Nghịch lý thuế

Trong bối cảnh suy thoái kinh tế kéo dài, 200.000 doanh nghiệp (DN) thua lỗ thì việc thu thuế để ngân sách đạt dự toán là nhiệm vụ gần như khó khả thi. Do vậy, Tổng cục Thuế đã lập Ban Chỉ đạo chống thất thu thuế ở 61/63 tỉnh, thành, tập trung đẩy thu nội địa để không phát sinh nợ, không siết hoàn thuế GTGT và siết nợ đọng, thanh tra chi hành chính... Đến tháng 10, ngành thuế đã đốc thu vào ngân sách 46% số nợ thuế tại thời điểm 31-12-2012. Đợt tổng kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật thuế năm 2013 của Bộ Tài chính cũng đã phát hiện số thuế sẽ phải thu hồi về ngân sách là 9.628 tỉ đồng. Con số tăng thu này tương ứng gần 3% so với tổng thu nội địa 9 tháng qua.

Những con số được phát hiện này nghe qua có thể cho là thành tích. Nhưng suy cho cùng, chính là những lỗ hổng trong quản lý thuế. Đó là số thuế thu được chỉ tăng qua thanh, kiểm tra. Đặc biệt, có đến 122 DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) bị phát hiện chuyển giá, với tổng số thuế bị truy thu hơn 214 tỉ đồng. Trong số này, riêng Tập đoàn Keangnam Vina đã bị truy thu lên tới 95,2 tỉ đồng, chiếm tới 44% tổng số thuế bị truy thu của tất cả các DN chuyển giá. Đã có chuyên gia chỉ ra rằng mất cân đối ngân sách chủ yếu do thất thu thuế! Mặt khác, quản lý thuế vẫn còn nhiều bất hợp lý, khi thuế thu nhập cá nhân được báo cáo chỉ đạt 67,2% dự toán nhưng lại để lọt nhiều “cá to” mà điển hình là vụ lương khủng 2,6 tỉ đồng của 4 “sếp” DN công ích tại TP HCM. Hay trường hợp một ca sĩ bị truy thu hơn 1,3 tỉ đồng thuế thu nhập...

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, gian lận thuế của DN có nguyên nhân do quản lý nhà nước, của các ngành chức năng. Tuy nhiên, bên cạnh việc đẩy mạnh quản lý, chống thất thu thuế như một giải pháp mục tiêu từ nay đến cuối năm thì việc siết lại cơ chế quản lý, bộ máy lại chưa thấy đề cập. Với lý do hụt thu ngân sách, Chính phủ vừa kiến nghị Quốc hội nâng mức trần bội chi ngân sách năm tới từ 4,8% GDP lên 5,3%. Các chuyên gia lo ngại nếu không chấn chỉnh các vấn nạn lãng phí, thất thu thuế, bộ máy cồng kềnh thì nợ công sẽ tăng thêm. Và gánh nặng sẽ lại tiếp tục đổ xuống xã hội, người dân.

Nói như Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan “dân nộp thuế cho ta ngồi đây, bộ máy cồng kềnh dân è cổ nuôi. Làm việc không hiệu quả thì có lỗi với dân”. Như vậy, để thấy điểm mấu chốt để giải quyết hụt thu ngân sách chính là con người.