Nhà giá 300 triệu đồng: Giấc mơ còn xa vời!

Từ năm 2003, khi xây dựng định hướng phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, chính sách giải quyết nhu cầu nhà ở cho các đối tượng thu nhập thấp đã được đề cập. Tới đầu năm 2006, Bộ Xây dựng đã có tờ trình Chính phủ đề nghị cho phép một số địa phương là Hà Nội, Bình Dương và TPHCM được phép đầu tư xây dựng thí điểm một số dự án nhà ở cho người thu nhập thấp.

Xây nhà trên... giấy?
Hơn 3 năm trôi qua, 3 địa phương được chọn để làm thí điểm trên triển khai các dự án rất ì ạch dù đã ra sức nghiên cứu, khảo sát, tìm hiểu... nhưng dường như vẫn chưa tìm được lời giải cho bài toán khó này. Riêng Hà Nội xây dựng được vài khu chung cư cho công nhân thuê, còn bóng dáng nhà cho người thu nhập thấp vẫn chưa thấy đâu. Phải tới giữa tháng 10-2008, UBND TP Hà Nội mới phê duyệt đề án đầu tư thí điểm nhà ở cho người thu nhập thấp. Trong khi đó, tại TPHCM và Bình Dương, việc thí điểm vẫn còn ngổn ngang với khá nhiều dự án còn nằm trên giấy. Thực tế, 2 địa phương này vẫn đang loay hoay tìm quỹ đất, xây dựng danh mục dự án và gửi công văn xin ý kiến các bộ, ngành liên quan. Ngay cả đề án thí điểm cũng chưa kịp làm xong để trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.

Cần gần 50.000 tỉ đồng cho 6 năm tới  Theo đề án nhà ở xã hội của Bộ Xây dựng, giai đoạn 2009-2015 cả nước sẽ đầu tư trên 20.000 căn hộ, tổng vốn gần 50.000 tỉ đồng nhằm đáp ứng nhu cầu của 30% số hộ gặp khó khăn về nhà ở tại khu vực đô thị. Trong đó vốn Nhà nước chiếm một nửa, còn lại huy động từ các thành phần kinh tế. T.Nguyễn

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam, các đề án thí điểm đầu tư xây dựng nhà cho người thu nhập thấp ở các địa phương nói trên được triển khai rất chậm, dù pháp luật về nhà ở đã có các quy định cụ thể về quy hoạch phát triển, bố trí quỹ đất để phát triển nhà cho người thu nhập thấp. Trở ngại lớn nhất cho các dự án nhà cho người thu nhập thấp hiện nay vẫn là kinh phí. Ông Nguyễn Trần Nam phân tích: “Các văn bản pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về cơ cấu nguồn vốn dành cho đầu tư phát triển nhà cho người thu nhập thấp. Trong khi điều kiện ngân sách của địa phương hạn hẹp, nhu cầu chi tiêu để đầu tư cho các mục đích an sinh xã hội khác như cải thiện hệ thống giao thông; cấp, thoát nước; giáo dục, y tế... rất lớn. Do đó, các địa phương không đủ khả năng bố trí nguồn vốn dành cho nhà ở cho người thu nhập thấp”. Không những thế, theo lãnh đạo Bộ Xây dựng, các địa phương chẳng quan tâm đến vấn đề triển khai thực hiện quy hoạch, cũng như tạo quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội, nên bí càng thêm bí.

Bộ Xây dựng sẽ làm thí điểm tại Hà Nội, TPHCM
Là một địa phương được chọn đi tiên phong trong lĩnh vực này nhưng sau 3 năm, TPHCM cũng chỉ chuẩn bị được có 5.621 nền nhà và căn hộ chung cư để hưởng ứng chương trình nhà ở xã hội. Năm 2008, chỉ có 2/47 dự án nhà ở xã hội sử dụng vốn ngân sách được khởi công với số lượng chỉ có 216 căn hộ và tổng vốn đầu tư là 102,5 tỉ đồng. Trong báo cáo mới nhất của mình, ông Nguyễn Tấn Bền, Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, đã đưa ra hàng loạt chỉ tiêu cho chương trình nhà ở xã hội cho năm 2009, như: hoàn thành 8 dự án nhà ở CB-CNV với quy mô 1.266 nền và 216 căn hộ; đồng thời, hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư và khởi công 24/47 dự án nhà ở xã hội, trong đó 8 dự án sử dụng vốn ngân sách và 16 dự án xã hội hóa đầu tư với số lượng lên đến gần 11.000 căn hộ. Tuy nhiên, để hoàn thành mục tiêu trên thì vẫn còn phải chờ... nguồn vốn.  

Để gỡ bài toán khó về nhà ở cho người thu nhập thấp, các bộ, ngành liên quan đều thống nhất cao về chủ trương cần đầu tư xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp từ nguồn vốn Nhà nước để cho các đối tượng khó khăn về nhà ở được thuê, thuê mua. Ông Nguyễn Trần Nam cho biết việc đầu tư xây dựng và quản lý, khai thác, vận hành quỹ nhà này đúng ra được giao cho UBND cấp tỉnh chỉ đạo.

Tuy nhiên, vì hầu hết các địa phương không đủ khả năng bố trí nguồn vốn cũng như chưa thực sự quan tâm, nên Bộ Xây dựng đang kiến nghị Thủ tướng cho phép được trực tiếp đảm nhận đầu tư xây dựng một số dự án thí điểm tại 2 TP  trọng điểm là Hà Nội và TPHCM trong hai năm  2009-2010,  với tổng vốn đầu tư sẽ lên tới gần 2.500 tỉ đồng, trích từ gói đầu tư kích cầu 1 tỉ USD của Chính phủ.

Bên cạnh nguồn lực của Nhà nước, để huy động vốn của các thành phần kinh tế khác, Bộ Xây dựng đề xuất miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất được giao (hoặc thuê) để thực hiện dự án. Ngoài ra, doanh nghiệp tham gia còn được ưu đãi về thuế và hỗ trợ tín dụng đầu tư và nhiều loại hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật. Về mối lo quay lại bao cấp về nhà ở và sẽ hình thành những khu nhà tập thể tồi tàn, xuống cấp (như các khu tập thể lớn ở Hà Nội hiện nay), ông Nguyễn Trần Nam cho rằng: “Nhà nước đầu tư xây dựng quỹ nhà này dành để cho thuê. Trong quá trình sử dụng, quỹ nhà này không bị mất đi mà vẫn là tài sản thuộc sở hữu của Nhà nước, đồng thời vẫn bảo đảm  khả năng thu hồi vốn để tái đầu tư thông qua việc thu tiền thuê nhà theo nguyên tắc bảo toàn vốn đầu tư, khác biệt hoàn toàn với cơ chế bao cấp trước đây. Sau quá trình khai thác, khi nền kinh tế phát triển, nếu người thuê không còn nhu cầu, quỹ nhà này sẽ được cải tạo, xây dựng lại hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng. Tại thời điểm đó, quỹ nhà đất này vẫn thuộc quyền sở hữu của Nhà nước và sẽ có giá trị kinh tế cao hơn nhiều so với thời điểm hiện nay”... Với một chính sách được thực hiện đồng bộ như vậy, trong hai năm tới, mục tiêu hoàn thành 10.000 căn hộ mới có thể đạt được.