Lối ra cho vụ tranh chấp đất "trần ai" ở Trảng Bàng

Hôm nay, 26-11, TAND thị xã Trảng Bàng (tỉnh Tây Ninh) làm việc với đại diện của đương sự Huỳnh Thị Lan Phương (ngụ phường Tân Định, quận 1, TP HCM) để giải quyết đơn phản tố của bà Phương đối với yêu cầu khởi kiện của UBND thị xã Trảng Bàng. 

Trước đó, sau khi nhận được thông báo thụ lý đơn của UBND thị xã Trảng Bàng khởi kiện bà để thu hồi đất trồng cao su, bà Phương đã gửi đơn thư đến báo chí "kêu cứu".

Bức xúc về sự bất nhất, tùy ý

Vụ việc này từng được Báo Người Lao Động và nhiều cơ quan báo, đài ở TP HCM phản ánh. Cụ thể, năm 1991, UBND huyện Trảng Bàng (nay là thị xã Trảng Bàng) ra quyết định giao cho Nông trường Cao su Bời Lời quản lý, sử dụng diện tích đất trước đó đã thu hồi từ các cơ quan trong huyện để trồng cao su, khoảng 939,06 ha. 

Năm 1993, Nông trường Cao su Bời Lời được cấp giấy chủ quyền đối với phần đất này. Trong tổng diện tích đất quy hoạch trồng cao su 939,06 ha đó có phần đất 556.823,3 m2 tại khu vực ấp Bùng Binh thuộc xã Hưng Thuận được Nông trường Cao su Bời Lời giao cho bà Huỳnh Thị Lan Phương theo các hợp đồng kinh tế (bản chất là hợp đồng giao khoán đất) được hai bên ký kết. Thời gian giao đất là 50 năm, tính từ ngày 22-6-1992 đến 22-6-2042. 

Sau khi hợp đồng có hiệu lực, bà Phương đã bỏ vốn đầu tư cải tạo đất để trồng cao su và đã thu hoạch mủ.

Ngày 7-11-2001, UBND tỉnh Tây Ninh ban hành Quyết định 1062/QĐ-CT thu hồi 939,06 ha đất nói trên của Nông trường Cao su Bời Lời và sau đó ra quyết định giao phần đất thu hồi này cho UBND huyện Trảng Bàng quản lý. Nông trường Cao su Bời Lời không giải thể mà sáp nhập vào Nông trường Cao su 30-4.

Đùng một cái, ngày 3-12-2020, UBND thị xã Trảng Bàng ra Thông báo 348/TB-UBND thu hồi diện tích đất 556.823,3 m2 của bà Huỳnh Thị Lan Phương. 

Cùng cảnh ngộ với bà Phương còn có nhiều hộ dân khác vốn trước đây cũng ký hợp đồng với Nông trường Cao su Bời Lời nhận khoán đất để trồng cao su, nay bị thông báo thu hồi, họ hết sức bất ngờ và bức xúc vì các hợp đồng giao đất vẫn còn hiệu lực, thời gian giao đất thì mới đi được hơn "nửa đường"!

Công nhân thu hoạch mủ từ diện tích đất trồng cao su của bà Huỳnh Thị Lan Phương ở Nông trường Bời Lời (đã sáp nhập vào Nông trường Cao su 30-4)Ảnh: P.V

Bị đơn: "Tòa cần phải đình chỉ giải quyết…"!

Bà Huỳnh Thị Lan Phương gửi đơn khiếu nại Thông báo 348/TB-UBND của UBND thị xã Trảng Bàng, song không nhận được hồi đáp. Liên tục sau đó, ngày 14-1-2021 và 2-3-2021, UBND thị xã Trảng Bàng ra hai Thông báo số 24/TB-UBND và 63/TB-UBND yêu cầu bà Phương thu dọn, thanh lý tài sản trên diện tích 556.823,3 m2 đất trồng cao su ở ấp Bùng Binh, xã Hưng Thuận, trong thời hạn 30 ngày; nếu quá thời gian này mà bà Phương không thu dọn, UBND thị xã Trảng Bàng sẽ định giá, thanh lý tài sản và thực hiện các biện pháp cưỡng chế.

Cho rằng quyết định của chính quyền địa phương xâm phạm nghiêm trọng đến tài sản và danh dự của mình, bà Phương khiếu nại hai Thông báo 24 và Thông báo 63.

Tuy nhiên, theo đại diện pháp luật của bà Phương, đến giữa tháng 11-2021, UBND thị xã Trảng Bàng không giải quyết đơn thư công dân theo đúng quy định của Luật Khiếu nại Tố cáo.

Bất ngờ nữa là, từ chỗ đang bị khiếu nại, UBND thị xã Trảng Bàng đưa vụ việc ra tòa bằng đơn khởi kiện "Tranh chấp đòi tài sản là quyền sử dụng đất", được TAND thị xã Trảng Bàng thụ lý, "biến" bà Phương thành bị đơn!

Ngay lập tức, bà Phương gửi đơn phản tố yêu cầu khởi kiện của UBND thị xã Trảng Bàng. 

Luật sư Trần Duy Cảnh (Đoàn Luật sư TP HCM), đại diện pháp lý cho bị đơn trong vụ kiện này, phân tích: UBND thị xã Trảng Bàng với tư cách là cơ quan quản lý, không phải chủ sở hữu nên không thể tham gia với tư cách là chủ sở hữu để khởi kiện đòi tài sản là quyền sử dụng đất được. 

Thêm nữa, UBND thị xã Trảng Bàng không có cơ sở để yêu cầu tòa tuyên bố các hợp đồng giữa nông trường và bà Phương vô hiệu, vì theo quy định pháp luật, chỉ có các bên tham gia giao dịch (nông trường và bà Phương) mới có quyền yêu cầu tuyên bố giao dịch vô hiệu, UBND thị xã Trảng Bàng không phải là bên tham gia hợp đồng nên không có quyền đó. 

"Cần phải căn cứ quy định tại điểm g, khoản 1, điều 217; điểm a, khoản 1, điều 192 Bộ Luật Tố tụng Dân sự năm 2015 về người khởi kiện không có quyền khởi kiện để đình chỉ giải quyết vụ án" - luật sư Trần Duy Cảnh khẳng định.

Làm sao để giải quyết thấu tình đạt lý vụ này, tránh thiệt thòi cho các hộ dân, trong đó có bà Phương, vì họ đã đổ nhiều công sức, tiền của để đầu tư, nay bị mất trắng là khó có thể chấp nhận? Lối ra khả dĩ là phía nông trường thỏa thuận với bà Phương để thanh lý các hợp đồng thông qua thỏa thuận bồi thường thiệt hại theo luật định, bảo đảm lợi ích hợp pháp của bên bị thu hồi đất.