Hệ thống kênh rạch đang “chết” dần

Hệ thống kênh rạch chằng chịt là một lợi thế của TPHCM, vừa cung cấp nước vừa tạo cảnh quan thoáng đãng, thuận tiện cho giao thông thủy. Tuy nhiên, hệ thống kênh rạch đang ngày dần... “chết”, trở thành hiểm họa đe dọa cuộc sống người dân vì... rác.

Sống cùng hiểm họa

Dòng kênh Tẽ chảy giữa quận 4 và quận 7 nước đen ngòm, từng đám ruồi nhặng bay trên mặt nước lềnh bềnh rác, mùi hôi nồng nặc bốc lên khiến cho nhiều người đi qua bịt mũi, khó chịu. Bà Nghĩa, ngụ phường 1, quận 4, than phiền: Mỗi mùa nước lớn, mùi hôi bốc lên chịu không nổi, đang ngủ phải chạy ra đường đứng. Chưa kể nếu mưa to nước tràn vào nhà đầy phân, rác.

Về phía dưới, kênh Đôi nối tiếp cũng không thua kém về rác thải và độ ô nhiễm. Nhìn con kênh đen ngòm, bốc mùi hôi ngây người, ông Tạo, ngụ phường 7, quận 8, lắc đầu: “Chịu đựng được ngày nào thì chịu chứ nó trở lại trong xanh như ngày xưa hổng nổi đâu!”. Nhà ông ba người thì đã có hai người bị viêm mũi dị ứng. Trong khi đó, tuyến kênh Tân Hóa- Lò Gốm cũng chung số phận nước đen kịt như nhớt xe máy, trong mắt người dân phường 8, quận 6 nó đã “chết rồi”. Mặc dù trong thời gian qua TP liên tục có những kế hoạch cải tạo, nhưng đến nay con kênh vẫn chưa có dấu hiệu “hồi sinh”.

Đây cũng là tình hình chung của 156 tuyến kênh rạch trên địa bàn TP. Từ những con kênh lớn như Thị Nghè, Tàu Hũ- Bến Nghé, Tham Lương- Bến Cát... đến các nhánh con của chúng len lỏi khắp các khu dân cư. Bất kỳ các loại chất thải nào cũng có thể tìm thấy trên hệ thống kênh rạch, từ rác sinh hoạt- buôn bán, đến các loại cây gỗ, thậm chí là xác súc vật, khiến cho dòng chảy ngày càng bị thu hẹp, chỗ rác ùn ứ đang phân hủy từng ngày gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Nước cuốn đi thôi mà!

Theo thống kê, có 60%-70% chiều dài các tuyến kênh rạch trong TP bị ô nhiễm nặng vì hằng ngày phải gánh chịu khoảng 40 tấn rác và 70.000 m³ nước thải. Theo Sở Tài nguyên - Môi trường, rác trên các tuyến kênh rạch trong TP chủ yếu là do các hộ dân và các ghe, thuyền buôn bán thải xuống. Theo quan sát của chúng tôi, rác tập trung nhiều ở những nơi có ghe, thuyền buôn bán như kênh Đôi (bến Bình Đông), kênh Tẽ... Người sống trên ghe, thuyền đã đành, ngay cả những hộ dân sống trên bờ, mặc dù đã có dịch vụ thu gom rác nhưng họ vẫn có thói quen thải xuống dòng kênh.

Xác súc vật chết đang phân hủy trên rạch Xuyên Tâm (đoạn dưới chân cầu Đỏ, quận Bình Thạnh)

Trên bến đò Lương Văn Can (phường 15, quận 8), chúng tôi bắt gặp một phụ nữ đổ cả rổ lá bắp xuống kênh Đôi. Thấy chúng tôi, chị trấn an: “Không sao đâu, nước cuốn đi thôi mà!”. Chính quan niệm ấy mà hằng ngày, nhiều người dân vẫn “vô tư” thải rác xuống sông mà không biết mình đã gây họa cho bản thân và cộng đồng. Hai bên cầu Phan Văn Hân (quận Bình Thạnh), người dân dựng nhà vệ sinh và trực tiếp thải ra rạch Thị Nghè. Và điều gì đến cũng sẽ đến, đầu năm 2008, Bình Thạnh là một trong những địa bàn bùng phát muỗi và xuất hiện sốt xuất huyết.

Nguy hiểm hơn, nguồn nước ô nhiễm tại các kênh rạch sẽ thẩm thấu xuống mạch nước ngầm bên dưới, gây ô nhiễm mạch nước ngầm. Những kết quả phân tích gần đây của Chi cục Bảo vệ môi trường cho thấy: Nước ngầm ở những khu vực gần kênh rạch ô nhiễm vi sinh, coli, nồng độ phèn sắt... đều vượt quá hàm lượng cho phép của tiêu chuẩn nước ngầm. Điều này là một mối đe dọa kinh khủng cho hiện tại và các thế hệ sau.