Giúp người lao động có cuộc sống tốt hơn

Trong 2 ngày 27 và 28-6, tại TP HCM, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã tổ chức hội thảo xác thực, phổ biến về "Báo cáo kết quả nghiên cứu mô hình tổ chức nghiệp đoàn (NĐ) tại Việt Nam năm 2021". Theo đánh giá của Tổng LĐLĐ Việt Nam, việc tập hợp người lao động (NLĐ) làm việc ở khu vực phi chính thức vào NĐ là hướng đi đúng, mô hình này không chỉ giúp chăm lo cho NLĐ tốt hơn mà còn khẳng định vai trò đại diện, bảo vệ quyền lợi cho NLĐ của tổ chức Công đoàn.

Đáp ứng mong mỏi của đoàn viên

Tổng LĐLĐ Việt Nam cho biết đến cuối năm 2017, cả nước có trên 18 triệu lao động phi chính thức. Tiền lương của đối tượng này khá thấp trong khi không có hợp đồng lao động (chiếm 76%), không đóng BHXH (gần 98%) và phải đối mặt với nhiều rủi ro. Từ thực tế này, tổ chức Công đoàn Việt Nam chủ trương đa dạng các hình thức tập hợp NLĐ, thành lập các NĐ để bảo vệ quyền lợi cho họ. Đến nay, cả nước đã thành lập được 521 NĐ thuộc 24 ngành nghề khác nhau với 35.295 đoàn viên, trong đó TP HCM và tỉnh Quảng Ngãi là 2 địa phương có số đoàn viên đông nhất.

Ông Nguyễn Thành Đô, Trưởng Ban Chính sách - Pháp luật LĐLĐ TP HCM, trao sổ BHXH tự nguyện cho đoàn viên Nghiệp đoàn Xe ôm công nghệ quận Bình Tân .Ảnh: CAO HƯỜNG

Thông qua hoạt động, nhiều NĐ đã thực sự trở thành điểm tựa vững chắc của NLĐ. NĐ Nghề cá xã Nghĩa An, TP Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi là một điển hình. Ra đời 10 năm với số đoàn viên ban đầu là 216 người, nay NĐ đã có 629 đoàn viên, trở thành một trong số NĐ có đông đoàn viên nhất nước. Ông Đỗ Hồng Minh, Chủ tịch NĐ, cho biết ban đầu NĐ mới thành lập, ngư dân chỉ tham gia cho có chứ không mặn mà. Tuy nhiên, với nỗ lực và sự tận tâm của ban chấp hành, NĐ từng bước giúp đoàn viên cải thiện cuộc sống, xây dựng quan hệ hài hòa giữa chủ tàu cá và NLĐ. Từ đó, NĐ phát triển cả về chất lẫn về lượng. Hiện số tàu thuyền của NĐ có đến 140 chiếc, tăng gần 5 lần so với ban đầu, sản lượng đánh bắt cũng không ngừng tăng lên.

Chia sẻ bí quyết thành công, ông Minh kể quy định bắt buộc đối với đoàn viên NĐ là trong mỗi chuyến vươn khơi bám biển phải đi theo tổ chứ không được khai thác riêng lẻ. Nhờ vậy khi gặp sự cố trên biển, đoàn viên luôn nhận được sự giúp đỡ kịp thời. Ước tính, chi phí vận động hỗ trợ đoàn viên NĐ thời gian qua lên đến hơn 1 tỉ đồng. NĐ cũng chủ động kêu gọi đoàn kết, hỗ trợ nhau; phối hợp giữa các tàu tham gia những cuộc tìm kiếm, lai dắt tàu, đưa ngư dân bị nạn vào bờ an toàn mà không tính toán chi phí. Tiêu biểu như đoàn viên Phạm Hết đã cứu nạn người nước ngoài trôi dạt trên biển và được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen. "Chính những việc làm thiết thực của NĐ đã đáp ứng được mong mỏi của đoàn viên về tổ chức đại diện của riêng mình" - ông Minh nhấn mạnh.

Tại TP HCM, hoạt động của các NĐ thời gian qua cũng được nâng chất rõ rệt. Không chỉ được chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ vay vốn, đoàn viên các NĐ còn được tham gia BHXH, BHYT tự nguyện. Ngoài ra, hoạt động của các NĐ còn được LĐLĐ thành phố và các Công đoàn cấp trên cơ sở đầu tư nâng chất như hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng tay nghề. Bước đầu tại một số địa phương còn thí điểm về thương lượng tập thể và ký kết thỏa ước lao động tập thể nhóm.

Tạo điều kiện để nghiệp đoàn phát triển

Dù gặt hái được những kết quả bước đầu song theo đánh giá của Tổng LĐLĐ Việt Nam, hoạt động NĐ hiện nay còn nhiều hạn chế, đó là phụ thuộc vào Công đoàn cấp trên; cán bộ NĐ còn yếu về năng lực, kỹ năng nên NĐ chưa hấp dẫn đoàn viên.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu đã đưa ra các đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hoạt động NĐ trong giai đoạn tới. Ông Mai Ngọc Thuần - Phó Chủ tịch LĐLĐ quận Bình Tân, TP HCM - cho biết khó khăn lớn nhất của NĐ hiện nay là kinh phí hoạt động. Vì vậy, song song với việc đổi mới cách thức tập hợp NLĐ vào NĐ, Tổng LĐLĐ Việt Nam nên xem xét miễn thu đoàn phí đối với các NĐ trong giai đoạn đầu thành lập hoặc những thời điểm đoàn viên gặp khó khăn như dịch bệnh. Ông Thuần cũng kiến nghị Tổng LĐLĐ Việt Nam quan tâm đầu tư, hỗ trợ tài chính và nhân lực nhằm đổi mới mạnh mẽ công tác tập hợp lao động phi chính thức vào Công đoàn, trong đó ưu tiên các tỉnh, thành và các ngành nghề phát triển mạnh, thu hút đông NLĐ làm việc.

Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, đại diện LĐLĐ tỉnh Quảng Nam, cho biết mô hình NĐ hiện nay chủ yếu phát triển ở cấp cơ sở, chưa có NĐ cấp trên trực tiếp theo ngành nghề. Do đó, Tổng LĐLĐ Việt Nam cần xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa các NĐ cùng ngành nghề để thúc đẩy hoạt động của NĐ, đồng thời có kế hoạch liên tịch với các ngành, chính quyền để có chính sách quan tâm, hỗ trợ NĐ hoạt động.

Nhiều đại biểu cho rằng nhà nước cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, các chính sách đồng bộ về khu vực phi chính thức để dần chuyển dịch lao động phi chính thức sang chính thức. Đồng thời, tổ chức Công đoàn cần tăng cường phối hợp các trường, trung tâm đào tạo nghề tại địa phương làm tốt công tác đào tạo nghề cho đoàn viên NĐ, giúp họ có kỹ năng làm việc để ổn định cuộc sống.