Cạm bẫy bủa vây người xuất khẩu lao động: Hiểm họa rình rập

Thủ tục giản đơn bao nhiêu thì hiểm họa tiềm tàng bấy nhiêu, muôn vàn cạm bẫy nơi xứ người khiến nhiều trường hợp gục ngã…

Không thể khác

Thực sự quan ngại khi làn sóng xuất khẩu lao động (XKLĐ) bất hợp pháp trên địa bàn huyện Tương Dương ngày càng tăng mạnh, ghi nhận trên dưới 3.000 người. Tình trạng này xuất hiện nhan nhản tại tất cả 17 xã và thị trấn Hòa Bình, đối với đồng bào đây là hình thức khả dĩ nhất để thoát khỏi nghèo đói.

Trong khi đó tại các huyện vùng cao như Tương Dương chủ yếu là lao động phổ thông, số lượng qua đào tạo rất khiêm tốn. Đại bộ phận đồng bào lại là người dân tộc, phần nhiều vẫn ngại ngần trong quá trình giao tiếp nên việc theo học các lớp chuyên môn không thực sự khả thi. Sau cùng, then chốt hơn cả là vấn đề kinh phí, việc cùng lúc chi ra hàng ngàn USD không phải ai cũng đảm đương nổi.Qua tìm hiểu được biết, nếu đi theo dạng chính ngạch người lao động phải đáp ứng đầy đủ các quy định ngặt nghèo của từng quốc gia (giấy chứng nhận sức khỏe; chứng nhận kỹ năng, nghiệp vụ; chi phí xuất khẩu; viết thông nói thạo…), với các thị trường tiềm năng (Nhật Bản, Hàn Quốc…) tiêu chí càng khó nhằn hơn gấp bội.

Gia đình ông Vi Thanh Ngọc có 4 người đi lao động tự do tại Trung Quốc

Động đến đâu vướng đến đó, suy đi tính lại chẳng còn phương án nào ngoài vượt biên… tự do. Chỉ với dăm ba triệu đồng cùng tấm hộ chiếu thông hành, người dân đã có thể thỏa ước mơ "xuất ngoại". Hướng đi này đã và đang giúp nhiều hộ gia đình tạm thoát khỏi bộn bề lo toan, của gánh nặng cơm áo gạo tiền luôn thường trực. Có điều tiền nào của đó, giản đơn bao nhiêu thì hiểm họa tiềm ẩn nhiều bấy nhiêu, thiếu sự bảo hộ cần thiết dẫn đến những hậu quả hết sức đau lòng, không ít trường hợp lâm vào tình cảnh khốn cùng, mất tiền mất của mất niềm tin, thậm chí đến như mạng sống cũng không giữ nổi.

Trao đổi với PV NNVN, Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương Lô Thanh Nhất bộc bạch: "Lúc này nhu cầu tìm kiếm việc làm, nhu cầu cải thiện thu nhập rất lớn nhưng tiềm lực của địa phương lại có hạn, cơ bản chưa thể đáp ứng được nguyện vọng của người dân. Số lượng lao động tự do ngày càng tăng, việc này có trách nhiệm của chính quyền nhưng không thể làm gì khác".

Nỗi đau dai dẳng

So với những điểm nóng như Yên Thắng, Yên Hòa, Xá Lượng, Lưu Kiền, Nga My hay Xiêng My, thời gian qua vấn nạn XKLĐ "chui" tại địa bàn Lượng Minh không kém cạnh là bao. Ghi nhận năm 2018 toàn xã có 221/482 lao động bất hợp pháp, phần lớn hướng đến thị trường Trung Quốc với 206 người, điều đáng nói tình hình lúc này chưa cho thấy dấu hiệu hạ nhiệt.

Chẳng phân biệt già trẻ, lớn bé, miễn sức khỏe đảm bảo là khăn gói lên đường tức thì. Họ đi biền biệt quanh năm suốt tháng không ló dạng, họa chăng chỉ đảo về trong mấy ngày tết hoặc khi có công chuyện bất khả kháng, vì miếng cơm manh áo bậc làm cha làm mẹ phải xa rời con cái, trẻ nhỏ lớn lên thiếu thốn sự quan tâm chăm sóc, phận già cả không có nơi nương tựa. Cám cảnh lắm nhưng chẳng thế làm gì khác, âu nghèo đói cũng là cái tội.

Điển hình phải kể đến hộ ông Vi Thanh Ngọc, trú tại bản Côi. Cái tuổi nó đuổi xuân đi, những năm gần đây sức khỏe giảm sút vợ chồng ông Ngọc không còn đủ sức lên nương lên rẫy, thành thử cơm ăn áo mặc phó mặc cả vào đàn con xa xứ. "Xuất ngoại" đầu tiên là Vi Trung Hoàng (SN 1986, con trai út của ông Ngọc), khi thấy tạm ổn Hoàng dẫn theo vợ là chị Lô Thị Thanh, kế đó là 2 anh trai, Vi Trọng Khuyên và Vi Văn Ỏn.

Điều đáng lưu tâm là con mình làm gì, làm cho ai, làm ở đâu? Bản thân ông Ngọc không nắm được đích xác: "Nghe đâu chúng nó làm trong nhà máy. Thời gian này khó khăn hơn trước, vợ chồng thằng Hoàng đau ốm triền miên, cả năm rồi không thấy mặt".

Bàn về vấn nạn lao động tự do, ông Ngọc không chút giấu giếm: "Biết sai nhưng chúng tôi không còn sự lựa chọn. Đấy chú xem, nhường đất cho thủy điện chúng tôi không còn đất đất canh tác, nuôi con gà, con dê, con trâu, con bò cũng không ổn, được dăm bữa nửa tháng lại lăn đùng ra chết. Người già chúng tôi sức cùng lực kiệt, cháu chắt thì nheo nhóc, thử hỏi chúng nó không đi biết lấy gì mà ăn". Tâm tư của ông Ngọc chính là nỗi lòng của đồng bào vùng cao sinh sống khắp dãy biên cương.

Tất thảy đều như nhau, đi theo dạng "vượt rào" nên số phận như thể phó mặc hoàn toàn cho ông trời, ai tốt số còn có đồng ra đồng vào, bằng không thì khốn khó không sao kể xiết. Lắm lúc bị đối xử thậm tệ, uất hận vô cùng nhưng xác định "thân phận không chính đáng" thành thử đành phải ngậm bồ hòn làm ngọt.Tâm tư của ông Ngọc chính là nỗi lòng của đồng bào vùng cao sinh sống khắp dãy biên cương.

Thiếu sự quan tâm, chăm sóc cần thiết, không biết tương lai những đứa trẻ này sẽ ra sao?

Toàn xã Lượng Minh có 1.159 hộ/5.607 khẩu, một số ít là người Kinh và Ơ Đu, đa phần là dân tộc Khơ Mú và Thái, nhìn chung nhận thức của đồng bào còn lắm hạn chế. Trong bối cảnh bị kẻ xấu lôi kéo, dụ dỗ khó tránh khỏi xa ngã, việc hàng loạt phụ nữ "có con đơn thân" chỉ sau một thời gian bám trụ nơi xứ người là minh chứng, gần nhất là trường hợp của Lô Thị Giang (SN 1997). Chưa dừng lại ở đó, qua nắm bắt thông tin cho thấy, cơ bản cánh đàn ông đi lao động bất hợp pháp tại Trung Quốc đều dính dáng đến các vấn đề liên quan đến tệ nạn xã hội, riêng thành phần nghiện hút chiếm đến 60%, một con số đáng báo động.

Chẳng nói đâu xa, đầu năm 2018 Lô Văn Phi, trú tại bản Minh Phương tay xách nách mang, khăn gói khấp khởi sang địa phận Trung Quốc thử vận may. Chẳng hiểu nguyên do từ đâu, chỉ sau ít tháng gia đình bàng hoàng đón nhận tin dữ: Phi chết đột tử không rõ nguyên nhân, người thân, bạn bè phải huy động tiền mai táng mới gửi được tro cốt về. Hỏi ra mới biết bản thân Phi là đối tượng nghiện hút có thâm niên, bố đẻ, anh trai đang chịu cảnh tù tội, mẹ dính dáng đến heroin…

Lao động tự do tại khu vực miền tây Nghệ An thường diễn ra dưới 2 hình thức, 1 là thông qua giới thiệu của bạn bè, người thân thâm niên đi trước, 2 là qua sự chèo kéo của các đối tượng môi giới. Tháng 5-2017 lực lượng chức năng phát hiện, tiến hành bắt giữ Lương Văn Năm (SN 1991, trú tại xã Đôn Phục, Con Cuông) về hành vi lôi kéo 9 người tại xã Lượng Minh vượt biên trái phép sang Trung Quốc.

Để tạo dựng niềm tin, ban đầu Nam hứa hẹn về một viễn cảnh như mơ với công việc nhẹ nhàng, lương cao chót vót. Đến khi đặt chân đến nơi, tất cả tá hỏa khi biết sự thật không như là mơ, uất ức vì bị lừa gạt trắng trợn Kha Văn Lay và Lô Khăm Say đã tìm đường về nước tố cáo hành vi của Năm…