Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Những quy định lao động tự do cần biết

1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.

Công dân từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì đều có thể tham gia BHXH tự nguyện.

Theo quy định tại điểm 1.1 khoản 1 Điều 3 Quyết định 959/QĐ-BHXH, người tham gia có thể mua BHXH tự nguyện tại cơ quan BHXH cấp huyện nơi cư trú (nơi tạm trú hoặc thường trú).

2. Chế độ của Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo quy định tại Khoản 2, Điều 4, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Bảo hiểm xã hội tự nguyện gồm có 2 chế độ là hưu trí và tử tuất, cụ thể:

- Hưởng lương hưu hàng tháng

- Nhận trợ cấp một lần

- Trợ cấp mai táng

- Trợ cấp tuất một lần

- Quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT

3. Mức đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo Khoản 2, Điều 87 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bằng 22% mức thu nhập do mình lựa chọn. Trong đó, mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng tối thiểu bằng mức chuẩn hộ nghèo đối với khu vực nông thôn (700.000 đồng), tối đa bằng 20 lần lương cơ sở.

Từ ngày 1-1-2021, mức lương cơ sở là 1 490.000 đồng nên 20 lần mức lương cơ sở sẽ là 29.800.000 đồng

Bởi vậy, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thấp nhất là 154.000 đồng/tháng và mức đóng cao nhất là 6.116.000 đồng/tháng.

4.  Phương thức tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Hiện nay có tất cả 06 phương thức tham gia mà người tham gia có thể lựa chọn:

(1) Đóng hàng tháng;

(2) Đóng 3 tháng một lần;

(3) Đóng 6 tháng một lần;

(4) Đóng 12 tháng một lần;

(5) Đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 05 năm một lần.

(6) Đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng còn thiếu không quá 10 năm.

Trường hợp đã đủ tuổi nghỉ hưu mà thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu trên 10 năm thì người tham gia tiếp tục đóng theo một trong 05 phương thức trên cho đến khi thời gian đóng còn thiếu không quá 10 năm thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu (theo phương thức 6).

4. Mức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện

Mức hưởng lương hưu:

Theo Điều 3 Nghị định 134/2015/NĐ-CP, mức lương hưu hàng tháng tính:

Lương hưu = Tỷ lệ hưởng x Bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Mức hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu:

Theo khoản 2  Điều 74 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, trợ cấp một lần được tính như sau: Mỗi năm người tham gia ảo hiểm xã hội tự nguyện đóng cao hơn số năm tương ứng tỷ lệ hưởng lương hưu 75% được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được tính như sau:

- 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội đối với những người tham gia BHXH trước 2014.

- 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội đối với những người tham gia bảo hiểm xã hội từ 2014 trở đi.

Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện chưa đủ 1 năm thì hưởng mức bằng số tiền đã đóng, tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.

5. Chế độ tử tuất đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Trợ cấp mai táng

Theo Điều 80 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, trợ cấp mai táng tính bằng 10 lần lương cơ sở cho những người đóng đủ 60 tháng trở lên hoặc đang hưởng lương hưu.

Trường hợp người đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp

Trợ cấp tuất

Theo Điều 81 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội mà không may qua đời thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất bằng:

- 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội đối với những người tham gia bảo hiểm xã hội trước 2014.

- 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội đối với những người tham gia bảo hiểm xã hội từ 2014 trở đi.

- Người dân đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện chưa đủ 1 năm thì hưởng mức bằng số tiền đã đóng, tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.

- Tối thiểu 3 tháng  mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội nếu tham gia cả bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Nếu người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang hưởng lương hưu mà không may qua đời thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất bằng:

- Nếu chết trong 02 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng.

- Trường hợp chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 01 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.