Chỉ số ô nhiễm không khí ở Hà Nội lên tới 244, báo động bụi mịn từ xây dựng, sản xuất công nghiệp

Sáng 11-12, chất lượng không khí ở Hà Nội ở mức tím, mức rất xấu và ảnh hưởng rất không tốt tới sức khỏe người dân.

Theo ứng dụng IQAir, chỉ số chất lượng không khí Hà Nội lại xếp đầu trong danh sách các thành thành phố, quốc gia/khu vực chính ô nhiễm không khí hàng đầu thế giới, với chỉ số 244, mức rất không tốt cho sức khỏe người dân.

Một loạt điểm đo cho thấy chỉ số AQI ở mức trên 200 như: Tây Hồ 224, Hoàn Kiếm 229, Phú Thượng 235, Hai Bà Trưng 267….

Theo báo cáo của Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT), ô nhiễm không khí tại các đô thị chủ yếu đến từ bốn nhóm: Giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp – làng nghề và hoạt động dân sinh như đốt rác, rơm rạ, than tổ ong, vàng mã.

Trong đó, xây dựng và sản xuất công nghiệp là nhóm phát thải lớn, đặc biệt vào mùa Đông khi điều kiện thời tiết hạn chế việc khuếch tán chất ô nhiễm.

Kiểm soát ô nhiễm không khí từ phát thải công nghiệp và xây dựng

Theo các số liệu của Cục Môi trường, đóng góp phát thải ngành công nghiệp liên quan đến gây ô nhiễm không khí chiếm khoảng 29%, hoạt động xây dựng bên cạnh việc trực tiếp phát thải bụi mịn PM2.5 còn là gây ra bụi đường, đây cũng là một nguồn gây ô nhiễm lớn.

Các chuyên gia dự án "Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển các đô thị xanh" do Cục Môi trường, Bộ NN-MT chủ trì thực hiện, cũng cho rằng kiểm soát nguồn thải từ xây dựng và sản xuất là bước then chốt để cải thiện chất lượng không khí. Dù Việt Nam đã ban hành nhiều quy định liên quan, việc thực thi cần mạnh mẽ và quyết liệt hơn.

Đối với nhóm nguồn thải lớn từ công nghiệp và làng nghề, các chuyên gia đề nghị cần sớm xây dựng hệ thống kiểm kê khí thải công nghiệp đầy đủ ở cả cấp Trung ương và địa phương, tích hợp với cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia. Hệ thống này sẽ giúp xác định nhóm ngành gây ô nhiễm chủ đạo, lượng phát thải theo thời gian và các khu vực có rủi ro cao, từ đó đưa ra biện pháp can thiệp hiệu quả hơn.

Việc giám sát 24/7 các hệ thống quan trắc tự động tại những cơ sở có phát thải lớn – như nhà máy nhiệt điện, xi măng, luyện kim, lò đốt chất thải – được xem là yêu cầu bắt buộc. Nhiều chuyên gia nhấn mạnh rằng dữ liệu quan trắc phải được kết nối liên tục và minh bạch hóa ở mức phù hợp để phục vụ cảnh báo sớm và thanh tra chuyên ngành.

Một giải pháp mang tính căn cơ hơn là chuyển đổi năng lượng trong sản xuất. Việc từng bước thay thế nhiên liệu than bằng các nguồn năng lượng tái tạo, hoặc áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng tại những ngành sử dụng nhiệt lớn, sẽ giúp giảm đáng kể lượng phát thải.

Các chuyên gia đề xuất triển khai chương trình hỗ trợ chuyển đổi năng lượng tại Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ – nơi tập trung nhiều cơ sở sản xuất sử dụng than.

Ngoài ra, nhiều địa phương cần rà soát và xây dựng lộ trình di dời các cơ sở không đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường ra khỏi khu dân cư, theo đúng phân vùng môi trường đã được phê duyệt.