VNVC đưa vắc-xin zona thần kinh về Việt Nam tiêm cho người lớn

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết đây là loại vắc-xin zona thần kinh được Bộ Y tế phê duyệt hồi tháng 5-2024. Vắc-xin do hãng dược phẩm GSK (Bỉ) sản xuất, việc đặt mua đòi hỏi rất nhiều điều kiện khắt khe. Với lợi thế là đối tác chiến lược toàn diện với GSK từ nhiều năm nên VNVC đã khá thuận lợi trong việc đàm phán để đưa vắc-xin zona thần kinh về nước ta. Hiện vắc-xin đã có mặt tại gần 200 trung tâm tiêm chủng của VNVC trên toàn quốc để triển khai tiêm cho người dân.

Vắc-xin được sản xuất theo công nghệ bất hoạt, tái tổ hợp và công thức chứa dược chất đặc biệt, giúp tăng hiệu quả trên người cao tuổi, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Vắc-xin lần đầu được đưa vào sử dụng từ năm 2017. Ngoài nước ta, thế giới cũng đã có hơn 50 nước đưa vắc-xin này về nước tiêm cho người dân. Trong đó, các nước như Vương quốc Anh, Úc, Hy Lạp, Canada, Đức, Ý, New Zealand… đã đặt hàng số lượng lớn để tiêm số lượng lớn cho toàn dân.

Hiệu quả phòng ngừa zona thần kinh của vắc-xin lên đến 97% ở người từ 50 tuổi và đến 87% trên người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Đồng thời, vắc-xin cũng giúp giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác hơn 90%.

Vắc-xin được chỉ định cho người lớn từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh. Người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường) tiêm 2 mũi cách nhau 2 tháng. Người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.

BS Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP HCM cho biết việc tiêm phòng bệnh zona thần kinh đã được khuyến cáo rộng rãi từ lâu. Trong đó, vắc-xin của GSK được khuyến cáo cho độ tuổi 50 trở lên ở hầu hết các quốc gia cũng như ưu tiên và có chỉ định cho người suy giảm miễn dịch.

"Vắc-xin zona thần kinh ngăn chặn sự tái hoạt động của virus đang tiềm ẩn trong các hạch thần kinh sau khi mắc thủy đậu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh zona và các biến chứng liên quan. Đây là giải pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả cho người từ 50 tuổi trở lên hoặc từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh", bác sĩ Khanh đánh giá.

Zona thần kinh là bệnh hậu thủy đậu do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây cũng là nguyên nhân gây bệnh thủy đậu. Người nhiễm virus VZV lần đầu sẽ mắc bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh, virus này không bị tiêu diệt hoàn toàn mà trú ẩn trong các rễ hạch thần kinh và sẽ tái hoạt động gây bệnh zona thần kinh khi gặp điều kiện thuận lợi.

Các chuyên gia khuyến cáo, bất kỳ ai đã từng bị thủy đậu đều có thể bị zona thần kinh. Biểu hiện ở người mắc với các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên, thường sẽ bị một bên của cơ thể. Bệnh thường xuất hiện và có thể khỏi sau khoảng 2-4 tuần. Tuy nhiên, bệnh có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt hay gặp ở người cao tuổi và người có bệnh lý suy giảm miễn dịch, bệnh lý nền như tổn thương da, đau đớn mức độ cao, đau thần kinh dai dẳng, mù lòa, liệt mặt, viêm phổi, viêm gan, viêm não, viêm màng não, đột quỵ…

Đặc biệt, có khoảng 5%-30% người bệnh sẽ gặp biến chứng đau dây thần kinh sau zona kéo dài nhiều tháng, nhiều năm thậm chí cơn đau kéo dài dai dẳng đến suốt cuộc đời. Nguyên nhân là do virus gây viêm, hoại tử và xơ hóa các đầu mút tận cùng thần kinh cảm giác.

Tuổi càng cao, nguy cơ đau dây thần kinh nhiều hơn và bệnh càng nghiêm trọng hơn. Tỉ lệ bệnh nhân xuất hiện biến chứng này ở người trên 50 tuổi cao gấp 15-25 lần so với người dưới 30 tuổi. Nguyên nhân là do virus gây viêm, hoại tử và xơ hóa các đầu mút tận cùng thần kinh cảm giác.

Theo PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Miễn dịch lâm sàng BV Đa khoa Tâm Anh TP HCM, những người có bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch dễ có nguy cơ mắc zona, tái phát zona và gặp biến chứng khi mắc bệnh cao hơn, chiếm từ 20%-40%. Hơn nữa, đau thần kinh sau zona cũng có nguy cơ tăng mạnh theo tuổi, nhất là trong độ tuổi 50-79.

Điều đáng lo ngại là, những năm gần đây nước ta ghi nhận số người mắc bệnh và gặp biến chứng do zona thần kinh đang tăng lên, nhất là sau dịch Covid-19. Các chuyên gia nhận định với dân số già hóa nhanh, người cao tuổi mắc cùng lúc 3-4 bệnh nền, phần lớn người trưởng thành từng tiếp xúc với virus thủy đậu nhưng không có triệu chứng rõ ràng, số người có nguy cơ mắc zona thần kinh ở Việt Nam rất cao. Do đó, người dân nên tiêm đầy đủ cả hai loại vắc-xin thủy đậu và zona thần kinh để tăng cường hệ miễn dịch, phòng bệnh tối ưu.