Billiards nữ vượt qua định kiến

Billiards carom ba băng Việt Nam được cả thế giới ngưỡng mộ nhưng vinh dự này mới chỉ thuộc về các vận động viên nam, trong khi con đường của các nữ cơ thủ lắm chông gai

Tấm huy chương đồng Giải Vô địch thế giới 2024 mà Nguyễn Hoàng Yến Nhi giành được trên đất Pháp hồi đầu tháng 9 vừa qua được xem là cột mốc lịch sử của billiards carom nữ Việt Nam ngay trong lần đầu tiên các bóng hồng Việt tiến ra đấu trường lớn.

Khoảng cách mênh mông

26 năm trước, billiards Việt Nam chập chững tham dự SEA Games 1997 với tất cả sự lo lắng lẫn bỡ ngỡ. Môn thể thao một thời mang nhiều định kiến này khi ấy chỉ vừa được xã hội chính thức công nhận và dù không mang theo bất cứ sự kỳ vọng nào, cơ thủ Lý Thế Vinh vẫn xuất sắc mang về cho đoàn thể thao Việt Nam huy chương vàng ở nội dung carom ba băng.

Kể từ đó, carom ba băng dần trở thành nội dung tranh tài chủ lực của billiards Việt Nam. Không chỉ mang về thành tích danh giá tại các kỳ đại hội thể thao quốc tế chính thức, các cơ thủ carom ba băng còn bước lên vị trí số 1 ở các kỳ World Cup, giải vô địch thế giới lẫn danh sách các hảo thủ xuất sắc nhất hành tinh.

Truyền thông quốc tế nhiều lần bày tỏ lòng thán phục khi billiards carom ba băng Việt Nam thâu tóm mọi danh hiệu cao quý. Các trang tin chuyên ngành như Kozoom, Cuesco, Five&Six không tiếc lời ngợi khen Bao Phương Vinh, Trần Quyết Chiến, Trần Đức Minh, Trần Thanh Lực… Họ được xem là những đại diện xuất sắc của "môn thể thao mà người Việt Nam chơi hay nhất thế giới".

Niềm vinh dự ấy, tất nhiên, mới chỉ dành cho các nam cơ thủ với rất nhiều thế hệ tài năng nối tiếp nhau trưởng thành trong gần ba thập niên qua. Billiards nữ Việt Nam từng cử nhiều lượt cơ thủ tham gia thi đấu qua rất nhiều kỳ SEA Games, Asian Games nhưng chủ yếu ở các nội dung pool, cho đến khi carom ba băng nữ vươn mình với quyết tâm trở thành một thế lực mới trong vài năm trở lại đây.

Thành quả của sự kiên trì

Cựu danh thủ Đặng Đình Tiến, á quân SEA Games 1997 và hiện phụ trách phát triển mảng carom nữ của Liên đoàn Billiards & Snooker TP HCM, tâm sự: "Thời chúng tôi bắt đầu cầm cơ 20-30 năm trước, chẳng mấy ai có cảm tình khi thấy các cô gái bước vào tiệm billiards. Định kiến lúc ấy khá nặng nề, một phần do billiards chưa "mở cửa" cho nữ, mặt khác do phái nữ hầu như chưa ai xem việc theo đuổi môn này là một nghề thực thụ".

Từ chỗ không được gia đình chấp nhận hay dư luận dè bỉu "nếu nghe nói làm việc ở tiệm billiards phức tạp và nhiều điều tiếng", các cô gái dần dần mạnh mẽ theo đuổi việc tập luyện, thi đấu billiards không khác gì các vận động viên chuyên nghiệp. Ban đầu họ thường phải chơi một mình vì không có bạn chơi là nữ. Sau này phải tập thêm với các chú, các anh nhiều kinh nghiệm trong nghề, các nữ cơ thủ được tập hợp ở các đội tuyển tỉnh, thành mà phong trào không chỉ khoanh gọn ở các thành phố lớn như TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng hay Cần Thơ…

Nếu billiards pool nữ phát triển mạnh ở phía Bắc và từng có nhiều tuyển thủ giành huy chương ở SEA Games thì với billiards carom, phong trào này chỉ nở rộ từ năm 2023, thời điểm Liên đoàn Billiards & Snooker Việt Nam đưa giải vô địch quốc gia, rồi cúp quốc gia dành cho nữ vào hệ thống thi đấu thường niên.

Con gái cựu danh thủ Nguyễn Thanh Long là Nguyễn Hoàng Yến Nhi, người được cha hướng dẫn chơi pool từ năm lên 10. Vài năm sau này, cô chuyển qua tập thêm carom, đã trở thành nhà vô địch quốc gia carom ba băng nữ hai mùa 2023, 2024. Cô cũng từng giành ngôi á quân SEA Games 32 và mới nhất là huy chương đồng thế giới 2024.

Ở cấp độ thấp hơn một chút, cô gái quê An Giang Lê Thị Ngọc Huệ từng dành 7 năm tập billiards carom và chưa tham gia giải đấu lớn nào, bất ngờ giành HCV carom 1 băng tại SEA Games 32 và thường xuyên góp mặt ở tốp đầu mọi giải đấu được tổ chức tại TP HCM hay cấp độ quốc gia.

Thâm niên nhất trong làng carom nữ phải kể đến Phùng Kiện Tường, từng được mời tham gia đội tuyển châu Á giành chức á quân Giải Vô địch billiards carom ba băng đồng đội thế giới - WCBS Championship 2024.

Tương lai rộng mở

Cựu danh thủ Đặng Đình Tiến phân tích, billiards carom nữ Việt Nam tiến bộ nhanh hơn nhiều so với các đồng nghiệp nam nếu so sánh hành trình phát triển với một bên 30 năm, còn một bên chưa đầy 3 năm. Càng thú vị hơn nếu biết trong khi carom ba băng nam có cả ngàn cơ thủ thì phía nữ, số cơ thủ cả nước chỉ vài chục người tạm gọi là "có đẳng cấp"! Nhóm cơ thủ này, rất nhiều người được tài trợ bởi các thương hiệu billiards có tiếng, đủ kinh phí tham dự các giải trong cũng như ngoài nước và chi cho phát triển sự nghiệp.

Đi đầu trong việc phát triển phong trào carom ba băng nữ cả nước và từ năm 2021 đã tổ chức được giải toàn thành, thế nhưng tuyển TP HCM hiện chỉ có đúng 4 cơ thủ. Nhìn hết các tỉnh, thành cũng chỉ chưa đầy 50 cơ thủ carom nữ, trong khi tương lai khá rộng mở khi ông Đặng Đình Tiến từ 3 năm qua đã liên tục đề xuất tổ chức thử nghiệm và từ năm 2024, cùng với Liên đoàn Billiards & Snooker TP HCM và billiards Thanh Minh tổ chức Giải billiards carom ba băng nữ TP HCM mở rộng, với quy mô 4 chặng mỗi năm.