Cảnh tỉnh lao động 'chui' ở nước ngoài

Người dân xã Nghi Thiết (Nghi Lộc) vẫn chưa hết xôn xao về sự việc một số con em trên địa bàn bị lừa trốn đi nước ngoài để làm việc trái phép. Nạn nhân là anh P.V.B (SN 1991), anh V.V.T (SN 1991) và chị H.T.L (SN 1995).

Thủ đoạn tinh vi

Mặc dù hiện nay cả 3 đã được trở về an toàn bên gia đình và nhận lại số tiền bị các đối tượng lừa đảo nhưng quảng thời gian chờ đợi mệt mỏi nơi xứ người mà không có việc làm, không chốn dung thân vẫn ám ảnh họ. Đối với người thân, gia đình và hàng xóm thì đó là những ngày lo âu đến mất ăn mất ngủ.

Đối tượng Hoàng Niêm tại cơ quan công an. Ảnh: Trung Đức

Bố của nạn nhân H.T.L chia sẻ: Nghe chú Niêm đến nhà hứa nếu không đưa được cháu L. sang Đức thì chú không những trả lại số tiền mặt mà còn trả lãi suất hàng tháng. Vì tin lời, vợ chồng tôi nhất trí đem bìa đỏ thế chấp ngân hàng vay tiền cho cháu đi, hy vọng thoát cảnh đói nghèo. Nào ngờ sang Nga mới được 3 tháng đã thấy các cháu quay trở về..."

Trước đó vào giữa năm 2016, nắm bắt được nhu cầu tìm kiếm việc làm của một số người dân xã Nghi Thiết, Hoàng Niêm (SN 1974, trú xã Nghi Quang, huyện Nghi Lộc) tiếp cận và hứa hẹn sẽ đưa được người sang các nước châu Âu làm việc với thu nhập cao, công việc nhàn hạ. Tin lời Niêm, nhiều người đã vay mượng và đưa hồ sơ cùng 1.000 USD đến đặt cọc.

Đến khoảng tháng 9/2016, Niêm tiếp tục thu mỗi lao động 10,5 triệu đồng cùng 5.000 USD với lý do để hoàn thiện thủ tục. Theo lịch trình vạch sẵn, các lao động này sẽ được đưa từ Việt Nam sang Nga rồi từ Nga sang Đức. Tuy nhiên, khi đã sang Nga thì các nạn nhân này không được đưa sang Đức như kế hoạch, Niêm đưa ra đủ lý do và yêu cầu họ chờ đợi. Mệt mỏi vì không nơi ở, không có việc làm, những nạn nhân này biết mình bị lừa nên tự mua vé bay về Việt Nam, đồng thời tố cáo hành vi của Niêm ra cơ quan chức năng.

Sau quá trình điều tra, Công an tỉnh Nghệ An xác định đây là một đường dây đưa người ra nước ngoài trái phép có tổ chức. Ngoài đối tượng Niêm còn có đối tượng Nguyễn Hoàng Triều (SN 1975, trú xã Nghi Phong, huyện Nghi Lộc) móc nối với một người Việt Nam đang sinh sống ở Nga để thực hiện hành vi.

Sau khi bị triệu tập lên cơ quan an ninh điều tra, Nguyễn Hoàng Triều và Hoàng Niêm thừa nhận, mặc dù không có chức năng đưa người đi xuất khẩu lao động ngoài nước nhưng đã thu tiền, tổ chức cho các lao động bay đến nước Nga để trốn sang nước Đức bằng hình thức đi du lịch.

Không riêng ở xã Nghi Thiết mà nhiều vùng quê khác ở Nghệ An, nhiều lao động đã bị lừa đưa ra nước ngoài trái phép và trở về với hai bàn tay trắng, thậm chí còn nợ nần chồng chất. Theo cơ quan công an, các đối tượng thường sử dụng 3 hình thức để hoạt động tổ chức trốn và đưa người đi nước ngoài trái phép. Thứ nhất là tổ chức trốn bí mật bất hợp pháp; các đối tượng dẫn người qua đường tiểu ngạch (không giấy tờ - đường bộ) hoặc mua sắm thuyền vượt biển (đường biển), kể cả từ Việt Nam và qua nước thứ 2 để vượt biên sang nước thứ 3.

Thứ hai là tổ chức trốn dưới hình thức công khai bất hợp pháp; chúng có thể sử dụng hộ chiếu giả, giả mạo hồ sơ để được cấp hộ chiếu mang tên người khác hoặc dùng hộ chiếu, thẻ thường trú của người đã được định cư ở nước sở tại để quay vòng. Thậm chí có đối tượng còn tổ chức người theo kiểu tham quan du lịch đến nước thứ 2 rồi từ đó tìm cách trốn sang nước thứ 3 bằng đường bộ qua tiểu ngạch, vượt biển hay trốn trong xe container hàng hóa.

Gần đây, một hình thức khác mà nhiều đối tượng sử dụng công khai, đó là dưới dạng tham quan, du lịch, thăm thân; giả mạo hợp đồng lao động để được cấp visa lao động nhưng sau khi xuất cảnh tự tìm kiếm việc làm; hợp thức hóa thành người của công ty, doanh nghiệp để được ra nước ngoài hội chợ, hội thảo, khảo sát thị trường, ký hợp đồng hoặc có thể theo kiểu hợp thức hóa đi du học tự túc rồi trốn ra ngoài tìm kiếm việc làm,…Tuy nhiên, dù theo bất kỳ hình thức nào, những việc làm này đều bị pháp luật ngăn cấm. Song các đối tượng vẫn bất chấp mọi thủ đoạn để nhằm qua mặt cơ quan chức năng, kiếm lợi nhuận từ việc làm phi pháp.

Tỉnh táo trước lời dụ dỗ

Theo Thiếu tá Chu Văn Hương – Đội trưởng Đội điều tra án rõ, Phòng An ninh điều tra, Công an tỉnh, cái khó trong việc đối phó với các đối tượng đưa người đi nước ngoài trái phép là khi thu tiền của người lao động không có biên nhận hoặc chỉ làm giấy biên nhận phản ánh nội dung không rõ ràng, viết sơ sài, có tính chất đối phó đề phòng hậu quả sau này. Tội phạm khi bị bắt phần lớn đã có quá trình thỏa thuận dân sự, có sự bàn bạc, tẩu tán tài liệu, chứng cứ; khi bị bắt chúng thường khai báo nhỏ giọt, cắt đuôi, bịt đầu mối. Chính vì chúng thỏa thuận với người lao động bằng hợp đồng miệng nên quyền lợi, tính mạng và tài sản của người lao động bị khống chế, ràng buộc.

Công an tỉnh Nghệ An trao trả ngoại tệ cho người lao động bị các đối tượng lừa đi nước ngoài trái phép. Ảnh: Trung Đức

Do đó, chịu thiệt thòi nhất không ai khác ngoài những người nhẹ dạ cả tin nghe theo lời dụ dỗ của các đối tượng này. Hậu quả là khi xuất cảnh đến nước sở tại, người lao động do không có hợp đồng lao động phải chấp nhận sống chui lủi, phải tự tìm kiếm việc làm, ốm đau bệnh tật không được chăm sóc, bị bắt giữ, trục xuất về nước mà không được sự bảo hộ của bất kỳ nhà nước hoặc cơ quan tổ chức nào, để lại những món nợ khổng lồ cho người thân, gia đình.

Cơ quan chức năng cũng nhận định, phần lớn người lao động đều ý thức được ngay từ đầu hình thức đi công khai hoặc bí mật để đạt mục đích trốn đi lao động ở nước ngoài, chỉ có số ít là người đi không nhận biết được do các đối tượng tự sắp xếp, móc nối với các cá nhân hay tổ chức cho ở lại lao động bất hợp pháp. Thế nhưng, dù nhận biết được những hệ lụy đó, nhiều người vẫn bất chấp tất cả, đánh cược tương lai, số phận và tiền bạc của mình cho những đối tượng không hề có thẩm quyền, chức trách trong lĩnh vực này. Ông Đặng Cao Thắng – Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng, người dân tự ý hoặc thông qua môi giới để tự sang một số nước làm việc không có hợp đồng lao động và cư trú bất hợp pháp gây nhiều thiệt hại cho chính bản thân người lao động và công tác quản lý nhà nước.

Có thể thấy, việc trốn ra nước ngoài trái phép không những tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro cho người lao động mà còn để lại hàng loạt hệ lụy xấu cho xã hội, xâm hại nghiêm trọng đến nền quản lý nhà nước trên lĩnh vực xuất nhập cảnh, hộ tịch, hộ khẩu. Bên cạnh đó, hành vi này còn tạo hình ảnh và dư luận xấu đến lao động Việt Nam ở nước ngoài, làm ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, đặc biệt trên lĩnh vực xuất khẩu lao động đến các thị trường tiềm năng. Do vậy, pháp luật cần xử lý nghiêm minh đối với những hành vi này, cảnh tỉnh người lao động trước giấc mơ ra nước ngoài bằng con đường phi pháp.