Sông Nhuệ, sông Đáy đang kêu cứu

Hai dòng sông sắp bị khai tử

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định Trần Văn Giai đã dùng trạng từ “sắp bị khai tử” để nhấn mạnh về sự ô nhiễm của sông Đáy và sông Nhuệ.

Từ năm 1937, sau khi xây xong đập Đáy, nước sông Hồng không thường xuyên chảy vào sông Đáy trừ những năm phân lũ. Vì vậy, phần đầu nguồn sông từ km 0 đến Ba Thá dài 71 km được xem là đoạn sông chết.

Hiện nay, sông Đáy đã bị xâm nhập mặn ở vùng hạ lưu, phần thượng và trung lưu bị ô nhiễm do nguồn nước thải ở vùng dân cư tập trung, khu công nghiệp của các tỉnh Hà Nam, Hà Tây, Nam Định, Ninh Bình và Hà Nội.

Còn sông Nhuệ thì lấy nước từ sông Hồng qua cống Liên Mạc để tưới nước cho hệ thống thủy nông Đan Hoài, là nơi tiêu nước cho TP Hà Nội, thị xã Hà Đông.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam, ông Lê Văn Tân than thở rằng, trong một năm, Nhà máy nước Hà Nam phải đóng cửa nhiều lần vì nước sông Đáy ô nhiễm quá nặng, không thể xử lý ngay cả trong mùa mưa. Nước sông Nhuệ tanh, nồng, màu đen, bọt trắng xóa. “Nước chất lượng kém vậy mà vẫn phải dùng cho sản xuất vì chẳng còn nguồn nào khác” – ông Tân thổ lộ.

Theo kết quả nghiên cứu chất lượng nguồn nước mặt sông Nhuệ - sông Đáy do Viện Địa lý - Viện Khoa học Công nghệ VN thực hiện từ 2003 -2005, chất lượng nước của 2 sông trênbị ô nhiễm ở mức độ trung bình đến nặng.

Đoạn ô nhiễm nặng nhất là từ Cống Thần, Đồng Quan chảy về phía Hà Nội, Hà Đông. Dự báo, tải lượng ô nhiễm vào lưu vực sông Nhuệ từ đập Thanh Liệt sẽ tăng lên gần 16% trong khoảng thời gian từ 2005 đến 2010.

Nước thải – nguồn ô nhiễm chính

Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường và Nhà đất Hà Nội (TN-MT và NĐ) Vũ Văn Hậu, cho biết, trong phạm vi sông Nhuệ và sông Đáy có tới 700 nguồn thải công nghiệp, làng nghề, bệnh viện và sinh hoạt. Đây là nguồn gây ô nhiễm chính cho sông Nhuệ và sông Đáy.

Mỗi ngày hệ thống sông Nhuệ - sông Đáy phải tiếp nhận khoảng 800.000 m³ nước thải sinh hoạt. Riêng Hà Nội thải ra khoảng 400.000m3 vào sông Nhuệ qua đập Thanh Liệt và là một trong những nguồn gây ô nhiễm lớn nhất.

Các sông khác ở Hà Nội như sông Lừ, sông Sét và sông Kim Ngưu đều đổ nước vào sông Tô Lịch. Đoạn cuối sông Tô Lịch tiếp nhận toàn bộ nước thải của TP.

Theo thống kê gần đây, toàn bộ khu vực có khoảng 130.000 cơ sở công nghiệp, trong đó có 254 cơ sở có nguồn nước thải trực tiếp vào sông Nhuệ, sông Đáy. Trong số này có tới 152 cơ sở công nghiệp tại Hà Nội.

Ngoài ra, nguồn nước thải từ các làng nghề truyền thống ở hai bên sông, nhất là tại tỉnh Hà Tây cũng là thủ phạm chính gây ô nhiễm hai sông này. Kết quả khảo sát hiện trạng môi trường 3 loại hình sản xuất chính (chế biến lương thực, dệt nhuộm, thủ công mỹ nghệ và gia công kim loại) cho thấy, các làng nghề chế biến lương thực gây ô nhiễm nặng, các làng nghề ươm tơ dệt nhuộm nước thải có độ màu rất cao (hàm lượng COD nước mặt lên tới 341 mg/l), nước thải từ các làng nghề gia công kim loại chứa hàm lượng kim loại vượt tiêu chuẩn cho phép từ 2,5 đến 9 lần!

Thành lập Ủy ban Bảo vệ sông Nhuệ - Đáy

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Quốc Triệu cho rằng, việc bảo vệ môi trường nước trên lưu vực sông Nhuệ - sông Đáy cần tổ chức thực hiện lâu dài và có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ của các cơ quan và các địa phương liên quan.

Ông Triệu cho rằng, ngay trong năm 2007, cần có đề án mục tiêu xử lý tất cả các cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng; khắc phục, cải tạo một số đoạn sông bị ô nhiễm nặng; khắc phục tình trạng thiếu nước sinh hoạt, nước phục vụ nông nghiệp trong mùa khô...

Bên cạnh đó, TP Hà Nội cũng đề xuất thành lập Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy với sự tham gia của các địa phương, bộ ngành, các nhà khoa học... để hoạch định và trình Chính phủ các nhiệm vụ, kế hoạch bảo vệ môi trường lưu vực hai sông này một cách cụ thể, rõ ràng.