Cuộc thi viết về chủ quyền biển đảo: Hoàng Sa sẽ về với đất mẹ

Tổ tiên chúng ta từ lâu đã biết đến vai trò quan trọng của biển đảo, chính vì vậy, với tầm nhìn rất xa, ông cha chúng ta đã đổ biết bao công sức để khai phá 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển, đảo khác.

Quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của Việt Nam gồm nhiều đảo đá san hô nhỏ và rất nhỏ ở giữa biển Đông. Quần đảo Hoàng Sa và một phần Trường Sa đang bị một số nước và vùng lãnh thổ ven biển Đông tuyên bố chủ quyền phi pháp. Đối với việc giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, pháp luật quốc tế, cho tới nay đã hình thành nguyên tắc xác lập chủ quyền là chiếm hữu thông qua sự thực hiện các hoạt động của nhà nước một cách thật sự, liên tục và với biện pháp hòa bình. Nguyên tắc này đã được các nước và các cơ quan tài phán quốc tế áp dụng để giải quyết nhiều vụ tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ trên thế giới, mà điển hình như vụ đảo Palmas, đảo Pedra Branca…

Tài liệu châu bản triều Nguyễn có giá trị pháp lý cao về chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, được trưng bày tại một triển lãm ở Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, tỉnh Lâm Đồng .Ảnh: TTXVN

Áp dụng nguyên tắc nói trên của pháp luật quốc tế vào trường hợp 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, có thể thấy kể từ đầu thế kỷ XVII cho đến năm 1932 (thời điểm Pháp chính thức tuyên bố kế thừa và tiếp tục chủ quyền tại 2 quần đảo này), các triều đại phong kiến Việt Nam trước đó đã chiếm hữu và thực thi chủ quyền thực tế đối với Hoàng Sa và Trường Sa. Quá trình này diễn ra một cách liên tục, với những hoạt động kinh tế - xã hội rất hòa bình và không hề có tranh chấp.

Các nguồn tư liệu thành văn và bản đồ về chủ quyền của Việt Nam đối với 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa hết sức phong phú, đa dạng. Trong đó, như "Đại Nam thực lục" là bộ sử lớn nhất của Quốc sử quán triều Nguyễn ghi chép nhiều tư liệu nhất về quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa cũng như các hoạt động của triều Nguyễn trong việc quản lý, khẳng định, thực thi chủ quyền trên 2 quần đảo này. Bên cạnh đó là rất nhiều tư liệu chính sử khác, như: "Đại Nam thực lục tiền biên" (quyển 10, tờ 24) do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn đời Minh Mạng (1820 - 1841) chép về hoạt động của đội Hoàng Sa và đội Bắc Hải thời chúa Nguyễn; "Đại Nam thực lục chính biên" (đệ nhất kỷ, quyển 22, tờ 2) chép việc vua Gia Long cho tái lập đội Hoàng Sa, tiếp tục các hoạt động khai thác và thực thi chủ quyền ở quần đảo Hoàng Sa vào năm 1803; "Đại Nam thực lục chính biên" (đệ nhất kỷ, quyển 50, tờ 6) chép việc vua Gia Long sai người ra khảo sát và đo đạc thủy trình ở Hoàng Sa vào năm 1815; "Đại Nam thực lục chính biên" (đệ nhị kỷ, quyển 154, tờ 4) chép việc vua Minh Mạng sai người chở vật liệu ra lập miếu thờ thần Hoàng Sa và dựng bia ở Hoàng Sa vào năm 1835…

Thêm nữa, các hoạt động quản lý và thực thi chủ quyền của Việt Nam đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa còn được phản ánh đậm nét và cụ thể trong các châu bản triều Nguyễn. Đây là các văn bản hành chính chính thức của triều đình nhà Nguyễn, có châu phê của Hoàng đế và ấn tín các cơ quan nhà nước, có giá trị lịch sử và giá trị pháp lý mạnh, sức thuyết phục cao về chủ quyền của Việt Nam trên 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Sau khi đặt ách cai trị thuộc địa tại Đông Dương vào thế kỷ XIX, người Pháp đã đại diện cho chính quyền triều Nguyễn tiếp tục quản lý Hoàng Sa, Trường Sa qua việc cử tàu chiến tuần tiễu để bảo đảm an ninh, ngăn chặn buôn lậu; cho phép người Nhật khai thác phân chim trên đảo; cử tàu De Lanessan ra nghiên cứu hải dương, địa chất, sinh vật... Từ năm 1930 đến 1932, các tàu chiến Inconstant, Alerte, La Malicieuse và De Lanessan của hải quân Pháp liên tiếp ra quần đảo Hoàng Sa. Đầu những năm 30 của thế kỷ XX, Pháp cho quân trú đóng ở các đảo chính thuộc quần đảo Trường Sa. Các hoạt động này đã được công bố trong Công báo của Cộng hòa Pháp ngày 26-7-1933. Sau khi trở lại Đông Dương, Pháp đã yêu cầu quân Trung Hoa Dân Quốc rút khỏi các đảo mà họ đã chiếm đóng trái phép năm 1946, đồng thời cho quân thay thế quân Trung Quốc, xây dựng lại trạm khí tượng, đài vô tuyến.

Năm 1956, Pháp chuyển giao lãnh thổ miền Nam Việt Nam cho Chính quyền Việt Nam Cộng hòa (VNCH) và chính quyền này đã cho quân ra tiếp quản, tổ chức 2 quần đảo về mặt hành chính, xây các bia chủ quyền, duy trì các trạm khí tượng. Từ những năm 50 của thế kỷ XX, tình hình 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trở nên phức tạp hơn. Lợi dụng lúc Pháp rút khỏi Đông Dương theo Hiệp định Genève năm 1954, Trung Quốc đã bí mật chiếm đóng trái phép nhóm đảo phía Đông của quần đảo Hoàng Sa vào năm 1956. Chính quyền VNCH kịch liệt phản đối. Đến ngày 20-1-1974, Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm toàn bộ quần đảo Hoàng Sa.

Từ đó đến nay, Trung Quốc chiếm đóng trái phép quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Theo luật quốc tế, việc dùng vũ lực để chiếm đoạt một lãnh thổ đã bị lên án và không được chấp nhận. Nghị quyết của Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc ngày 24-10-1970 ghi rõ: "Lãnh thổ của một quốc gia không thể là một đối tượng thụ đắc bởi một quốc gia khác do đe dọa sử dụng vũ lực hoặc sử dụng vũ lưc. Bất kỳ sự thụ đắc lãnh thổ nào bằng sự đe dọa sử dụng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực đều là bất hợp pháp". Do đó, các hành động xâm lược Hoàng Sa của Trung Quốc là trái ngược với luật quốc tế và không thể mang lại danh nghĩa pháp lý cho nước này đối với quần đảo Hoàng Sa.

Trong bối cảnh tình hình mới, Việt Nam kiên định, kiên trì với đường lối đấu tranh hòa bình nhằm bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, phù hợp với luật pháp quốc tế. Và vì thế, chúng ta cần giữ vững niềm tin mạnh mẽ rằng một ngày sắp tới, Hoàng Sa sẽ trở về với đất mẹ Việt Nam.