Xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa

TP Hà Nội đang lấy ý kiến đóng góp các dự thảo xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa và khu phát triển thương mại - văn hóa để triển khai Luật Thủ đô (năm 2024). Theo kế hoạch, tại kỳ họp thứ 4 dự kiến vào đầu tháng 7-2025, HĐND TP Hà Nội sẽ xem xét ban hành 2 nghị quyết này, tạo động lực phát triển thủ đô trên nền tảng lấy văn hóa làm động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Biểu tượng văn hóa mới

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn, cùng với cả nước, thủ đô đang đứng trước yêu cầu tăng trưởng 2 con số và cần phát triển hơn nữa trong những năm tới.

Việc phát triển công nghiệp văn hóa là một trong những chủ trương quan trọng của Hà Nội nhằm biến văn hóa thành động lực phát triển kinh tế - xã hội. Trong điều kiện hiện nay, thành phố sẽ ưu tiên sử dụng lại các khu nhà máy, trụ sở, khu công nghiệp cũ để cải tạo, chuyển đổi công năng phục vụ phát triển văn hóa.

Trên thực tế, những năm qua, các di sản như Tháp nước Hàng Đậu, Nhà máy Xe lửa Gia Lâm… từng được "đánh thức" thông qua Lễ hội Thiết kế sáng tạo Việt Nam, cùng với nhiều làng nghề, khu di tích lịch sử… Những nơi này đã trở thành điểm đến tham quan, trải nghiệm của hàng trăm ngàn du khách nhờ cách làm hay và độc đáo.

TS Lê Ngọc Anh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, nhấn mạnh phát triển trung tâm công nghiệp văn hóa là bước đi quan trọng trong việc xây dựng thủ đô trở thành trung tâm văn hóa, sáng tạo của cả nước và khu vực. Phát triển khu vực thương mại - văn hóa là chiến lược quan trọng để kết nối phát triển kinh tế - văn hóa, tạo ra không gian sáng tạo, tăng cường giao lưu văn hóa, thúc đẩy nền kinh tế đô thị tăng trưởng bền vững.

"Hai mô hình này nếu sớm được đưa vào hoạt động sẽ góp phần quan trọng trong việc phát triển công nghiệp văn hóa, đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số của Hà Nội trong 5 năm tới" - TS Lê Ngọc Anh kỳ vọng.

Báo cáo của UBND quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội cho thấy địa phương đã xây dựng dự thảo Đề án Trung tâm công nghiệp văn hóa ở bãi sông, bãi nổi sông Hồng. Theo dự thảo đề án, trục không gian cảnh quan sông Hồng là các không gian ngoài đê bao, gồm mặt nước, bãi nổi giữa, bãi ven sông và khu vực dân cư hiện hữu.

"Việc thành lập trung tâm công nghiệp văn hóa tại khu vực bãi sông, bãi nổi sông Hồng là bước đi chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững của thủ đô. Là một dự án văn hóa - du lịch, trung tâm này sẽ trở thành biểu tượng văn hóa mới, góp phần quảng bá hình ảnh Hà Nội ra thế giới" - đại diện UBND quận Hoàn Kiếm tin tưởng. UBND quận cũng chọn ra 10 khu vực tiềm năng để dự kiến hình thành các khu phát triển thương mại - văn hóa trên địa bàn.

Tuy vậy, khó khăn hiện nay của địa phương là thiếu hành lang pháp lý, thiếu quy hoạch tổng thể và việc huy động nguồn lực đầu tư. UBND quận Hoàn Kiếm kiến nghị HĐND TP Hà Nội sớm ban hành nghị quyết về cách thức tổ chức, hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa và khu phát triển thương mại - văn hóa để có căn cứ triển khai thực hiện tại địa phương cũng như các quận, huyện khác.

"Cần xây dựng quy hoạch tổng thể và định hướng phát triển lâu dài đối với các trung tâm công nghiệp văn hóa, khu phát triển thương mại - văn hóa phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương, tránh tình trạng sao chép, nhân rộng các mô hình giống nhau dẫn đến sự nhàm chán, không có dấu ấn đặc thù" - UBND quận Hoàn Kiếm nhấn mạnh.

Đồng bộ hạ tầng và quy hoạch

TS Lê Ngọc Anh nêu ra 5 vấn đề cần quan tâm khi xây dựng các trung tâm công nghiệp văn hóa và khu thương mại - văn hóa. Năm vấn đề này gồm: Hạ tầng và quy hoạch; mô hình tổ chức; cơ chế đầu tư và vận hành; xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng và quy trình thành lập khu phát triển thương mại - văn hóa.

Theo TS Lê Ngọc Anh, các trung tâm công nghiệp văn hóa cần được quy hoạch hợp lý ở những khu vực có lợi thể về hạ tầng và có điều kiện văn hóa - xã hội. Các trung tâm này phải có diện tích đủ lớn vì sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối những yếu tố văn hóa truyền thống và hiện đại, giúp thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong các ngành công nghiệp văn hóa, đồng thời tạo ra nhiều sản phẩm văn hóa có giá trị.

"Việc quy hoạch và đầu tư hạ tầng cần thực hiện đồng bộ về giao thông, bãi đỗ xe, khu vực ăn uống, lưu trú, trải nghiệm, quảng bá, giới thiệu, bán sản phẩm, về cảnh quan, vệ sinh công cộng… Việc này sẽ giúp phát huy tối đa, khai thác hiệu quả các trung tâm công nghiệp văn hóa và khu phát triển thương mại - văn hóa" - TS Lê Ngọc Anh nhìn nhận.

Trong khi đó, nghệ nhân Hà Thị Vinh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, Chủ tịch Hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội - đề xuất thành phố cho phép xây dựng khu phát triển thương mại - văn hóa Bảo tàng Sinh thái Làng cổ Bát Tràng. Khu phát triển thương mại - văn hóa này có thể được phép khai thác không gian cảng sông du lịch tại Bát Tràng để tổ chức triển lãm, sự kiện giao lưu, giới thiệu văn hóa làng nghề gốm Bát Tràng với các làng nghề trong và ngoài nước.

Theo nghệ nhân Hà Thị Vinh, cơ quan chức năng cần nghiên cứu quy hoạch và cho phép xây dựng các bãi đỗ xe; đầu tư nâng cấp hệ thống hạ tầng kỹ thuật tại xã Bát Tràng, bao gồm thoát nước, thu gom rác thải, điện, nước…