Ẩn họa từ camera trong nhà

Chị N.T.N (Hà Nội) có mẹ đã ngoài 80 tuổi nên quyết định lắp camera trong nhà để những lúc đi làm xa có thể vào xem mọi sinh hoạt của mẹ và phát hiện tình huống bất trắc. Tuy nhiên, mới đây, chị phát hiện hình ảnh sinh hoạt của mẹ bị phát tán trong một số hội nhóm kín trên mạng xã hội.

Phát tán clip "nhạy cảm" tràn lan

Tương tự, camera của gia đình anh Trần Anh Tuấn (TP HCM) cũng bị hacker xâm nhập và lấy cắp dữ liệu, khiến hàng loạt hình ảnh riêng tư của vợ chồng, con cái bị phát tán trên mạng xã hội nhằm trục lợi. "Sự cố khiến cuộc sống gia đình tôi đảo lộn, tinh thần vợ tôi suy sụp đến mức phải xin nghỉ việc dài ngày. Sau đó, tôi đã tháo toàn bộ camera trong nhà" - anh Tuấn cho biết.

Dù đã có một số vụ việc được phát hiện và xử lý song tình trạng xâm nhập camera gia đình vẫn âm thầm diễn ra. Hình ảnh, video riêng tư bị đánh cắp được rao bán tràn lan để trục lợi. Trên nhiều trang web lậu như V. hay X., video quay lén từ camera bị hack được đăng tải công khai, bao gồm hình ảnh từ phòng khách, phòng ngủ, phòng tắm, nhà vệ sinh, khách sạn... Các hội nhóm kín trên nhiều nền tảng mạng xã hội như "Camera quay lén", "Hack camera"... cũng thường xuyên chia sẻ video lấy từ camera gia đình. Để xem clip "nhạy cảm", người dùng phải trả tiền mua dịch vụ với giá từ 150.000 đồng đến 1 triệu đồng, tùy theo thời gian sử dụng, chất lượng và nội dung clip.

Theo ghi nhận của phóng viên, trên thị trường hiện nay tràn ngập các loại camera giá rẻ có kết nối wifi, bluetooth không rõ nguồn gốc, không có thương hiệu với mức giá chỉ từ 100.000 đồng. Những sản phẩm này được bày bán phổ biến cả trên các nền tảng online lẫn tại các cửa hàng offline. Do chất lượng và khả năng bảo mật kém, các thiết bị này rất dễ bị tin tặc xâm nhập, biến thành "con mắt" theo dõi người dùng ngay trong chính ngôi nhà của họ.

Tại chuỗi bán lẻ thiết bị di động S. ở TP HCM, nhân viên tư vấn giới thiệu cho chúng tôi nhiều mẫu camera giám sát thông minh kết nối wifi và theo dõi từ xa, với mức giá đa dạng - từ vài trăm ngàn đến hơn một triệu đồng tùy theo dung lượng lưu trữ, độ phân giải, chức năng đi kèm và thương hiệu. "Khách hàng có thể tự lắp hoặc yêu cầu kỹ thuật viên của cửa hàng hỗ trợ" - nhân viên này cho hay.

Những lưu ý cần thiết

Theo thống kê mới nhất từ Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện có hơn 800.000 camera giám sát tại Việt Nam đang bị chia sẻ dữ liệu hình ảnh công khai trên internet, trong đó có 360.000 camera có nguy cơ bị tấn công.

Ông Nguyễn Hữu Nguyên, chuyên gia an ninh mạng, cho rằng phần lớn người dùng không quan tâm đúng mức đến vấn đề bảo mật khi sử dụng camera an ninh. Chính sự lơ là này đã tạo điều kiện cho hacker lợi dụng các lỗ hổng để đánh cắp dữ liệu từ camera - bao gồm cả những đoạn clip nhạy cảm như cảnh thay đồ, sinh hoạt vợ chồng... - để rao bán trên mạng. "Nhiều người giữ nguyên mật khẩu mặc định của nhà sản xuất, không cập nhật phần mềm điều khiển (firmware), không thiết lập các lớp bảo mật... khiến việc chiếm quyền kiểm soát trở nên vô cùng dễ dàng đối với hacker" - ông Nguyên nêu thực trạng.

Theo các chuyên gia, hầu hết thiết bị IoT (kết nối với internet) đều có khả năng bị hack, vì vậy cần cực kỳ thận trọng khi đặt camera ở vị trí nhạy cảm như phòng ngủ, phòng tắm, nhà vệ sinh... để hạn chế tối đa nguy cơ bị xâm phạm quyền riêng tư. Bên cạnh đó, người dùng nên lựa chọn sản phẩm của các thương hiệu uy tín, thiết lập mật khẩu mạnh, kích hoạt xác thực hai bước và cập nhật phần mềm định kỳ.

Ngoài ra, có một thực tế là nhiều gia đình có xu hướng chia sẻ video được ghi lại từ camera trong nhà lên mạng xã hội để khoe những khoảnh khắc vui vẻ, hạnh phúc. Hành động tưởng chừng vô hại này lại có thể tạo kẽ hở cho kẻ gian tiếp cận, lần theo vị trí, tìm cách hack hệ thống và khai thác hình ảnh nhạy cảm để trục lợi.

Luật sư Bùi Thị Ánh Tuyết (Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết hành vi hack camera để rao bán clip nhạy cảm là vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm quyền riêng tư của người khác và có thể bị xử phạt cả về dân sự, hành chính và hình sự. Việc phát tán hoặc bán clip có "nội dung 18+" bị truy cứu về tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy, có thể lãnh án đến 15 năm tù. Trường hợp có thêm hành vi tống tiền hoặc làm nhục người khác, đối tượng vi phạm còn có thể đối diện nhiều tội danh khác với khung hình phạt cao hơn.