Xoay chuyển cục diện

Lý do cho sự đặc biệt kể trên không phải vì có đột biến nào đó trong tình hình chính trị - xã hội nội bộ mà ở tác động trực tiếp của diễn biến bên ngoài Canada.

Tác động ấy xuất xứ từ quan điểm chính sách của người đứng đầu chính quyền mới ở nước Mỹ - ông Donald Trump. Cụ thể ở đây là việc nhà lãnh đạo này sau khi trở lại cầm quyền đã khởi động vòng thương chiến thuế quan bảo hộ thương mại mới với Canada và công khai lộ chủ định cùng mong muốn biến nước láng giềng thành bang thứ 51 của Mỹ. 

Tác động từ bên ngoài này đã làm xoay chuyển cục diện bên trong Canada, liên quan trực tiếp và chi phối ở mức độ rất quyết định đến diễn biến cũng như kết cục cuộc bầu cử sắp tới.

Cho tới khi ông Donald Trump có những hành động nói trên, cử tri ở Canada rất bất bình và không hài lòng với Đảng Tự do cầm quyền và cựu Thủ tướng Justin Trudeau. Đảng Bảo thủ ở phe đối lập với Chủ tịch đảng là ông Pierre Poilievre như có được cả thiên thời, địa lợi lẫn nhân hòa để chấm dứt thời kỳ cầm quyền rất dài của Đảng Tự do. Trong các cuộc thăm dò dư luận ở Canada, Đảng Bảo thủ luôn dẫn trước Đảng Tự do từ 20 đến 25 điểm % về mức độ tín nhiệm của cử tri.

Nói theo cách khác, đảng cầm quyền khi đó gần như không còn cơ hội tiếp tục cầm quyền trong lần bầu cử quốc hội tới và ông Poilievre chắc chắn sẽ trở thành thủ tướng mới của Canada. Những mối quan tâm hàng đầu của cử tri Canada là lạm phát cao và giá cả sinh hoạt đắt đỏ, tức là những khó khăn về kinh tế và xã hội. Ông Justin Trudeau đã từ chức để vớt vát cơ hội cho Đảng Tự do. Ông Mark Carney trở thành lãnh đạo Đảng Tự do và Thủ tướng Canada kế nhiệm. Ông này không lão luyện trên chính trường như ông Poilievre nhưng nổi danh nhờ từng đảm trách cương vị thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada. 

Ông còn là người nước ngoài đầu tiên đứng đầu Ngân hàng Trung ương của nước Anh kể từ khi ngân hàng này được thành lập vào năm 1694. Cả sự thay đổi nhân sự lãnh đạo này ở phía Đảng Tự do cũng không làm thay đổi cơ bản chiều hướng giữa đảng cầm quyền và đảng đối lập ở Canada.

Nhưng rồi ông Donald Trump đã làm thay đổi tất cả. Cử tri Canada coi trọng sự tồn tại của quốc gia độc lập và việc ứng phó cuộc chiến thuế quan hơn tác động của lạm phát và chi phí sinh hoạt cao. Họ muốn đất nước ổn định và đoàn kết thống nhất chứ không muốn có thay đổi lớn, càng không muốn có những chuyển biến mang tính cách mạng về chính trị - xã hội nội bộ.

Đảng Tự do và ông Mark Carney nhờ đấy mà có cơ hội xoay chuyển tình thế. Ông Carney thể hiện quan điểm, thái độ cứng rắn đối với Tổng thống Donald Trump, tuyên bố cần phải định hình lại toàn bộ quan hệ của Canada với Mỹ để thật sự bình đẳng với nhau, biểu lộ không chịu khuất phục trước mọi sức ép từ phía ông chủ Nhà Trắng. Trong khi đó, ông Poilievre lại gần như sao chép cách thức vận động tranh cử của ông Donald Trump và khẩu hiệu "Canada trước hết" theo nội hàm khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết" của ông Trump.

Trong thời gian rất ngắn, Đảng Tự do và ông Carney lại vượt Đảng Bảo thủ và ông Poilievre. Cả việc tỉ lệ cử tri đi bầu sớm rất cao lẫn tỉ lệ cử tri tham gia bầu cử dự kiến sẽ cao cũng rất có lợi cho ông Carney.