Cần Thơ ngập do đâu?

Đặc biệt, mực nước tại trạm Cần Thơ là 2,23 m (ngày 10-10), đã vượt mức lịch sử năm 2011 là 0,08 m, gây vỡ đê bao ở Cồn Khương, phường Cái Khế (quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ), gây ngập lụt một số tuyến đường và vườn cây ăn trái.

Từ năm 1977 đến 2000, đỉnh lũ năm tại trạm Cần Thơ phổ biến dao động ở mức báo động I, báo động II. Năm 2000 là năm lũ lịch sử ở ĐBSCL nhưng đỉnh lũ năm tại Cần Thơ chỉ 1,79 m, dưới báo động III (1,9 m). Từ năm 2001 đến 2010, đỉnh lũ năm tại Cần Thơ thường xuyên vượt báo động III. Năm 2011 xuất hiện lũ lớn trên sông Cửu Long (đỉnh lũ tại Tân Châu 4,86 m, trên báo động III là 0,36 m) thì lũ lịch sử đã xuất hiện trên sông Hậu tại trạm Cần Thơ là 2,15 m (27-10-2011). Từ năm 2013-2017, đỉnh lũ năm tại trạm Cần Thơ luôn ở mức cao hơn báo động III từ 0,05-0,2 m.

Vì sao Cần Thơ có hiện tượng ngập lụt nghiêm trọng? Trước hết, về thủy triều và lũ thượng nguồn, mực nước tại các trạm thượng nguồn, mực nước tại Tân Châu và Châu Đốc đang xuống vẫn ở mức cao hơn báo động I; vùng đồng bằng Nam Bộ chịu ảnh hưởng của kỳ triều cường bắt đầu từ ngày 4-10 và đạt đỉnh vào ngày 10-10 đã có tác động đến mực nước lớn lịch sử tại Cần Thơ. Ngoài ra, theo số liệu quan trắc gió tại các trạm ven biển và ngoài đảo cho thấy gió mùa Đông Bắc đã tác động mạnh từ ngày 6-10 đến nay, làm mức độ ảnh hưởng của thủy triều tăng thêm.

Về sản xuất nông nghiệp, vùng Tứ giác Long Xuyên rộng gần 489.000 ha thuộc địa bàn tỉnh An Giang, Kiên Giang và TP Cần Thơ. Theo thống kê của Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam, năm 2016 đã có tới 60.000 ha lúa vụ 3 với cao trình bao đê trên 3 m. Với xu thế tiếp tục tăng diện tích sản xuất lúa vụ 3, vùng trữ nước ở Tứ giác Long Xuyên sẽ giảm đi và độ sâu ngập ở các vùng trũng thấp khác sẽ tăng lên, trong đó có TP Cần Thơ.

Về phát triển đô thị, những năm gần đây, TP Cần Thơ có tốc độ phát triển hạ tầng cơ sở, đô thị hóa nhanh, phát triển mạnh các khu công nghiệp nhưng hệ thống tiêu thoát nước của TP chưa hoàn chỉnh và đồng bộ.

Về sụt lún của ĐBSCL, theo Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam, kết quả quan trắc lún ở một số TP lớn và ĐBSCL năm 2015 đã phát hiện hơn 70% số điểm mốc độ cao bị lún từ 5 cm trở lên so với thời điểm năm 2005, trong số đó, số mốc bị lún trên 10 cm chiếm hơn 20%. Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Nam đã nghiên cứu mức độ sụt lún tại nhiều địa điểm, khẳng định ĐBSCL từ một khu vực ổn định đã rơi vào tình trạng sụt lún nhanh chỉ trong vòng 25 năm. Thêm vào đó, việc sử dụng nước ngầm quá mức đang đẩy nhanh quá trình lún ở TP Cần Thơ và Vĩnh Long.

Ngoài các yếu tố khí tượng, thủy văn, hải văn và những nguyên nhân kể trên, Cần Thơ ngập nghiêm trọng còn do hệ thống đê bao vùng ĐBSCL ngày càng hoàn thiện làm suy giảm vùng trữ nước, làm gia tăng mức độ nước dâng do truyền lũ, truyền triều.