Mô hình thị trường chứng khoán VN vẫn chưa được xác định

Chỉ số VN Index từ mức 300 điểm vào thời điểm này năm ngoái, nay đã tụt xuống dưới mức 180 điểm. Khối lượng giao dịch cổ phiếu  bình quân đã giảm gần một nửa (chỉ còn 100 cổ phiếu/phiên). Tại cuộc hội thảo “Phát triển và hoàn thiện thị trường chứng khoán (TTCK) VN” do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức tại TPHCM ngày 12-12, có 8 giải pháp được đưa ra để khắc phục tình trạng trầm lắng này. Trong đó, 3 vấn đề chính là hoàn chỉnh khung pháp lý, tạo thêm hàng hóa và định hướng chiến lược cho sự phát triển TTCK.

Quy mô TTCK quá nhỏ

Ông Hồ Công Hưởng, Giám đốc Công ty Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển, đưa ra một nghịch lý: “Trước khi khai trương TTCK, rất nhiều tổ chức đầu tư và công ty chứng khoán nước ngoài đến ngấp nghé. Nhưng khi khai trương rồi, gần như không một tổ chức quốc tế nào đến”. Ông cũng tự giải đáp: “Quy mô TTCK VN quá nhỏ, giá trị giao dịch của toàn thị trường chỉ xoay quanh con số 2 tỉ đồng, bằng giá bán một căn nhà, thua một chợ chồm hổm”.

Một nghịch lý khác: Cả 19 công ty niêm yết trên TTCK VN hiện nay đều hoạt động có hiệu quả, mức giá của hầu hết các cổ phiếu hiện nay được đánh giá “khá hấp dẫn”. (Hệ số P/E của các tổ chức niêm yết phần lớn nằm trong khoảng từ 7 - 7,5 lần). Trong khi với bất kỳ nền kinh tế nào có mức tăng trưởng tương đương VN, hệ số P/E nằm trong khoảng từ 20 - 30 lần). Nhưng các nhà đầu tư vẫn quay lưng. Bên cạnh yếu tố tâm lý (thiếu niềm tin) mà các nhà đầu tư đưa ra, ông Trần Đắc Sinh, Giám đốc Trung tâm Giao dịch chứng khoán TPHCM, khẳng định: “TTCK VN đã hoạt động quá chật chội”. Sự chật chội này thể hiện ở khung pháp lý, các chính sách phát triển và các giải pháp kỹ thuật để vận hành. 

Cần kéo quỹ đầu tư, bảo hiểm, ngân hàng vào TTCK

Hiện nay, trên TTCK có 19 công ty cổ phần niêm yết với khối lượng là 101.584.885 cổ phiếu, tương đương mệnh giá phát hành là 1.016 tỉ đồng và 27 loại trái phiếu với tổng giá trị 3.088,6 tỉ đồng. Trong khi đó, trên thị trường ngoài niêm yết (OTC) có hơn 800 loại cổ phiếu của hơn 80 công ty cổ phần khác đang giao dịch. Nhiều ý kiến cho rằng để tăng hàng hóa cho “chợ” chứng khoán cần hợp thức hóa thị trường OTC. Nhưng ông Trần Du Lịch, Viện trưởng Viện Kinh tế TPHCM, lại đặt vấn đề: “Cần nghiên cứu thật sâu tại sao “chợ” xây chính thức lại èo uột, còn ngoài chợ lại sôi nổi”. Và ông chưa ủng hộ việc hợp thức hóa thị trường OTC vì “không lẽ xây chợ tốn kém lại bỏ trống, rồi che lều bán bên ngoài”. Vấn đề chính theo ông là tập trung cho “chợ” chính thật hấp dẫn. Bằng việc nâng cấp khung pháp lý, đa dạng hóa các hình thức phát hành, hướng mạnh tới các công ty cổ phần mới ra đời nhằm thực hiện các dự án lớn cần sự tham gia rộng rãi của công chúng. Nhiều nhà chuyên môn cũng cho rằng cần nới lỏng các điều kiện niêm yết chứng khoán, mà theo nhiều người nhận xét là “quá khắt khe”. Hiện khá nhiều công ty mới ra đời chưa thể có lãi ngay, muốn phát hành chứng khoán ra công chúng để huy động vốn trên TTCK thì không được phép. Trong khi đó, kết quả kinh doanh trong quá khứ chỉ là một trong những cơ sở nền tảng để tiên đoán chứ không phải là cam kết về kết quả trong tương lai.

Ông Vũ Bằng - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước - đưa ra 8 vấn đề chính về giải pháp, trong đó ngoài vấn đề hoàn chỉnh về khung pháp lý và chiến lược, còn có vấn đề chính là tăng hàng hóa cho TTCK. Cụ thể, đưa thêm những công ty lớn và các công ty liên doanh vào thị trường để tăng cổ phiếu có chất lượng cao; phát hành trái phiếu đô thị; có chính sách khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào các công ty chứng khoán. Tăng các nhà đầu tư tổ chức: kéo quỹ đầu tư, bảo hiểm, ngân hàng vào TTCK.