Vụ Việt Á: Vì sao cựu bộ trưởng được đề nghị mức án dưới khung?

Trưa nay 8-1, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) TP Hà Nội công bố bản luận tội, đồng thời đề nghị mức án đối với 2 cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, Chu Ngọc Anh và 36 bị cáo trong vụ Việt Á. Theo đó, các bị cáo bị đề nghị từ 24 tháng tù treo đến 30 năm tù giam.

Mở đầu phần luận tội, kiểm sát viên đánh giá hành vi của các bị cáo trong vụ Việt Á là "điển hình của lợi ích nhóm", thể hiện sự câu kết thông đồng, tham nhũng có hệ thống gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng. Trong bối cảnh cả nước gồng mình chống dịch, một bộ phận cán bộ cấp cao tại một số bộ ngành và địa phương đã thông đồng với doanh nghiệp tạo thành lợi ích nhóm và hưởng lợi "Hành vi của các bị cáo thể hiện sự thoái hóa biến chất của một bộ phận cán bộ công chức, làm suy giảm lòng tin của người dân đối với Đảng và nhà nước".

Trong vụ án này, Tổng giám đốc Việt Á Phan Quốc Việt đã thông đồng, cấu kết với Trịnh Thanh Hùng, cựu phó vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) các ngành kinh tế - kỹ thuật (thuộc Bộ KH-CN), để tác động cựu bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh, cựu thứ trưởng Bộ KH-CN Phạm Công Tạc quyết định cho Việt Á được phối hợp thực hiện đề tài nghiên cứu chế tạo kit xét nghiệm trái pháp luật.

Với mục đích được sản xuất, bán kit xét nghiệm thu lời bất chính, Việt đã tiếp tục cấu kết với Trịnh Thanh Hùng, Nguyễn Thanh Long (cựu bộ trưởng Bộ Y tế), Nguyễn Huỳnh (cựu thư ký của cựu bộ trưởng Long), Nguyễn Văn Trịnh (cựu cán bộ Văn phòng Chính phủ) và các bị cáo khác thực hiện chuỗi hành vi sai phạm giúp Công ty Việt Á được kiểm định kit xét nghiệm, được nghiệm thu rồi cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, chính thức.

Phiên tòa xét xử đại án Việt Á

Các bị cáo đã thực hiện chuỗi hành vi biến kit xét nghiệm từ sản phẩm thuộc sở hữu của nhà nước thành sản phẩm thuộc sở hữu của Công ty Việt Á. Để thuận lợi cho việc bán sản phẩm kit xét nghiệm trên cả nước, Việt cấu kết với các bị can thuộc Bộ KH-CN để được đề nghị tặng bằng khen đánh bóng hình ảnh, thương hiệu cho kit test xét nghiệm. Việt cũng cấu kết với các bị cáo thuộc Bộ Y tế để được hiệp thương giá bán kit xét nghiệm theo giá đã được nâng khống.

Trong năm 2020 và 2021, Việt Á đã sản xuất 8,7 triệu kit test và tiêu thụ được 8,3 triệu sản phẩm. Doanh nghiệp này được nhà nước thanh toán 2.250 tỉ đồng và bị cáo buộc hưởng lợi bất chính 1.235 ti đồng, gây thiệt hại tài sản Nhà nước hơn 400 tỉ đồng.

Để thực hiện các chuỗi hành vi sai phạm nêu trên, Tổng giám đốc Công ty Việt Á cũng chi tiền "cảm ơn", hối lộ với tổng số tiền 3,45 triệu USD và 4 tỉ đồng cho một số quan chức để đưa ra quyết định trái pháp luật có lợi cho công ty. Trong đó, người nhận nhiều nhất là cựu Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, với 2,25 triệu USD, cựu bộ trưởng Chu Ngọc Anh nhận "cảm ơn" 200.000 USD.

Kiểm sát viên cho rằng Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc Việt Á, phải chịu tình tiết tăng nặng là phạm tội có tổ chức, 2 lần trở lên. Tuy nhiên, trong quá trình điều tra, xét xử, Phan Quốc Việt thành khẩn khai báo, nộp lại một phần tiền và có đơn tự nguyện dùng các tài sản đang bị kê biên để khắc phục hậu quả nên đề nghị tòa lượng hình khi tuyên án.

Cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long bị truy tố Nhận hối lộ ở Khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự. Khoản 4 tội này quy định sẽ bị phạt tù từ 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình đối với nhận hối hối lộ tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1 tỉ đồng trở lên; gây thiệt hại về tài sản 5 tỉ đồng trở lên. Bị cáo Nguyễn Thanh Long bị VKSND đề nghị 19 - 20 năm tù.

VKSND cho rằng sai phạm của của bị cáo Nguyễn Thanh Long "gây nhức nhối trong dư luận, kéo theo hàng loạt sai phạm của các bị cáo khác". Trong khi ngân sách nhà nước đang phải gồng mình để bù đắp các thiệt hại do dịch bệnh gây ra, bị cáo Nguyễn Thanh Long lại gợi ý, đề nghị Việt chi số tiền đặc biệt lớn cho mình. Tuy nhiên, bị cáo thành khẩn khai báo, khắc phục 2,25 triệu USD, quá trình công tác có nhiều bằng bằng khen, giấy khen, gia đình có công với cách mạng nên VKSND đề nghị khi tuyên tòa áp dụng các tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo.

Cựu bộ trưởng Chu Ngọc Anh bị truy tố tội Vi phạm quy định về sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí, quy định tại Khoản 3 điều 219 Bộ luật Hình sự. Khoản 3 này quy định phạm tội gây thất thoát, lãng phí 1 tỉ đồng trở lên thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm. Bị cáo Chu Ngọc Anh bị VKSND đề nghị từ 3 - 4 năm tù.

Kiểm sát viên đánh giá hành vi của bị cáo Chu Ngọc Anh xâm phạm tính đúng đắn của nhà nước, suy giảm niềm tin của nhân dân, giúp Phan Quốc Việt gây thiệt hại đặc biệt lớn. Song, kiểm sát viên cũng đánh giá trong quá trình điều tra, tại phiên tòa bị cáo thành khẩn khai báo, khắc phục hết số tiền đã nhận của Việt, gia đình có công với cách mạng…