"Bức tường xanh" bên bờ sông Gianh

Xuôi theo dòng sông Gianh qua địa bàn thị xã Ba Đồn, chúng tôi được chiêm ngưỡng vẻ đẹp xanh mát của những cánh rừng bần chua đang vươn mình mạnh mẽ. Những cánh rừng này không chỉ tạo nên những "bức tường xanh" bảo vệ đê điều, ruộng đồng, ao hồ, làng mạc ven sông mà còn góp phần duy trì hệ sinh thái phong phú.

Khôi phục hệ sinh thái rừng

Tỉnh Quảng Bình đang đẩy mạnh thực hiện nhiều chương trình, dự án nhằm phục hồi và phát triển bền vững diện tích rừng, đặc biệt là rừng ven biển. Trong đó, dự án "Hiện đại hóa ngành lâm nghiệp và tăng cường tính chống chịu vùng ven biển tỉnh Quảng Bình" (FMCR) được triển khai trong những năm gần đây không chỉ góp phần khôi phục hệ sinh thái rừng mà còn củng cố "lá chắn xanh" vững chắc, bảo vệ môi trường, đời sống người dân trước tác động của biến đổi khí hậu.

Từ năm 2018 đến nay, nhờ sự hỗ trợ của dự án thành phần FMCR tỉnh Quảng Bình, nhiều địa phương dọc theo sông Gianh (thị xã Ba Đồn) đã tập trung bảo vệ và trồng mới rừng ngập mặn, đặc biệt là cây bần chua. Cụ thể, phường Quảng Thuận trồng mới 2,73 ha, phường Quảng Phong 0,37 ha, xã Quảng Lộc 3,02 ha, xã Quảng Hải 0,66 ha… Đáng chú ý, xã Quảng Văn đã bảo vệ và trồng mới tổng cộng 10 ha rừng ngập mặn. Tỉ lệ cây sống bình quân tại các khu vực này đạt từ 75% - 85%. Những cánh rừng xanh mướt chạy dài dọc sông Gianh không chỉ giúp bảo vệ đê điều, ruộng đồng, làng mạc mà còn tạo ra hệ sinh thái phong phú, môi trường sống lý tưởng cho nhiều loài thủy sản và chim trời.

Ông Trần Thanh Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Văn, cho hay địa phương được bao bọc quanh sông Gianh, có địa hình bốn bề sông nước, từ nhiều năm nay, chính quyền và người dân đều ý thức rõ tầm quan trọng của việc trồng rừng ngập mặn chống xói lở. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của lũ lụt nghiêm trọng, nhiều diện tích rừng ngập mặn bị hư hại nặng nề. Nhờ sự đầu tư của dự án từ năm 2021 đến nay, toàn địa phương có thêm 10 ha rừng ngập mặn, chủ yếu là cây bần chua. Khi rừng được phục hồi, nhiều loài sinh vật như cáy, còng, tôm, cua, cá... kéo về sinh sống, tạo thành một hệ sinh thái phong phú. Nhờ vậy, rừng ngập mặn không chỉ bảo vệ người dân trước thiên tai mà còn góp phần chống sạt lở bờ sông và tạo cảnh quan xanh tươi cho địa phương.

Ông Trần Văn Long ở xã Quảng Hải, một ngư dân khai thác thủy sản lâu năm trên sông Gianh, cho biết trước đây khi chưa có những cánh rừng bần chua, nguồn lợi thủy sản ngày càng cạn kiệt, tôm cá thưa thớt, việc đánh bắt đối với ngư dân gặp nhiều khó khăn. Nhưng kể từ khi rừng bần nơi đây được trồng mở rộng, hệ sinh thái ngày càng phong phú hơn. Chim cò xuất hiện nhiều hơn, tôm cá cũng trở nên dồi dào, thậm chí có những loài thủy sản mà vài năm trước ông và ngư dân địa phương chưa từng thấy xuất hiện ở khu vực này, giúp cải thiện đáng kể thu nhập và đời sống của bà con.

"Xã Quảng Hải bốn bề sông nước, nay có rừng bần phát triển mạnh, giúp bảo vệ địa phương hiệu quả hơn mỗi mùa lũ lụt, nhờ khả năng chắn sóng, giảm dòng chảy xiết. Không chỉ vậy, vào mùa bần đơm quả, chúng tôi có thể hái mang ra chợ bán, thu nhập tuy không nhiều nhưng cũng đủ đong gạo hằng ngày. Đây là tín hiệu đáng mừng đối với những người gắn bó với sông nước như chúng tôi" - ông Long phấn khởi.

Phát triển kinh tế xanh

Theo thống kê, giai đoạn từ năm 2021-2024, dự án thành phần FMCR tỉnh Quảng Bình đã tiến hành thiết kế và trồng mới, phục hồi rừng với tổng diện tích 584,4 ha, bao gồm các loại cây chủ yếu như phi lao, bần chua. Việc trồng rừng ven biển, ven sông được triển khai theo đúng quy chuẩn kỹ thuật, dưới sự phê duyệt của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Kết quả thực tế cho thấy những cánh rừng phòng hộ này đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong việc bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác động của thiên tai, bảo vệ đê điều và hạn chế xói lở bờ biển, bờ sông.

Ông Nguyễn Văn Ninh, Phó Chủ tịch UBND thị xã Ba Đồn, cho biết sự phát triển của rừng bần chua không chỉ giúp bảo vệ môi trường trên sông Gianh mà còn tạo sinh kế bền vững cho người dân. "Mỗi khi thủy triều rút, hệ thống rễ cây bần đan xen lộ ra những bãi bồi màu mỡ, nơi trú ngụ của nhiều loài sinh vật có giá trị kinh tế cao. Đây cũng là nguồn thức ăn dồi dào thu hút cò trắng và nhiều loài chim khác về cư trú, tạo nên cảnh trí thiên nhiên sinh động và hấp dẫn. Trong tương lai, chúng tôi sẽ khai thác tiềm năng du lịch của hệ sinh thái rừng ngập mặn nhằm tạo ra những trải nghiệm độc đáo, đồng thời mở ra cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho người dân địa phương" - ông Ninh quả quyết.

Rừng phòng hộ phi lao ven biển, hay rừng bần ven sông còn giúp ngăn chặn tình trạng nhiễm mặn đất canh tác, duy trì tính đa dạng sinh học, điều hòa khí hậu và làm sạch môi trường. Bên cạnh đó, thông qua việc thuê lao động địa phương để trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng, dự án cũng tạo ra công ăn việc làm, nâng cao nhận thức của người dân về trách nhiệm và quyền lợi trong việc bảo vệ hệ sinh thái.

Ông Trần Chí Phương, Phó Giám đốc dự án FMCR, nhận định việc phục hồi và quản lý rừng ven biển, ven sông không chỉ giúp chống chịu trước những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu mà còn tạo ra cơ hội phát triển kinh tế xanh cho địa phương. Tuy nhiên, khu vực này vẫn chịu ảnh hưởng lớn từ thời tiết cực đoan và biến đổi khí hậu, đòi hỏi sự đầu tư bài bản và dài hạn, bởi vậy FMCR đã và đang đóng góp quan trọng vào việc bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Thông qua các hoạt động như đầu tư hạ tầng, trồng và phục hồi rừng ven biển, dự án không chỉ tăng cường khả năng chống chịu thiên tai mà còn mang lại lợi ích kinh tế - xã hội cho hàng nghìn hộ dân, góp phần bảo đảm an ninh - quốc phòng cho các địa phương tham gia. Những nỗ lực không ngừng này đang dần tạo nên những "lá chắn xanh" vững chắc trên biển, ven sông tại Quảng Bình.