Chính phủ đề xuất miễn trách nhiệm hình sự cho người nghiên cứu khoa học

Tại dự thảo, Chính phủ đã đề xuất nhiều nhóm chính sách để thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Dự thảo quy định tổ chức và cá nhân được miễn trách nhiệm dân sự nếu gây thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, với điều kiện tuân thủ đầy đủ quy trình và quy định về nghiên cứu khoa học.

Tổ chức chủ trì nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách Nhà nước cũng không phải hoàn trả kinh phí đã sử dụng nếu đã thực hiện đầy đủ các quy định, quy trình nghiên cứu và nội dung thuyết minh nhưng không đạt được kết quả như dự kiến.

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) cho rằng nếu chỉ có cơ chế miễn trách nhiệm dân sự nếu gây thiệt hại cho Nhà nước, sẽ không bao quát hết tình hình thực tế.

Với tổ chức, cá nhân thực hiện đề tài khoa học và phát triển công nghệ, nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình và đảm bảo tính khách quan, đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị nếu gây thiệt hại cho cả Nhà nước và cho cả các tổ chức, cá nhân khác, cũng cần miễn trách nhiệm dân sự.

Ngoài trách nhiệm dân sự, vị đại biểu đề nghị nghiên cứu miễn cả trách nhiệm hình sự cho hoạt động nghiên cứu khoa học.

"Cần có cơ chế miễn trách nhiệm hình sự với cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ nếu đáp ứng các tiêu chí về tính khách quan, về quy trình thủ tục, nếu không người làm khoa học hết sức rủi ro"- ông An nói.

Đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng) cũng nêu rõ, dự thảo mới đề cập đến việc miễn trừ trách nhiệm trong việc xây dựng và ban hành chính sách, mà chưa có quy định miễn trừ cho người tổ chức thực hiện chính sách.

Do đó, đại biểu Minh đề nghị bổ sung cơ chế "miễn trừ trách nhiệm" của các tập thể, cá nhân quyết định việc đầu tư, quản lý, sử dụng kết cấu hạ tầng phục vụ cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đối số khi xảy ra thất thoát, lãng phí mà "không có nguyên nhân từ tham nhũng, tiêu cực".

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết về quy định miễn trách nhiệm hình sự liên quan hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm khoa học, Bộ Luật Hình sự hiện hành đã quy định tại Điều 25.

Cụ thể, Điều 25 quy định về rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Theo Điều 25, hành vi gây ra thiệt hại trong khi thực hiện việc nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới mặc dù đã tuân thủ đúng quy trình, quy phạm, áp dụng đầy đủ biện pháp phòng ngừa thì không phải là tội phạm.

Theo đại biểu Thuỷ, miễn trừ trách nhiệm hình sự đã có quy định riêng ở một bộ luật. Trong khi đó, về trách nhiệm dân sự, chưa có quy định, hoặc quy định chưa thật sư rõ ràng. Do đó, bà Thủy đánh giá việc dự thảo Nghị quyết đưa vào nội dung miễn trừ trách nhiệm dân sự là rất cần thiết.

"Dự thảo Nghị quyết mới nêu miễn trách nhiệm dân sự nếu gây thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học, như vậy chỉ mới đề cập đến vấn đề thực hiện đề tài nghiên cứu, còn quá trình thử nghiệm thì chưa đề cập" đại biểu Nguyễn Thị Thủy nói và đề xuất cần miễn trừ trách nhiệm dân sự cả quá trình thử nghiệm.