Bao giờ dẹp được sim rác, tài khoản mạo danh?

Nạn lừa đảo qua tin nhắn, cuộc gọi rác có dấu hiệu gia tăng từ đầu năm 2023, với tần suất, sự tinh vi, mức độ táo tợn ngày càng hơn trước. Mới đây, chiêu thức "có con đang cấp cứu" đã xuất hiện ở TP HCM, Hà Nội và nhiều tỉnh, thành. Mấu chốt của vấn đề lừa đảo lộng hành là do sim rác và tài khoản ngân hàng ảo nhưng vì sao đến nay vẫn không khắc phục được?

Dù Bộ Thông tin và Truyền thông đã đưa ra nhiều biện pháp để giảm thiểu tình trạng mua bán và sử dụng sim rác nhưng loại sim này vẫn được bày bán tràn lan không chỉ ở những cửa hàng sim thẻ truyền thống mà còn ở khắp các sàn thương mại điện tử. Chỉ cần bước vào một cửa hàng bán điện thoại hay những điểm có ghi bán sim, từ 100.000 đồng khách hàng có ngay một chiếc sim được kích hoạt sẵn, hay còn gọi là sim không chính chủ, sim rác.

Nếu không muốn ra cửa hàng, người mua ngồi ở nhà chỉ cần lên mạng là có ngay. Cụ thể, những sim có thời hạn sử dụng trong 30 ngày có giá thấp nhất, chỉ 9.500 đồng, những mẫu sim có thời hạn càng lâu thì càng có mức giá cao hơn.

Bên cạnh đó, thời gian gần đây hàng loạt ngân hàng đã chính thức cho phép khách hàng mở tài khoản từ xa theo phương thức định danh điện tử (e-KYC) mà không cần phải đến quầy giao dịch. Tuy phương thức mở tài khoản từ xa tiện ích nhưng cũng làm dấy lên lo ngại về tài khoản ảo, giả mạo khó kiểm soát. Rủi ro xảy ra đối với khách hàng khi "sập bẫy" là sẽ phát sinh nợ xấu do đối tượng lợi dụng tài khoản ngân hàng để vay tiền ngân hàng và khách hàng phải chịu trách nhiệm với khoản vay đứng tên trên hợp đồng. Khách hàng cũng sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý khi tài khoản bị sử dụng và mục đích phi pháp như rửa tiền, sử dụng làm địa chỉ nhận tiền lừa đảo…

Muốn giải quyết vấn đề này triệt để, phía ngân hàng và nhà mạng phải quản lý nghiêm túc. Tại nhiều quốc gia, muốn có số điện thoại sử dụng, người dùng phải xét duyệt rất kỹ các thông tin cá nhân cũng như lý lịch cá nhân. Mỗi người cũng chỉ được phép đăng ký một số điện thoại duy nhất ở một nhà mạng. Về tài khoản ngân hàng, nếu muốn đăng ký mở tài khoản mới, khách hàng phải trực tiếp làm thủ tục, không được đăng ký online. Hằng năm, khách hàng còn phải cập nhật thông tin cá nhân lại trên hệ thống để duy trì tài khoản. Khi người đăng ký bán thông tin tài khoản ngân hàng cũng như số điện thoại cho người khác thì mọi hậu quả người đăng ký trên hệ thống sẽ phải chịu trách nhiệm hết trước pháp luật. Bản chất của vấn đề này thực ra rất đơn giản, không cho làm sim rác và tài khoản ngân hàng phải xác thực đích danh.