Xây dựng đội ngũ công chức thực tài

Bộ Nội vụ vừa công bố dự thảo Nghị định về đánh giá, xếp loại chất lượng công chức theo KPI (chỉ số hiệu quả công việc). Đây được xem là bước đột phá trong phương pháp đánh giá, nhằm sàng lọc, bố trí, sử dụng và đãi ngộ đội ngũ công chức trên cơ sở kết quả thực chất, góp phần xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, sáng tạo.

Đánh giá đúng năng lực

Theo dự thảo nghị định, KPI không chỉ đo lường số lượng công việc mà còn đánh giá chất lượng và tiến độ thực hiện, từ đó tạo cơ sở khách quan trong việc xếp loại công chức.

Bộ Nội vụ cho biết một trong những điểm cốt lõi của dự thảo nghị định là Điều 8 - quy định về phương pháp xác định tiêu chí đánh giá. Theo đó, người đứng đầu cơ quan có trách nhiệm hướng dẫn công chức lập danh mục sản phẩm, công việc theo vị trí đảm nhận, dựa trên bản mô tả công việc và khung năng lực. Danh mục này phải dựa theo số liệu thực tế 12 tháng liền kề, được thống kê, phân tích rõ ràng.

Trên nền tảng đó, cơ quan quản lý sẽ xác định sản phẩm, công việc chuẩn hoặc định mức sản phẩm của công chức. Đây là những nhiệm vụ, công việc phổ biến, lặp lại, có thể định lượng cụ thể về khối lượng, chất lượng, tiến độ. Mỗi công chức buộc phải hoàn thành định mức này trong một thời gian nhất định, xem đó là thước đo chuẩn mực để so sánh.

Dự thảo nghị định nhấn mạnh việc quy đổi nhiệm vụ về sản phẩm chuẩn. Nhiệm vụ tương đương với sản phẩm chuẩn được tính bằng một đơn vị; nếu quy mô nhỏ hơn hoặc lớn hơn thì áp dụng hệ số quy đổi tương ứng. Việc quy đổi phải công khai, minh bạch, thống nhất trong toàn cơ quan, bảo đảm không có tình trạng đánh giá cảm tính. Nhiệm vụ mới phát sinh cũng phải được bổ sung kịp thời vào danh mục và xác định hệ số quy đổi phù hợp.

Ngoài hiệu quả công việc, việc đánh giá công chức còn bao gồm những tiêu chí toàn diện khác như: phẩm chất chính trị, đạo đức, văn hóa công vụ; năng lực chuyên môn, tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ người dân và doanh nghiệp... Với công chức lãnh đạo, quản lý, tiêu chí còn gắn với kết quả hoạt động của cơ quan, năng lực tổ chức triển khai và khả năng đoàn kết nội bộ.

Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long, việc đánh giá công chức sẽ dựa trên nguyên tắc theo dõi thường xuyên, liên tục, đa chiều và định lượng bằng KPI. Kết quả đánh giá là căn cứ để khen thưởng, chi thu nhập tăng thêm, tiền thưởng hoặc xem xét bố trí vị trí thấp hơn, cho thôi việc với người không đáp ứng yêu cầu, bảo đảm sàng lọc bộ máy.

Dự thảo nghị định cũng nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu trong quản lý, đánh giá và sử dụng công chức đúng năng lực, đúng vị trí.

Chấm dứt tình trạng "cào bằng"

Nhiều ý kiến bày tỏ sự đồng thuận, ủng hộ và kỳ vọng khi áp dụng KPI sẽ chấm dứt tình trạng "cào bằng", nể nang trong việc đánh giá công chức, đồng thời tạo động lực nâng cao hiệu quả công vụ. Đây là công cụ quản lý thiết thực nhằm hình thành đội ngũ công chức thực tài, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển của đất nước.

Bà Đoàn Thu Tâm, công chức phụ trách lĩnh vực văn hóa - xã hội tại một phường ở TP HCM, cho biết công việc ở cơ sở rất đa dạng, từ nội vụ, dân tộc, lao động, giáo dục đến văn hóa, y tế, thông tin... Việc áp dụng KPI sẽ giúp làm rõ khối lượng, chất lượng và tiến độ từng đầu việc, tránh tình trạng ai cũng "hoàn thành nhiệm vụ".

Dù vậy, bà Tâm cho rằng công tác văn hóa - xã hội không phải lúc nào cũng lượng hóa được. Ví dụ, khi tổ chức một chương trình văn nghệ hay vận động người dân tham gia một phong trào, kết quả không thể chỉ tính bằng số giấy mời phát ra hay bao nhiêu người có mặt, mà còn ở sự lan tỏa, sự hài lòng của cộng đồng.

"Tôi ủng hộ việc áp dụng KPI nhưng cần linh hoạt, gắn với thực tế từng vị trí. Quan trọng hơn, KPI phải trở thành động lực để công chức nhìn lại mình, điều chỉnh cách làm việc nhằm phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn" - bà Tâm nhận xét.

Theo TS Đoàn Văn Tình, Học viện Hành chính và Quản trị công, nếu thiết kế KPI máy móc, công chức dễ chạy theo số lượng văn bản, hồ sơ đúng hạn mà bỏ quên chất lượng phục vụ. Vì vậy, KPI phải gắn với kết quả cuối cùng và sự hài lòng của người dân. Ưu điểm lớn nhất của KPI là làm rõ mục tiêu, tránh tình trạng "ai cũng hoàn thành".

"Trong quản trị hiện đại, KPI thành công khi giúp phát hiện điểm nghẽn, đào tạo kịp thời. Chỉ khi KPI được nhìn nhận như động lực cải thiện văn hóa công vụ, cải cách hành chính thì mới đi vào chiều sâu, phục vụ dân tốt hơn" - ông Tình nhận định.

TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Hành chính Việt Nam, cho rằng công chức cần có tư duy đột phá, nhất là khi bộ máy đang tinh gọn và chính quyền địa phương vận hành theo mô hình 2 cấp. Nguyên tắc "ai sử dụng người ấy đánh giá" là hợp lý, vì người giao việc và nhận sản phẩm sẽ đưa ra đánh giá chính xác nhất. "Do đó, con người vẫn là yếu tố quyết định, nếu chọn sai, cả hệ thống khó hoàn thành nhiệm vụ" - ông nhấn mạnh.