Muốn chống ngập phải thí điểm

Ngập úng là nỗi ám ảnh của người dân TP từ nhiều năm qua và nhiều doanh nghiệp muốn tham gia vào các dự án chống ngập. Tuy nhiên, muốn áp dụng trong tương lai thì các đơn vị này đều phải chứng minh hiệu quả của mô hình đưa ra.

Nhiều mô hình mới

Sau hơn 2 năm làm thủ tục, chủ đầu tư siêu máy bơm chống ngập cho đường Nguyễn Hữu Cảnh hứa hẹn sẽ "trình làng" vào ngày 10-8 nhưng sau đó lại trễ hẹn. Ông Nguyễn Tăng Cường, Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Công nghiệp Quang Trung, cho biết công trình chưa thể vận hành vào ngày 10-8 như dự kiến do xử lý nền móng kéo dài. Đơn vị thi công đang đấu nối với hệ thống cống chính, dự kiến phải sau ngày 2-9 mới có thể vận hành.

Siêu máy bơm này với công suất lên tới 96.000 m3/giờ được kỳ vọng sẽ giải quyết được tình trạng ngập triền miên cho tuyến đường Nguyễn Hữu Cảnh. Mặc dù vậy, lãnh đạo TP cho biết sẽ thuê dịch vụ công đối với siêu máy bơm này bởi khi tuyến đường Nguyễn Hữu Cảnh được nâng cấp, không còn tình trạng ngập nữa thì không cần đến hệ thống máy bơm. Tuy nhiên, nếu hệ thống máy bơm hoạt động thực sự hiệu quả thì có thể áp dụng để giải quyết ngập cho các tuyến đường khác.

Trong khi đó, đơn vị thi công hồ điều tiết trên đường Võ Văn Ngân, trước Nhà Thiếu nhi quận Thủ Đức cho biết hiệu quả chống ngập của hồ điều tiết này phải để người dân đánh giá mới khách quan. Sau hơn nửa tháng đưa vào sử dụng và các cơn mưa trong khoảng thời gian trên tương đối nhỏ nên chưa tổng hợp ý kiến người dân.

Hồ điều tiết này có 2 kiểu vận hành là tự thấm vào lòng đất hoặc bơm cưỡng bức. Đối với những lưu vực có địa chất cát nhiều, khả năng thấm nước tốt như trên đường Võ Văn Ngân thì hoạt động theo cơ chế tự thấm vào lòng đất. Còn ở những khu vực đất sét thì phải sử dụng bơm cưỡng bức để vận hành hồ chứa. Khi lượng mưa lớn, vượt quá khả năng chứa của hồ thì sẽ chảy tràn.

Do đó, để hoạt động hiệu quả, khi đưa vào sử dụng cần phải có quy trình vận hành, dự báo được lượng mưa để bơm nước ra ngoài trước khi mưa lớn để hồ rỗng, sẵn sàng chứa nước. Mặt khác, 95% lượng nước trong hồ có thể sử dụng cho mục đích chữa cháy hoặc tưới cây.

Hồ điều tiết ngầm vẫn phải chờ các cơn mưa lớn để thẩm định khả năng chống ngập

Nhà đầu tư kén chọn

Theo ông Đỗ Tấn Long, Trưởng Phòng Quản lý hệ thống thoát nước Trung tâm Điều hành Chương trình chống ngập nước TP, 2 mô hình thí điểm gồm hồ điều tiết ngầm và siêu máy bơm chống ngập cho đường Nguyễn Hữu Cảnh không phải là xã hội hóa mà chỉ là thí điểm một kiểu chống ngập mới.

Đối với hồ điều tiết ngầm còn có thêm thí điểm đối với công nghệ làm hồ bằng vật liệu mới. Do là thí điểm nên TP không bỏ kinh phí ra làm mà hoàn toàn do chủ đầu tư thực hiện. Nếu dự án phát huy hiệu quả, TP có thể tính đến việc thuê, mua hoặc lựa chọn hình thức xã hội hóa để doanh nghiệp cùng tham gia.

Ông Long cho biết TP HCM luôn hoan nghênh, đón nhận các sáng kiến, mô hình chống ngập mới của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, những mô hình này phải được xét duyệt kỹ lưỡng và quan trọng là áp dụng được trong tương lai; đồng thời, để đánh giá hiệu quả chống ngập của mô hình mới như thế nào thì cần phải làm thí điểm trước.

Vậy hồ điều tiết ngầm có hiệu quả? Ông Long thông tin theo thuyết minh của chủ đầu tư và quá trình thẩm định hồ sơ của các sở - ngành liên quan, mô hình hồ điều tiết này có thể áp dụng chống ngập cho TP. Để đánh giá hiệu quả thực tế sau khi thí điểm phải có thời gian ít nhất 6 tháng chứ không phải qua vài cơn mưa. Còn đối với siêu máy bơm chống ngập, do chưa vận hành nên chưa đánh giá và TP vẫn đang vận hành hệ thống máy bơm ở khu vực này của Công ty Thoát nước đô thị TP.

Ông Đỗ Tấn Long nhận định lĩnh vực chống ngập rất khó thu hút nhà đầu tư tham gia xã hội hóa, không giống như lĩnh vực giao thông, làm đường rồi có thể đặt trạm thu phí để thu hồi vốn, chống ngập là lĩnh vực công ích nên nhà đầu tư kén chọn. Đặt vấn đề không thể thu phí thì thanh toán bằng quỹ đất, ông Long cho biết quỹ đất TP không còn nhiều.

Trong những năm qua, số doanh nghiệp xã hội hóa chỉ đếm trên đầu ngón tay mà điển hình nhất là dự án Giải quyết ngập do triều khu vực TP HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu giai đoạn 1 do Công ty CP Đầu tư Xây dựng Trung Nam làm chủ đầu tư. Mặc dù giá trị dự án lên tới 10.000 tỉ đồng nhưng giá trị thanh toán bằng đất cũng chiếm 16%, còn lại là thanh toán bằng tiền mặt. Các dự án sử dụng nguồn vốn ODA chủ yếu phục vụ yêu cầu chỉnh trang đô thị, xử lý ô nhiễm môi trường, đồng thời chống ngập. Gần đây nhất là dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm do Công ty Hà Nội Ngàn Năm nghiên cứu nhưng vẫn chưa biết khi nào mới thực hiện.