Châu Âu giải bài toán tự chủ an ninh

Đây là cuộc họp khẩn cấp thứ 3 trong thời gian gần đây ở châu Âu, theo sau 2 cuộc họp ở Anh hôm 1-3 và Pháp hôm 17-2. Theo trang EuroNews, việc Mỹ tạm dừng hỗ trợ tài chính và quân sự cho Ukraine trong lúc thể hiện cam kết không rõ ràng đối với an ninh của EU, khối này không còn lựa chọn nào khác ngoài nỗ lực nâng cao khả năng tự chủ an ninh.

Trong thông điệp gửi đến các nhà lãnh đạo EU trước thềm hội nghị, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hôm 5-3 nhìn nhận EU đang phải đối mặt với mối nguy rõ ràng và hiện hữu khi "tương lai của một Ukraine tự do và có chủ quyền, của một châu Âu an toàn và thịnh vượng đang bị đe dọa". 

Nhân dịp này, bà Leyden đề xuất kế hoạch nhằm tăng mạnh chi tiêu quốc phòng của khối. Bà hy vọng kế hoạch này sẽ loại bỏ một số lý do kinh tế mà các chính phủ từng sử dụng để biện minh cho ngân sách quốc phòng thấp.

Chính sách của EU đòi hỏi thâm hụt ngân sách và nợ công của chính phủ không được quá 3% và 60% GDP. Giờ đây, kế hoạch mới cho phép các quốc gia thành viên loại trừ chi tiêu quốc phòng khỏi ngân sách quốc gia, qua đó tránh nguy cơ vi phạm chính sách nói trên. Bà Von der Leyen gợi ý rằng nếu mỗi quốc gia thành viên chi thêm 1,5% GDP cho quốc phòng, số tiền đầu tư quân sự sẽ tăng gần 650 tỉ euro trong 4 năm tới. 

Kế hoạch còn gồm một "công cụ mới" nhằm cung cấp khoản vay 150 tỉ euro cho các quốc gia thành viên để chi cho các khoản đầu tư quốc phòng chung của châu Âu, như hệ thống phòng không và phòng thủ tên lửa, máy bay không người lái…

Cũng trong ngày 5-3, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thông báo sẽ mời các nhà lãnh đạo châu Âu tham dự cuộc họp tại Paris vào tuần tới để xây dựng kế hoạch mang lại hòa bình bền vững cho Ukraine. Nội dung thảo luận có thể gồm việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tới Ukraine một khi thỏa thuận được ký kết nhằm chấm dứt xung đột.

Theo đài CNN, Tổng thống Macron cũng cho biết Pháp sẽ xem xét mở rộng sự bảo vệ từ kho vũ khí hạt nhân của mình để bảo vệ các đồng minh, đồng thời cảnh báo châu Âu cần sẵn sàng cho kịch bản Mỹ có thể "không còn đứng về chúng ta" trong cuộc xung đột Nga - Ukraine. 

Ông Macron cũng nhấn mạnh châu Âu cần tiếp tục hỗ trợ Ukraine và tăng cường khả năng phòng thủ của khu vực. Cũng theo ông Macron, mặc dù Pháp vẫn duy trì cam kết với NATO và quan hệ đối tác với Mỹ, nước này cần làm nhiều hơn nữa để tăng cường sự độc lập trong các vấn đề quốc phòng và an ninh.

Những tuyên bố trên được ông Macron đưa ra sau khi ông Friedrich Merz, người có khả năng sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của Đức, ủng hộ việc đàm phán với Pháp và Anh, hai cường quốc hạt nhân của châu Âu, nhằm mở rộng sự bảo vệ hạt nhân của họ. 

Trước đó vài ngày, ông Macron cũng đã gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Thủ tướng Anh Keir Starmer. Cuộc gặp ba bên này diễn ra không lâu sau khi ông Zelensky và Tổng thống Donald Trump tranh cãi căng thẳng tại Nhà Trắng.