Nhiều giải pháp khả thi, sát sườn

Tọa đàm "Nguồn nhân lực lao động cho TP HCM và các tỉnh lân cận sau đại dịch" do Báo Người Lao Động tổ chức vào chiều 1-10 thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp (DN), hiệp hội nghề nghiệp. Trong đó nổi lên nhiều vấn đề quan tâm hàng đầu hiện nay khi TP HCM thực hiện nới lỏng giãn cách, từng bước đưa cuộc sống bình thường trở lại. Trong niềm vui được mở cửa sản xuất, kinh doanh trên cơ sở an toàn phòng chống dịch, các DN đã gặp ngay những khó khăn.

Thiếu lao động trầm trọng

Ông Phạm Thanh Trực, Phó trưởng Ban Quản lý các KCX-KCN TP HCM (Hepza), thông tin tại tọa đàm rằng đầu năm 2021, tổng số lao động làm việc trong các KCX-KCN tại TP là 288.000 người. Khi dịch bệnh bùng phát và buộc phải thực hiện sản xuất "3 tại chỗ" thì chỉ 720 DN đủ điều kiện hoạt động với 64.000 người lao động (NLĐ) tham gia. "Tính đến thời điểm này, các DN sản xuất "3 tại chỗ" hay "1 điểm đến - 2 cung đường" cũng bắt đầu gặp khó khăn vì chi phí quá lớn. Tất cả các DN đang muốn mở lại hoạt động nhưng gặp khó khăn về nguồn cung lao động và nguồn cung nguyên vật liệu do đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, khó khăn nhất có lẽ là nguồn nhân lực. Thống kê của Hepza cho thấy có khoảng 31.000 lao động làm việc tại các KCX-KCN của TP đã về quê, trong đó chủ yếu là về các tỉnh lân cận như Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Tây Ninh, Tiền Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu..." - ông Trực nói.

Theo đánh giá của ông Trực, với khoảng cách địa lý không quá xa, số lao động đã về quê này có khả năng quay lại làm việc sớm. Nhưng cái khó là họ trở lại bằng cách nào, khi việc đi lại giữa TP HCM và các tỉnh chưa có lộ trình. Tín hiệu đáng mừng nhất có lẽ là con số 242.000 NLĐ trong các KCX-KCN tại TP HCM đã được tiêm vắc-xin mũi 1 và trên 24.000 người đã được tiêm mũi 2. Hiện Hepza đang ưu tiên phối hợp với chính quyền TP HCM và các tỉnh, thành khác tìm giải pháp an toàn nhất để đón NLĐ quay lại làm việc. Trong đó có việc triển khai tiêm vắc-xin cho NLĐ chưa tiêm mũi nào để có thể đủ điều kiện đi làm.

Toàn cảnh tọa đàm trực tuyến “Nguồn nhân lực lao động cho TP HCM và các tỉnh lân cận sau đại dịch” Ảnh: QUANG LIÊM

Là địa phương cũng chịu nhiều thiệt hại trong đợt dịch vừa qua, tỉnh Bình Dương cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trong. Thông tin tại tọa đàm, ông Phạm Văn Tuyên, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) tỉnh Bình Dương, cho biết Bình Dương có thể thiếu hụt 40.000-50.000 lao động trong thời gian tới. Tỉnh Bình Dương hiện có 50.000 DN với hơn 1 triệu lao động. Thời gian qua, chỉ có khoảng 3.500 DN hoạt động "3 tại chỗ" với khoảng 250.000 lao động, như vậy khoảng 750.000 NLĐ phải ngừng việc. Hiện các DN đang bắt đầu làm thủ tục để tiến hành hoạt động lại.

Trong thời gian tới, để thực hiện tốt vấn đề cung ứng lao động cho DN phục hồi sản xuất, tỉnh Bình Dương đã tiến hành nhiều giải pháp. Trong đó đẩy mạnh thực hiện tốt công tác an sinh xã hội. "Đến nay, Bình Dương đã chi hỗ trợ tiền nhà trọ, nhu yếu phẩm cho người dân và công nhân (CN) với số tiền hơn 1.000 tỉ đồng, chi hỗ trợ cho NLĐ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh với số tiền khoảng 900 tỉ đồng. Sắp tới, Bình Dương tiếp tục chi hỗ trợ cho khoảng 300.000 người bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Đây là giải pháp bảo đảm cuộc sống cho NLĐ trong điều kiện khó khăn hiện nay, giúp họ gắn bó với DN và gắn bó với địa phương" - ông Tuyên nói. Trung tâm Dịch vụ Việc làm tỉnh Bình Dương cũng đang kết nối chặt chẽ với DN để giúp NLĐ nhanh chóng tìm được việc làm và giải quyết vấn đề nguồn nhân lực cho DN.

Phủ vắc-xin trong công nhân

Là DN sử dụng nhiều lao động nhất tại TP HCM, ông Củ Phát Nghiệp, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH PouYuen Việt Nam (quận Bình Tân, TP HCM), cho biết công ty đã đối mặt tình trạng khan hiếm lao động từ năm 2020. Vì thế khi đợt dịch thứ 4 bùng phát mạnh tại TP HCM, Công ty TNHH PouYuen Việt Nam rất quan tâm đến việc giữ chân NLĐ. Từ tháng 6-2021, CN không đi làm được, công ty vẫn cố gắng trả lương cho họ. Đến tháng 9, công ty gặp rất nhiều khó khăn nhưng vẫn cố gắng trả 50% lương tối thiểu và đóng BHXH cho NLĐ. "Hiện nay, CN đang rất lo lắng không biết khi nào được trở lại làm việc. Thực tế những tháng qua, họ đã rất vất vả để duy trì cuộc sống. Vì vậy, ngay khi thông tin TP HCM nới lỏng giãn cách, công ty đã bố trí xe để đưa rước CN giữa TP HCM và các tỉnh" - ông Nghiệp cho biết. Với khoảng hơn 40.000 lao động đã tiêm vắc-xin mũi 1 và khoảng 20.000 lao động đã tiêm mũi 2, Công ty TNHH Pou Yuen Việt Nam mong muốn được chính quyền tiếp tục quan tâm tạo điều kiện "bao phủ" vắc-xin trong toàn bộ công nhân, để họ đủ điều kiện quay lại nhà máy.

Cũng cần vắc-xin để đưa CN quay lại làm việc, ông Nguyễn Chánh Phương, Tổng Thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM (HAWA), cho biết hơn 130.000 NLĐ ngành gỗ tại TP HCM, Long An, Bình Dương, Đồng Nai chưa được tiêm vắc-xin khiến việc mở lại nhà máy của các DN gỗ gặp nhiều khó khăn. Hiện HAWA đang tích cực tìm kiếm nguồn vắc-xin để tiêm cho NLĐ. "Đây là vấn đề cấp bách của HAWA bởi đơn hàng xuất khẩu còn rất lớn, nhu cầu nhân công của ngành rất cao nhưng hiện tại khó khăn chồng chất vì đại đa số NLĐ ngành gỗ chưa được tiêm vắc-xin. Thêm một khó khăn nữa mà HAWA đang gặp phải đó là việc đi lại giữa TP HCM và các tỉnh lân cận chưa được thông thoáng, nhiều trở ngại. Việc này đã gây khó khăn cho các DN, doanh nhân, NLĐ cũng như phương tiện đi lại làm việc. Đặc thù của ngành gỗ là nhà máy thường nằm xa khu dân cư, thường đặt ở các tỉnh lân cận TP HCM" - ông Phương nhấn mạnh. Ông Phương cho biết ngành gỗ đóng góp vào GDP khá nhiều nhưng vẫn chưa được quan tâm đúng mức, trong đó có việc đào tạo nghề cho NLĐ. Hiện các DN trong ngành phải bỏ ra 100% chi phí, thời gian để đào tạo NLĐ. Trong khi quay lại "bình thường mới", ngành vốn chịu thiệt hại nặng sau dịch lại phải đầu tư cho khâu đào tạo nghề vừa tốn thời gian vừa tốn tiền bạc.

Vui mừng trước những tín hiệu lạc quan về phòng chống dịch của TP HCM, ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP HCM (AGTEK), Chủ tịch HĐQT Công ty CP May Sài Gòn 3, cho biết các thành viên AGTEK đang ráo riết chuẩn bị đón NLĐ quay lại nhà máy. Bên cạnh niềm vui là sự lo lắng về nguồn lao động có thể thiếu hụt do rất nhiều lao động đã về quê. Tuy nhiên, theo khảo sát từ các DN trong AGTEK, điều họ mong đợi hơn cả là việc tiêm đủ vắc-xin cho NLĐ để cả DN và NLĐ yên tâm "sống chung với dịch". Các DN của AGTEK cho biết có khoảng 70%-80% số lượng lao động sẽ quay lại làm việc trong thời gian tới. Nhưng khó khăn hiện nay là cách di chuyển về TP HCM và từ TP HCM ra các tỉnh khác - nơi có các nhà máy của AGTEK.

"Cũng như các hiệp hội ngành nghề khác, chúng tôi đang lo lắng về độ phủ vắc-xin và việc đi lại giữa các địa phương. Nếu 2 vấn đề này không được giải quyết sớm thì việc khôi phục sản xuất của chúng tôi chắc chắn gặp khó, trong khi các đơn hàng phải giao cho khách trong quý IV là rất lớn. DN không hoạt động được đồng nghĩa NLĐ cũng sẽ thiếu việc làm và như vậy đời sống đã khó sẽ tiếp tục khó" - ông Hồng nói.