Xử lý căn cơ nạn xây nhà không phép

TP HCM hiện có rất nhiều công trình vi phạm xây dựng, xảy ra phần lớn ở vùng ven TP như Thủ Đức, Hóc Môn, Bình Tân, Bình Chánh... Chỉ riêng địa bàn huyện Bình Chánh, trong khi còn hơn 5.700 công trình vi phạm chưa xử lý xong, nay đã tăng lên 10.000 trường hợp vi phạm xây dựng.

Hàng trăm cán bộ, công chức thanh tra xây dựng bị xử lý kỷ luật cảnh cáo, cách chức, buộc thôi việc trong những năm gần đây. Nhiều địa phương đã điều động thay thế nhân sự phụ trách lĩnh vực xây dựng, nhà đất. Nhiều căn nhà xây dựng không phép đã bị đập bỏ. Vì sao tình trạng vi phạm xây dựng vẫn diễn ra?

Thiếu đất ở, phát triển nhà ở chưa phù hợp

Dân số TP HCM khoảng 13 triệu người, tăng trung bình 1 triệu người sau mỗi 5 năm, tức mỗi năm tăng khoảng 200.000 người. Kéo theo đó là nhu cầu về nhà ở, nhất là với công nhân, người thu nhập trung bình trở xuống. Thế nhưng, mua một căn nhà dù nhỏ, một căn hộ chung cư giá rẻ cũng hơn cả tỉ đồng. Đó là số tiền quá lớn so với đồng lương hiện nay của số đông người thu nhập thấp, công nhân, lao động nghèo.

Trong khi đó, TP HCM hiện có trên 4.800 dự án quy hoạch dự kiến thực hiện trong 4 năm từ 2016-2020. Thực tế số lượng dự án quy hoạch được triển khai lại khá ít, rất nhiều dự án đưa vào kế hoạch sử dụng đất đã lâu nhưng vẫn còn nằm trên giấy. Nguyên nhân như quy hoạch không phù hợp, thiếu khả thi, thiếu vốn, chủ đầu tư thiếu năng lực... Kéo theo đó là các quy hoạch "xí đất" trong nhiều năm trở thành dự án "treo" khiến cuộc sống người dân đảo lộn, nhà ở xập xệ bán không xong, không chuyển được mục đích sử dụng đất, chấp nhận xây nhà không phép.

Nhiều công trình xây dựng không phép ở quận Thủ Đức, TP HCM bị lực lượng chức năng cưỡng chếẢnh: Sỹ Hưng

Hơn nữa, mảnh đất có giấy tờ hợp pháp khá đắt đỏ so với nhu cầu số đông. Ít tiền khó mua được nhà có sổ hồng, nhiều người đã chọn phương án mua đất giá rẻ giấy tờ tay tại vùng ven hoặc đất bỏ hoang lâu năm vì vướng dự án "treo" nhưng không thấy điều chỉnh, đành liều mua làm nhà tạm. Đây là những nguyên nhân chính dẫn đến vi phạm xây dựng, xây nhà không phép tràn lan, góp phần gây sốt giá đất ở các quận, huyện vùng ven trong thời gian qua.

Ngoài ra, chính sách bất động sản chưa phù hợp với quy luật thị trường trong điều kiện bình thường, chưa phục vụ số đông người dân có nhu cầu nhà ở. Cũng có một vài doanh nghiệp xây dựng nhà ở cho công nhân, người thu nhập thấp nhưng khá ít. Nhiều nhà đầu tư kinh doanh nhà ở thương mại, thay vì dành một phần diện tích xây dựng nhà ở xã hội thì trả tiền thay cho nghĩa vụ này vì không muốn nhà ở xã hội trong dự án thương mại. Thành ra, nhà ở theo hướng cao cấp, đắt đỏ ngày càng nhiều trong khi thiếu nhà ở giá rẻ.

Giải pháp

Nguyên nhân dẫn đến vi phạm xây dựng tràn lan đã được nhận diện, bên cạnh chấn chỉnh trật tự kỷ cương, cần giải pháp căn cơ là tạo điều kiện cho người dân có nhà ở hợp pháp. Mấu chốt vấn đề ở đây, một khi được hóa giải thì các trở ngại khác cũng tự tháo gỡ.

Cần rà soát lại tất cả dự án, quy hoạch và có hướng xử lý cụ thể. Nếu khả thi phải triển khai nhanh, giải quyết tái định cư và việc làm cho người dân bị giải tỏa. Mạnh tay loại bỏ những quy hoạch kéo dài đã giao đất nhưng không thực hiện, thu hồi các dự án thiếu khả thi không có cơ sở triển khai để tạo điều kiện cho người dân ở đó xây nhà ở hợp pháp.

Cần quy hoạch nhà ở phù hợp với mức độ tăng dân số, chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở sao cho người nghèo có thể mua xây nhà và tránh đầu cơ đẩy giá lên cao. Khuyến khích đầu tư dự án nhà ở xã hội như bố trí ưu đãi quỹ đất, miễn thuế sử dụng đất, giảm thuế đầu vào, giảm thuế thu nhập, kéo dài thời gian cho vay với lãi suất thấp. Đa dạng hóa cách thức phát triển nhà ở, dự án bất động sản, hỗ trợ những người tạo lập căn nhà đầu tiên, như ưu tiên cho vay tiền mua nhà trả góp, kéo dài thời gian trả nợ.