Hôm 21-2, UBND tỉnh Quảng Nam đã công bố quyết định thành lập Khu Bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Cù Lao Chàm (xã Tân Hiệp, TP Hội An) trên cơ sở hiện trạng Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm và tích hợp quản lý hệ sinh thái rừng trên các đảo, để nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học.
Hệ sinh thái đặc biệt
Cù Lao Chàm là nơi được thiên nhiên ban tặng cảnh quan độc đáo và sự đa dạng sinh học nổi bật. Cù Lao Chàm có nhiều hệ sinh thái quan trọng, như: hệ sinh thái rừng đặc dụng, hệ sinh thái nông nghiệp, hệ sinh thái rạn san hô, thảm cỏ biển, rong biển, hệ sinh thái bờ triều - vùng đá… Những hệ sinh thái này liên kết với nhau, hình thành hành lang đa dạng sinh học nối liền từ rừng xuống biển, biển - vùng bờ.
Cụm đảo Cù Lao Chàm - Hội An có hệ sinh thái hết sức đặc biệt, kết nối từ rừng xuống biển
Các kết quả nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy Cù Lao Chàm có trên 1.035 loài động, thực vật sinh sống và 1.309 loài sinh vật biển. Trong đó, rất nhiều loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo tồn ở Việt Nam và trên thế giới.
Về hệ thực vật rừng, kết quả nghiên cứu gần đây đã ghi nhận Cù Lao Chàm có tổng số 624 loài thực vật có mạch, thuộc 418 chi, 130 họ, 50 bộ và 6 ngành (gồm 365 loài có giá trị làm thuốc/624 loài đã ghi nhận). Trong đó, 52 loài thực vật thuộc dạng quý hiếm, được ưu tiên bảo tồn. Động thực vật biển có hàng trăm loài, bao gồm 47 loài nguy cấp, quý hiếm có trong Sách Đỏ thế giới và 16 loài trong Sách Đỏ Việt Nam.
Về động vật rừng, Cù Lao Chàm có 15 loài thú, gồm 2 loài thú lớn là khỉ vàng, tê tê Java và 13 loài thú nhỏ. Trong đó, tê tê Java là loài nguy cấp trong Sách Đỏ thế giới. Tổng số loài chim được ghi nhận trực tiếp tại Cù Lao Chàm là 3, thuộc 9 bộ, 20 họ.
Tê tê Java, loài nguy cấp trong Sách Đỏ thế giới, được ghi nhận tại Cù Lao Chàm
Khỉ vàng là một trong số 15 loài thú được ghi nhận tại Cù Lao Chàm
Ngoài ra, Cù Lao Chàm còn có 51 loài bò sát và lưỡng cư, thuộc 18 họ và 3 bộ. Trong đó, một loài được liệt kê là nguy cấp và một loài sắp nguy cấp trong Sách Đỏ thế giới; 3 loài được liệt kê là nguy cấp, 2 loài cực kỳ nguy cấp và một loài sắp nguy cấp trong Sách Đỏ Việt Nam.
Với các hệ sinh thái đặc trưng có giá trị đặc biệt từ rừng xuống biển, từ biển vào vùng bờ, Cù Lao Chàm là nơi lưu giữ nhiều nguồn gien động, thực vật; cung cấp nguồn giống, nguồn lợi thủy hải sản cho vùng biển Quảng Nam và khu vực miền Trung. Rừng tự nhiên trên các đảo tại Cù Lao Chàm có vai trò đặc biệt quan trọng đối với môi trường và đời sống người dân địa phương. Không chỉ cung cấp nguồn thực phẩm và nước ngọt, rừng ở đây còn góp phần quan trọng trong việc bảo đảm môi trường sinh thái và an ninh - quốc phòng.
Quyết định quan trọng
Với sự phong phú, đa dạng sinh học, Cù Lao Chàm được Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa vào trong nhiều quy hoạch, như: quy hoạch hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam; quy hoạch rừng đặc dụng; quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học; danh mục các khu bảo tồn với phân hạng là khu dự trữ thiên nhiên.
Tuy nhiên, đến nay, ngoài việc đã xây dựng Khu Bảo tồn biển, các quyết định của Thủ tướng vẫn chưa được triển khai thực hiện đầy đủ. Điều này dẫn đến hiện trạng rừng đặc dụng Cù Lao Chàm vẫn chưa có chủ thể quản lý chính thức; chưa xác định rõ ranh giữa các chủ thể giao quản lý, bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến bất cập trong việc quản lý, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ an ninh - quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội.
Theo Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm, những năm gần đây, sự bất cập nêu trên đã ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái trên đảo, có nguy cơ phá vỡ liên kết sinh thái rừng - biển, làm suy giảm đa dạng sinh học tại Cù Lao Chàm. Vì vậy, việc thành lập và tổ chức hoạt động Khu BTTN Cù Lao Chàm sẽ hiện thực hóa cơ chế quản lý tổng hợp hệ sinh thái rừng - biển và vùng bờ - vùng biển, giải quyết những bất cập trong thực tiễn quản lý.
Theo quyết định của UBND tỉnh Quảng Nam, tổng diện tích Khu BTTN Cù Lao Chàm và vùng đệm là 23.530 ha, gồm toàn bộ diện tích 6 đảo Hòn Khô, Hòn Cụ, Hòn Lá, Hòn Mồ, Hòn Dài, Hòn Tai; một phần diện tích Hòn Lao và phần mặt biển xung quanh 7 đảo. Trong đó, phần biển có tổng diện tích 21.887,18 ha, phần đảo 1.642,82 ha.
Khu BTTN Cù Lao Chàm sẽ thực hiện mục tiêu phục hồi và phát triển rừng, tăng độ che phủ và chất lượng rừng; tái tạo cảnh quan thiên nhiên, cải tạo môi trường sinh sống cho các loài động vật hoang dã; tăng khả năng điều hòa và lưu giữ nguồn nước ngọt của rừng thông qua các biện pháp kỹ thuật lâm sinh. Bên cạnh đó, phục hồi và phát triển hệ sinh thái biển, san hô, thảm cỏ biển; bảo vệ, duy trì các nguồn giống, bãi đẻ tự nhiên. Khu BTTN sẽ hỗ trợ cộng đồng địa phương phát triển kinh tế nhằm giảm thiểu áp lực tới tài nguyên thiên nhiên…
Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP Hội An, nhìn nhận việc thành lập Khu BTTN Cù Lao Chàm là quyết định quan trọng nhằm bảo vệ hệ sinh thái rừng - biển, bảo vệ tính liên kết sinh thái rừng biển, biển và vùng bờ; bảo tồn nguồn gien động, thực vật quý hiếm, giá trị đang có nguy cơ bị đe dọa.
"Khi thành lập Khu BTTN, điều quan trọng nhất là rừng đặc dụng Cù Lao Chàm sẽ giao cho đơn vị nào quản lý - không bao gồm diện tích đất đã giao cho quốc phòng. Từ đó, việc gìn giữ, bảo vệ và phát huy giá trị hệ sinh thái từ rừng đến biển sẽ thuận lợi hơn nhiều" - ông Nguyễn Thế Hùng đánh giá.
Hình mẫu về bảo tồn
Nhận thấy vai trò và tầm quan trọng của vùng biển Cù Lao Chàm, năm 2006, UBND tỉnh Quảng Nam đã thành lập Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm nhằm quản lý, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên đối với phần diện tích biển quanh các đảo. Đến nay, Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm là một trong những hình mẫu về bảo tồn và phát triển trong hệ thống mạng lưới khu bảo tồn biển của Việt Nam.
Không những bảo đảm tốt nhiệm vụ bảo tồn và phát triển các hệ sinh thái, các giá trị đa dạng sinh học, Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm còn thúc đẩy và đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế xanh, kinh tế bảo tồn tại địa phương, đặc biệt là tạo sinh kế cho cộng đồng.
và quét mã QR
Bình luận (0)