Xét xử oan sai, đùn đẩy bồi thường

Đây là vụ án từng được dư luận đặc biệt quan tâm bởi tính chất “khá phức tạp”. Hai lần TAND quận 1- TPHCM tuyên Trương Thị Kim Hoàn (SN 1984, trú tại 100/67 Cô Bắc, phường Cô Giang, quận 1) 10 năm tù về tội mua bán trái phép chất ma túy, hai lần cấp phúc thẩm hủy án để điều tra lại và đến phiên xử sơ thẩm lần thứ 3, đại diện VKSND quận 1 bỏ về nửa chừng. Ngày 1-3-2009, TAND quận 1 đình chỉ vụ án. Kể từ đó, chị Hoàn cùng mẹ (bà Nguyễn Thị Nở) bắt đầu cuộc hành trình đòi danh dự.

Chị Trương Thị Kim Hoàn và mẹ trong ngày chị ra tù

Bị buộc tội từ lời khai của những người có mâu thuẫn

Cuối tháng 5-2004, Công an quận 1- TPHCM bắt giữ nhiều con nghiện mua heroin tại khu vực đường Cô Bắc - Đề Thám. Từ đây, công an đã xác định được 8 người bán lẻ heroin trong cùng một gia đình. Sau khi lấy lời khai của những người này, 3 tháng sau, công an bắt và khởi tố chị Trương Thị Kim Hoàn về hành vi mua bán trái phép chất ma túy. Tuy nhiên, khi khám xét nhà chị Hoàn, công an không thu giữ được gì. Giữa năm 2005, TAND quận 1 kết án chị Hoàn 10 năm tù dù chị không nhận mua bán heroin và có lời khai tại phiên tòa sơ thẩm là bị chị em N.T. N.L vu oan do hiểu lầm chị có quan hệ với chồng của L. Sau đó, Ủy ban Thẩm phán TAND TPHCM đã hủy bản án sơ thẩm vì không bảo đảm quy định tố tụng. Xét xử sơ thẩm lần 2, TAND quận 1 vẫn tiếp tục kết án chị Hoàn 10 năm tù. Đầu năm 2008, TAND TPHCM xử phúc thẩm nhận định chưa đủ căn cứ để kết tội, đồng thời có một số tình tiết chưa được xác định nên tuyên hủy bản án.

Ngày 16-12-2008, TAND quận 1 mở phiên sơ thẩm lần 3 và hoãn tuyên cho đến chiều 7-1. Khi tòa quyết định tuyên án, đại diện VKSND quận 1 đề nghị hoãn phiên tòa vì vi phạm tố tụng. Bị phớt lờ, đại diện VKSND quận 1 đã bỏ về nửa chừng khiến tòa không thể tuyên.

Bị oan, còn bị hành

Sau sự kiện trên, ngày 14-1, chị Hoàn được thay đổi biện pháp tạm giam bằng biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú. Ngày 26-2, VKSND quận 1 rút toàn bộ quyết định truy tố đối với chị Hoàn. Ngày 1-3, TAND quận 1 ra quyết định đình chỉ vụ án. Ngày 20-3, chị Hoàn làm đơn gửi VKSND quận 1 yêu cầu được bồi thường oan theo Nghị quyết 388 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trong đơn, chị Hoàn yêu cầu được trực tiếp xin lỗi công khai tại nơi cư trú, đăng lời xin lỗi trên báo đồng thời yêu cầu bồi thường thiệt hại về tinh thần và thiệt hại về vật chất với tổng số tiền 204.540.525 đồng (tuy nhiên, mức lương tối thiểu hiện đã tăng nên số tiền yêu cầu bồi thường sẽ nhiều hơn).

Khoảng 10 ngày sau  cơ quan này gọi lên giải thích, TAND quận 1 là cơ quan cuối cùng chịu trách nhiệm bồi thường và hướng dẫn chị Hoàn làm đơn gửi TAND quận 1. Ngày 31-3, chị Hoàn làm đơn gửi TAND quận 1 với nội dung yêu cầu như trên. Sau hơn một tháng chờ đợi, TAND quận 1 gọi chị Hoàn lên cho biết tòa đang xem xét lại số tiền bồi thường. Mãi đến ngày 14-7, TAND quận 1 lại gọi chị Hoàn lên giải thích, trường hợp này cả ba cơ quan tố tụng (Cơ quan CSĐT quận 1, VKSND quận 1 và TAND quận 1) phải chịu trách nhiệm bồi thường và đề nghị chị làm đơn gửi ba cơ quan tố tụng để được bồi thường.

Vậy là, dù xác định trường hợp của chị Hoàn đương nhiên phải được bồi thường theo Nghị quyết 388, nhưng còn chưa thống nhất việc bồi thường thuộc cơ quan nào nên gần 4 tháng trôi qua (theo Nghị quyết 388, trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày có bản án, quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định người bị oan, cơ quan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại phải thực hiện việc xin lỗi, cải chính công khai) hành trình đòi lại danh dự của chị Hoàn vẫn chưa đi đến đâu. Bị oan, tất phải được bồi thường, pháp luật đã quy định, sao còn để người dân vừa bị oan lại vừa bị hành như thế?