LẮNG NGHE NGƯỜI DÂN HIẾN KẾ: Tháo điểm nghẽn cơ chế để TP HCM vượt trội

Mặc dù chỉ chiếm 0,6% diện tích tự nhiên và 9,3% dân số cả nước, TP HCM đóng góp 15,6% GDP, 29,6% tổng thu ngân sách cả nước, GRDP bình quân đầu người TP HCM đạt 6.229 USD. TP HCM là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, có vị trí chính trị quan trọng của cả nuớc, có sức lan tỏa, thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Nằm trong vùng Đông Nam Bộ, tiếp giáp vùng ĐBSCL, TP HCM còn là vị trí trung tâm của khu vực Đông Nam Á, đầu mối giao lưu quốc tế, tập trung các cơ quan ngoại giao. Ngoài vị trí, vai trò quan trọng về kinh tế, TP HCM có vị trí quan trọng về quốc phòng an ninh khu vực phía Nam và cả nước.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, TP HCM đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ và thách thức, đòi hỏi phải có chính sách đặc thù, vượt trội để giải quyết.

Tốc độ tăng trưởng chậm lại

Giai đoạn 1996-2010, kinh tế TP HCM tăng trưởng bình quân 10,2%/năm, cao hơn 1,6 lần mức bình quân cả nước; đến giai đoạn 2011-2025 giảm còn 7,22%/năm; giai đoạn gần nhất 2016-2020 chỉ còn 6,41%/năm.

Chất lượng tăng trưởng kinh tế không đạt mục tiêu đề ra, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất còn hạn chế, khó khăn trong thăng tiến lên nấc cao hơn của chuỗi giá trị và xác lập cơ cấu kinh tế hiện đại. Trong đó có yếu tố hoạt động của các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao chưa có sự đột phá, chưa thu hút được nhiều tập đoàn lớn. Thành phố chưa phát huy được thế mạnh của một trung tâm khoa học - công nghệ, chưa thể hiện được vai trò dẫn dắt phát triển vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Mặt khác, sự vượt trội của TP HCM so với cả nước ở một số mặt đã chậm lại. Quá trình phát triển kinh tế - xã hội đã tạo ra cho thành phố nhiều áp lực lớn đối với môi trường sinh thái. Quy mô dân số rất lớn, tốc độ gia tăng dân số nhanh, mật độ dân số tăng cao dẫn đến có xu thế vượt mức độ an toàn đô thị.

TP HCM chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, nguy cơ ngập úng hiển hiện Ảnh: ANH VŨ

Hệ thống cơ sở hạ tầng nhìn chung chưa có bước đột phá, chưa đáp ứng yêu cầu liên kết vùng và phát triển thành phố. Khó khăn về vốn đầu tư vẫn tiếp diễn, trong khi cơ chế huy động nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước để đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng còn bất cập và ngoài thẩm quyền giải quyết của thành phố.

Công tác quy hoạch, chỉnh trang, phát triển đô thị và công tác quản lý nhà nước về quy hoạch, trật tự xây dựng đô thị có mặt chưa đạt. Vấn đề diện tích nhà ở dưới mức bình quân của cả nước đang là áp lực nhiều tầng, nấc đối với sự phát triển đô thị, hạ tầng… của thành phố. Việc phát triển nhà ở chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân, đặc biệt là phân khúc nhà ở giá rẻ và nhà ở xã hội.

Đặc biệt, hạ tầng giao thông còn lạc hậu, chậm mở rộng và nâng cấp, là điểm nghẽn về cơ sở hạ tầng trên địa bàn thành phố còn tồn tại đã khá lâu. Điểm nghẽn tồn tại ở cả sân bay Tân Sơn Nhất, các tuyến giao thông đường bộ, cảng Cát Lái... Chưa kể, chi phí thuê đất, chi phí logistics lớn.

TP HCM còn là địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, nguy cơ ngập úng ngày càng nghiêm trọng. Tạo nguồn lực để kết nối đồng bộ các hệ thống thoát nước, chống ngập đáp ứng tính bền vững trong công tác chống ngập là điều bức thiết hiện nay.

Nguyên nhân của những tồn tại, thách thức ảnh hưởng đến quá trình phát triển chung của thành phố một phần bởi diễn biến của dịch COVID-19 nhưng phần quan trọng khác do còn nhiều điểm nghẽn trong thể chế, hạ tầng, thiếu vốn, thiếu nguồn lực… Vì thế, những chính sách đặc thù, vượt trội lúc này sẽ giúp TP HCM phát triển nhanh và bền vững hơn.

Tận dụng tối đa tiềm lực sẵn có

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP HCM với mục tiêu tổng quát là "xây dựng thành phố thông minh, phát triển nhanh và bền vững, giữ vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước"; mục tiêu cụ thể đến năm 2025 là đô thị thông minh, thành phố dịch vụ, công nghiệp theo hướng hiện đại, giữ vững đầu tàu kinh tế, động lực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước.

Để đạt những mục tiêu trên, TP HCM cần tận dụng tối đa tiềm lực sẵn có về nguồn chi đầu tư phát triển; bố trí vốn đầu tư các dự án mới để phát triển kinh tế - xã hội, tăng hiệu quả của việc sử dụng vốn đầu tư công, chủ động linh hoạt trong việc điều hành ngân sách địa phương, giải quyết các vấn đề về tắc nghẽn giao thông, cải tạo môi trường, đẩy nhanh việc triển khai các dự án đầu tư công…

Cụ thể, chủ động thực hiện chính sách phí, lệ phí, vừa phát huy hiệu quả vai trò công cụ điều tiết vĩ mô vừa tái phân phối thu nhập xã hội của phí, lệ phí, đóng góp nguồn thu cho ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố, tạo dư địa tài chính để đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội.

Cần tháo gỡ các vướng mắc, rút ngắn thời gian thực hiện, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, phát huy có hiệu quả nguồn lực từ đất. Đẩy mạnh phân cấp, trách nhiệm trong công tác quản lý quy hoạch; phát huy khả năng tự chủ trong việc giải quyết thủ tục hành chính; khai thác tiềm năng sử dụng đất, tạo không gian phát triển mới.

Ban hành các chính sách về ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào thành phố. Xây dựng các chính sách thu hút nhà đầu tư chiến lược có năng lực, kinh nghiệm trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ tự động hóa, công nghệ vật liệu mới, năng lượng sạch và cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.