Gốm Nhung Phù Lãng

Ở VN, nói đến gốm người ta thường nghĩ đến Bát Tràng, sau đó mới đến Phù Lãng. So ra, số phận gốm Phù Lãng thăng trầm hơn và có thời tưởng chừng đã bị mai một. Nhưng đã có một nghệ nhân trẻ gầy dựng và làm sống lại gốm Phù Lãng. Tên của nghệ nhân và tên của làng gốm hợp thành một thương hiệu: Gốm Nhung Phù Lãng...

Học kinh nghiệm xứ người

Phù Lãng nằm ở vùng Quế Võ - Bắc Ninh nổi tiếng với loại gốm sành men vàng. Năm 1990 trở về trước, làng gốm Phù Lãng có hơn 400 hộ dân làm nghề, giải quyết việc làm cho cả ngàn lao động trong làng và các làng ven. Thế nhưng, trước sự xuất hiện của những đồ dùng bằng nhựa, nhôm, inox... gốm Phù Lãng dần bị mai một.

Sinh ra và lớn lên ở làng Phù Lãng, trong một gia đình có truyền thống làm gốm, ngay từ nhỏ Vũ Hữu Nhung tự mình có thể nhồi, nặn đất làm tiểu, chum, vại, ấm sắc thuốc... Tốt nghiệp phổ thông, Nhung thi vào Trường ĐH Mỹ thuật Công nghiệp chuyên ngành điêu khắc. Nhung là anh cả trong một gia đình nghèo, cha mất sớm, mẹ tần tảo nuôi 5 người con ăn học. Để có tiền học đại học, Nhung phải làm mọi việc từ thiết kế mẫu cho các công ty quảng cáo đến trang trí hội chợ. Đầu năm 1998, trong dịp về quê, chứng kiến cảnh những chum, vại, ấm sắc thuốc Phù Lãng bị ế chợ, làng nghề đã vắng dần người làm gốm, Vũ Hữu Nhung chạnh lòng và nuôi ý định vực dậy làng nghề và gầy dựng thương hiệu gốm Phù Lãng. Năm 1999, sau khi tốt nghiệp, Vũ Hữu Nhung không trở về làng ngay mà tìm đến làng gốm Bát Tràng làm thuê, cốt để học hỏi kinh nghiệm.

“Cứu sống” cho làng

Hơn 6 tháng làm thuê, năm 2000, Nhung trở về làng thực hiện dự định của mình bằng một cơ sở nhỏ. Nhưng những sản phẩm đầu tiên của anh chưa thu hút được khách hàng. Anh tâm sự: “Có lần, một Việt kiều Úc đặt lô hàng bình, lọ mang về nước. Thế nhưng, lô hàng với 100 sản phẩm làm ra chưa đạt độ tinh xảo nên bị khách từ chối. Lúc đó, tôi buồn vô cùng. Nhưng tôi không nản, quyết tâm làm lại từ đầu”. Từ thất bại, Nhung bắt đầu chú ý tới mẫu mã, hoa văn và cách tạo nên màu men riêng cho sản phẩm gốm Phù Lãng.

Sau hơn 6 tháng làm việc miệt mài, thay sản phẩm gốm gia dụng bằng gốm mỹ nghệ, trang trí nội thất, Nhung đã sáng tạo thành công những chất liệu khác nhau cho gốm Phù Lãng như gỗ, gạch, đá, vải tre, mây trên dòng sản phẩm bình, lọ, tranh, tượng... Hoa văn chủ yếu cũng được Nhung khai thác từ đời sống như lá chuối, lá khoai, lá sen, đu đủ và hình tượng những con vật gần gũi người dân như chó, mèo, cá, gà, trâu, chim, ngựa... Khác với gốm Bát Tràng sử dụng đất sét trắng hay cao lanh làm nguyên liệu chính kết hợp cùng men rạn, ngọc... nét đặc trưng của gốm Nhung Phù Lãng chính là sử dụng đất sét đỏ, kết hợp màu men da lươn dân dã. Những tác phẩm: ý tưởng, Vu quy, Hội làng, Sinh viên, Đồng đội... của Nhung như được thổi thêm sức sống bằng sự kết hợp giữa màu đất đỏ nung, men vàng.

Cũng trong năm 2000, sản phẩm gốm của Vũ Hữu Nhung được đưa ra quảng bá tại triển lãm mỹ thuật toàn quốc và đoạt giải khuyến khích với tác phẩm Đồng đội. Từ 2001 – 2003, thành công liên tiếp đến với Vũ Hữu Nhung: Đó là tháng 11-2001, đoạt giải đặc biệt Hội thi “Nghệ nhân có đôi bàn tay vàng” do Hội đồng Anh tổ chức; danh hiệu “Ngôi sao Việt Nam”, giải thưởng cao nhất của hội thi các nghề truyền thống... Thương hiệu gốm Nhung Phù Lãng được nhiều người biết đến từ đó. Ông Vũ Hải, Chủ tịch UBND xã Phù Lãng, cho hay: “Đúng là làng gốm Phù Lãng tưởng đã mai một. Nhưng may còn có cậu Nhung biết học cái mới để “cứu sống” cho làng.

Vu quy - một tác phẩm gốm mỹ nghệ độc đáo của Vũ Hữu Nhung. Ảnh: T.LIỆU

Phải sáng tạo, đáp ứng thị hiếu

Hiện nay, ngoài vai trò giám đốc điều hành Công ty Sao Bắc với hai cửa hàng ở Hà Nội và một ở TPHCM, Vũ Hữu Nhung còn là họa sĩ thiết kế. Ở tuổi 31, Vũ Hữu Nhung là một minh chứng cho lớp doanh nhân trẻ dám nghĩ dám làm. Anh nói về cách làm của mình: “Có người nói tôi là một người thợ muốn làm nghệ sĩ. Còn tôi luôn nghĩ dù là thợ hay nghệ sĩ, kinh doanh hay sáng tác đều phải có sự sáng tạo, thỏa mãn thị hiếu”. Đó cũng là cách mà với gốm Nhung Phù Lãng, Vũ Hữu Nhung luôn đi tìm cái mới cho sản phẩm, thay đổi mẫu mã, gam màu đáp ứng thị hiếu ngày càng cao của người tiêu dùng.

Hiện ngoài thị trường tiêu thụ trong nước, gốm Nhung Phù Lãng còn được xuất sang các nước như Mỹ, Nhật, Ý, Hàn Quốc... với doanh thu đạt gần 300 triệu đồng/tháng, giải quyết việc làm cho 200 lao động. Từ cách làm của Vũ Hữu Nhung, làng gốm Phù Lãng đã được hồi sinh, với sự góp mặt ngày càng nhiều công ty chuyên làm gốm mỹ nghệ ở đất Kinh Bắc như Tân Thịnh, Thiều’s Ceramics...