Cơ hội cho người tham gia BHXH muộn

Khi biết dự án Luật BHXH (sửa đổi) có nội dung đề xuất giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm, bà Lê Thị Kiều Nga - nhân viên tạp vụ tại một trường mầm non ở quận 6, TP HCM - khấp khởi mừng. Bởi nếu đề xuất này được thông qua, bà sẽ đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Giảm gánh nặng tuổi già

Bà Nga sắp tròn 56 tuổi, chỉ còn chưa tới 5 tháng nữa bà đến tuổi nghỉ hưu trong khi mới đóng BHXH được hơn 16 năm. Nếu theo quy định hiện hành (tức đóng BHXH tối thiểu 20 năm) thì bà còn thiếu hơn 3 năm.

Để có lương hưu, bà phải đóng BHXH tự nguyện cho khoảng thời gian còn thiếu hoặc thuyết phục nhà trường cho bà được tiếp tục ở lại làm việc và đóng BHXH bắt buộc cho tới lúc đủ điều kiện hưởng lương hưu. Tuy nhiên với hoàn cảnh hiện tại của bà - sống cùng chị gái, cả hai đều không lập gia đình, thu nhập chỉ vừa đủ ăn, không có tiền tích lũy - thì khả năng đóng BHXH tự nguyện một lần để hưởng lương hưu là vô cùng khó khăn. Trong trường hợp không thể tiếp tục làm việc tại trường thì sau khi nghỉ hưu, bà sẽ phải tìm công việc tự do để kiếm sống và đóng BHXH tự nguyện trong hơn 3 năm tới.

Chính vì vậy, hơn ai hết, bà Nga rất mong chính sách BHXH sẽ có thay đổi theo hướng giảm số năm đóng tối thiểu còn 15 năm. Như vậy, ngay khi luật mới có hiệu lực, bà đã đủ điều kiện để hưởng lương hưu. "Sống độc thân nên tôi xác định vẫn phải làm việc sau tuổi nghỉ hưu nhưng nếu có lương hưu, tôi sẽ bớt lo lắng, áp lực" - bà Nga tâm sự.

Tương tự bà Nga, bà Đặng Thị Thủy - làm việc trong bếp ăn tập thể của một doanh nghiệp sản xuất ở quận Bình Thạnh, TP HCM - cũng mong giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu còn 15 năm. Bà Thủy làm việc tại bếp ăn của công ty và đóng BHXH được 17 năm, một năm nữa, bà đến tuổi nghỉ hưu. Vì vậy nếu giảm số năm đóng BHXH tối thiểu còn 15 năm thì bà sẽ có lương hưu ngay khi nghỉ hưu. 

Mức thu nhập hiện tại khoảng 6 triệu đồng/tháng, dù không phải ở trọ nhưng bà Thủy đang phải nuôi cháu ngoại mới học lớp 1 nên không dư dả. Bà từng đắn đo có nên rút BHXH một lần nhưng sau khi cân nhắc lợi hại, bà chọn lương hưu và tiếp tục làm việc sau khi nghỉ hưu để lo cho cháu. 

Bà Thủy cho biết: "Công ty đã nói sẽ tiếp tục tạo điều kiện để tôi được làm việc sau khi nghỉ hưu. Vì vậy, nếu giảm số năm đóng BHXH tối thiểu còn 15 năm thì khi đến tuổi hưu mà vẫn đi làm, tôi sẽ được nhận 2 đầu lương (tiền lương phụ bếp và lương hưu), cuộc sống của hai bà cháu chắc sẽ khá hơn. Nếu sống tiết kiệm, tôi cũng có một khoản nhỏ tích lũy cho cháu ngoại ăn học sau này".

Người lao động có thêm lựa chọn

Bên cạnh đề xuất giảm số năm tối thiểu xuống 15 năm, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) còn có quy định về hưởng trợ cấp hằng tháng, giúp những lao động tham gia BHXH muộn có thêm lựa chọn trong trường hợp đủ tuổi hưu mà chưa đủ số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (dự kiến 75 tuổi).

Đơn cử như trường hợp của vợ chồng bà Âu Kim Thương - ông Nguyễn Văn Hận, cùng là công nhân Công ty TNHH Việt Giai Thành (quận 8, TP HCM). Đã ngoài 50 tuổi, ông bà chỉ mới đóng BHXH bắt buộc được gần 5 năm kể từ khi rời quê đến TP HCM làm việc. Theo bà Thương, năm nay bà 53 tuổi, còn khoảng 4 năm nữa, bà đến tuổi nghỉ hưu, trong khi chồng bà còn 9 năm. 

Như vậy, dù Luật BHXH có sửa đổi theo hướng giảm số năm đóng tối thiểu còn 15 năm thì vợ chồng bà vẫn chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu. Tuy nhiên, điều khiến bà hy vọng sẽ có cơ hội nhận lương hưu khi về già là hiện công ty bà vẫn tạo điều kiện để những lao động lớn tuổi được làm việc nếu bảo đảm sức khỏe. Vì vậy, trong nhà máy vẫn có những công nhân đã ngoài 60 tuổi. 

"Vợ chồng tôi chỉ mong được công ty giữ lại làm việc đến lúc đủ điều kiện nhận lương hưu, ở mức tối thiểu cũng được. Trường hợp không thể làm việc đến lúc đó thì chúng tôi cũng có thêm lựa chọn là rút BHXH một lần hoặc chọn hưởng trợ cấp hằng tháng. Đó là điều trước đây khi còn làm nông, tôi không dám nghĩ tới" - bà Thương bộc bạch.

Tương tự, do tham gia BHXH muộn nên 50 tuổi, vợ chồng bà Nguyễn Thị Bích (quê Kiên Giang, đang làm công nhân tại một doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng nhựa gia dụng ở quận 8) mới tham gia BHXH được 4 năm. Bà Bích nhẩm tính nếu chồng bà làm việc đến năm 62 tuổi sẽ đóng BHXH bắt buộc được gần 17 năm, nếu Luật BHXH (sửa đổi) giảm số năm đóng tối thiểu còn 15 năm thì ông sẽ đủ điều kiện hưởng lương hưu. 

Còn bà làm việc cho đến tuổi nghỉ hưu cũng chưa đủ 15 năm. Bản thân bà sức khỏe yếu do mắc bệnh viêm khớp nên rất mong được duy trì BHYT và có lương hưu hoặc trợ cấp hằng tháng bởi ông bà không có con cái, về già chỉ có thể nương tựa nhau.