Xung đột Israel - Iran: Nỗ lực khởi động các cuộc đàm phán

Quân đội Israel ngày 17-6 tiến hành các cuộc không kích mới và kêu gọi khoảng 330.000 cư dân tại một khu dân cư ở trung tâm thủ đô Tehran sơ tán. 

Nước này cũng tuyên bố đã "tiêu diệt" Tướng Ali Shadmani, người vừa được bổ nhiệm làm Tư lệnh Bộ Tư lệnh Trung ương Khatam al-Anbiya, một đơn vị thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, trong một cuộc tấn công nhằm vào Tehran. Cũng trong ngày thứ 5 của cuộc xung đột, Iran cũng phóng một loạt tên lửa về phía Israel và nhiều tiếng nổ được nghe thấy ở miền Bắc nước này.

Xung đột Israel - Iran đã phủ bóng Hội nghị thượng đỉnh nhóm 7 nước công nghiệp hàng đầu thế giới (G7 - gồm Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Anh, Mỹ) diễn ra tại tỉnh Alberta - Canada từ ngày 15 đến 17-6. Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo G7 ngày 16-6 ra tuyên bố chung, theo đó tái khẳng định cam kết đối với hòa bình và ổn định tại Trung Đông và kêu gọi "giảm leo thang các hành động thù địch" ở khu vực này. 

Sau khi cùng các nhà lãnh đạo khác của G7 ra tuyên bố chung nói trên, ông Donald Trump đã đăng thông điệp trên mạng xã hội với nội dung thúc giục người dân sơ tán khỏi thủ đô Tehran. Nhà lãnh đạo Mỹ cũng rời hội nghị G7 sớm để trở về Washington nhưng bác bỏ thông tin chuyện này có liên quan đến việc thúc đẩy một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran.

Cũng trong ngày 16-6, một nhóm 21 nước do Ai Cập dẫn đầu ra tuyên bố chung kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động thù địch và thúc giục quay trở lại con đường ngoại giao nhằm giảm căng thẳng trong khu vực. Tuyên bố cũng lên án mọi hành động vi phạm luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải tôn trọng chủ quyền quốc gia và các nguyên tắc láng giềng tốt. Ngoài Ai Cập, danh sách trên còn có các nước như Algeria, Bahrain, Iraq, Jordan, Kuwait, Pakistan, Qatar, Ả Rập Saudi, Thổ Nhĩ Kỳ, Oman, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE)…

Theo AP, Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi ngày 16-6 ám chỉ mong muốn Mỹ đứng ra làm trung gian giúp chấm dứt xung đột. Giới chức Iran cũng nói với các bên trung gian rằng họ sẵn sàng nối lại đàm phán hạt nhân với Mỹ nhưng trước tiên muốn Israel chấm dứt tấn công. Theo tờ The Washington Post, một quan chức Iran giấu tên nhấn mạnh lập trường của Tehran là nước này "chưa bao giờ rời bàn đàm phán nhưng sẽ không đàm phán khi vẫn đang bị tấn công". Một quan chức Iran khác nói thêm Oman và Qatar đang dẫn đầu nỗ lực khởi động các cuộc đàm phán ngừng bắn trong nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng.

Theo tờ The Wall Street Journal, giá dầu biến động trong phiên giao dịch tại châu Á ngày 17-6 khi thị trường phân vân giữa khả năng xung đột Israel - Iran được giải quyết và nguy cơ giao tranh tiếp tục leo thang. 

Mối bận tâm chính của thị trường là liệu Iran có mở rộng cuộc trả đũa ra bên ngoài Israel hay không, dẫn đến gián đoạn dòng chảy dầu mỏ tại eo biển Hormuz ở vịnh Ba Tư - một tuyến vận chuyển năng lượng quan trọng. Một kịch bản như thế có thể khiến hàng triệu thùng dầu thô mỗi ngày bị ảnh hưởng. Một yếu tố khác là sự không chắc chắn về các mục tiêu quân sự tiếp theo của Israel.

Các nhà phân tích của Ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ) dự đoán nếu xung đột Israel - Iran leo thang hoặc lôi kéo thêm các quốc gia sản xuất dầu khác trong khu vực, giá dầu thô có thể tăng vọt lên 90 USD/thùng (so với mức khoảng 74 USD/thùng của dầu thô Brent ngày 17-6). Trong khi đó, các nhà phân tích của Ngân hàng ING (Hà Lan) cho rằng giá dầu có thể chạm mốc 120 USD/thùng nếu xảy ra gián đoạn nghiêm trọng. Nếu các gián đoạn do xung đột gây ra kéo dài đến cuối năm 2025, giá dầu thô có thể lập kỷ lục mới, thậm chí vượt mức gần 150 USD/thùng từng được ghi nhận vào năm 2008.