. Phóng viên: Theo thống kê, hiện có khoảng 3.200 tỉ đồng chậm đóng BHXH của gần 30.000 đơn vị, doanh nghiệp (DN) phá sản, giải thể hoặc có chủ là người nước ngoài bỏ trốn, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của hơn 200.000 người lao động (NLĐ). Vì sao tình trạng nợ BHXH cứ dai dẳng, thưa ông?
Ông LÊ ĐÌNH QUẢNG
- Ông LÊ ĐÌNH QUẢNG: Đến thời điểm cuối năm 2022, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là hơn 22.000 tỉ đồng, tương ứng trên 5% tổng số phải thu. Tình trạng DN chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN đã diễn ra nhiều năm nay và chưa có hồi kết. Đặc biệt, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, các DN chậm đóng BHXH có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp. Nguyên nhân của tình trạng nợ, chậm đóng là do ý thức chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của một số đơn vị sử dụng lao động chưa cao; cố tình dây dưa, chây ì để nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài; tình hình sản xuất - kinh doanh của một số đơn vị sử dụng vẫn còn nhiều khó khăn, chưa thực hiện việc trích nộp. Đáng lo nhất là quyền lợi của hơn 200.000 NLĐ tại các DN giải thể, phá sản. DN trốn đóng, chậm đóng BHXH. Với những trường hợp đặc biệt trên, NLĐ hết sức khó khăn bởi họ không chốt được sổ BHXH kể cả khi đã chuyển đến làm việc ở nơi khác.
Cán bộ BHXH quận Tân Bình, TP HCM giải đáp thắc mắc về chính sách BHXH cho người lao động. Ảnh: MAI CHI
. Vậy NLĐ sẽ mất trắng quyền lợi?
- Theo Nghị định 115/2015/NĐ-CP ngày 11-11-2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc, đối với DN đang hoạt động, nếu gặp khó khăn phải chậm đóng BHXH thì có thể đóng riêng cho từng NLĐ để kịp thời giải quyết quyền lợi cho họ như các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hưu trí, tử tuất, chốt sổ BHXH khi chấm dứt hợp đồng lao động. Tuy nhiên, đối với DN phá sản, giải thể, có chủ DN bỏ trốn thì chưa có quy định về việc giải quyết quyền lợi đối với NLĐ. Cách đây không lâu, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã từng đề xuất Chính phủ xây dựng nghị định quy định về bảo đảm quyền lợi của NLĐ theo khoản 7 điều 10 Luật BHXH. Theo đó, có thể dùng tiền xử phạt các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN hoặc lấy từ tiền lãi mà người sử dụng lao động (NSDLĐ) phải nộp do vi phạm về trốn đóng, chậm đóng BHXH, BHTN theo quy định tại khoản 3 điều 122 Luật BHXH 2014 để giải quyết khoản chậm đóng BHXH của các DN này. Tuy nhiên, vì Luật BHXH, Luật Việc làm, Luật Ngân sách nhà nước... không quy định nội dung chi cho các trường hợp này. Do đó, đề xuất của Tổng LĐLĐ Việt Nam không được chấp nhận.
. Luật BHXH cần sửa theo hướng nào để bảo vệ quyền thụ hưởng của NLĐ?
- Pháp luật hiện hành quy định khung pháp lý cơ bản điều chỉnh các hành vi vi phạm quy định về đóng BHXH. Tuy nhiên, các chế tài xử lý vẫn chưa thực sự đủ mạnh, chưa sát với thực tế áp dụng. Mức xử phạt tối đa đối với hành vi vi phạm đóng BHXH là 75 triệu đồng/cá nhân và 150 triệu đồng/tổ chức. Vì vậy, các DN sẵn sàng chịu phạt và trả lãi suất nợ BHXH bởi mức lãi này thấp hơn mức lãi suất vay ngân hàng và không phải làm thủ tục vay. Hoặc đối với quy định ngân hàng có thẩm quyền trích từ tài khoản tiền gửi của NSDLĐ để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi suất của số tiền này vào tài khoản của cơ quan BHXH cũng không khả thi. Để hạn chế tình trạng nợ BHXH, cơ quan BHXH cần phối hợp với các sở, ngành để có biện pháp mạnh tay hơn nhằm xử lý những đơn vị trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm cho NLĐ; tăng cường thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN đột xuất đối với các DN không chấp hành đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ; lập hồ sơ kiến nghị khởi tố các DN vi phạm tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ theo quy định tại điều 216 Bộ Luật Hình sự. Việc sửa Luật BHXH cũng là giải pháp căn cơ, lâu dài để giảm thiểu tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH của các DN. Theo tôi, khi sửa luật cần tăng cường tính răn đe và nghiêm trị đối với các hành vi vi phạm về BHXH, đặc biệt là các hành vi trốn đóng, chậm đóng.
. Còn về quyền khởi kiện của tổ chức Công đoàn?
- Theo quy định tại các văn bản pháp luật hiện nay (Luật BHXH 2014, Luật Công đoàn 2012), tổ chức Công đoàn được trao quyền khởi kiện ra tòa án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH. Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất là sự bất cập, thiếu thống nhất trong các quy định của pháp luật. Hiện, việc khởi kiện DN nợ đọng, trốn đóng BHXH chịu sự chi phối của 4 bộ luật, gồm: Luật Tố tụng dân sự, Luật Công đoàn, Luật BHXH và Bộ Luật Lao động. Nhưng 4 luật này đang quy định thiếu thống nhất, mâu thuẫn, tạo ra những cách hiểu khác nhau gây khó khăn cho việc thụ lý các hồ sơ khởi kiện. Cụ thể: Có luật quy định Công đoàn cấp trên cơ sở khởi kiện DN nợ BHXH; có luật lại quy định Công đoàn cơ sở có quyền khởi kiện; có luật quy định phải có chữ ký ủy quyền của từng NLĐ trong khởi kiện. Công đoàn là tổ chức đại diện đương nhiên của NLĐ, có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ, nhất là trong trường hợp quyền lợi của họ đang bị xâm phạm thì việc yêu cầu phải có ủy quyền để bảo vệ là không cần thiết. Mặt khác, với những DN có tới hàng chục ngàn lao động thì việc phải lấy chữ ký của từng người là không khả thi…
Bên cạnh đó, việc giao quyền khởi kiện DN nợ đọng, trốn đóng BHXH cho Công đoàn cơ sở cũng không hợp lý vì hầu hết đội ngũ này đang hưởng lương từ chủ DN nên có rất ít người dám đứng ra khởi kiện chủ sử dụng lao động. Khi các quy định pháp luật còn chưa thống nhất thì các đơn vị liên quan cần nghiên cứu, thảo luận để sửa đổi cho đồng bộ. Theo tôi, nhiệm vụ khởi kiện cần được giao cho tổ chức Công đoàn cấp trên trực tiếp của DN vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN; như vậy mới không đưa cán bộ Công đoàn cơ sở vào thế khó.
và quét mã QR
Bình luận (0)