Thắng kiện, vẫn bị treo quyền lợi

Cuối tháng 11-2018, các vụ kiện đòi quyền lợi cho người lao động (NLĐ) liên quan đến tiền lương, BHXH do các cán bộ Công đoàn (CĐ) TP HCM là đại diện theo ủy quyền liên tục thắng kiện. Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui chiến thắng, NLĐ lẫn các cán bộ CĐ đều canh cánh nỗi lo, bởi có thắng kiện nhưng chưa chắc quyền lợi được bảo đảm.

Chủ nợ biến mất, tài khoản không còn

Vừa qua, TAND quận Bình Tân, TP HCM đã tiến hành xét xử 2 trong tổng số 172 vụ án công nhân (CN) Công ty TNHH Bum Jin Vina (KCN Vĩnh Lộc) khởi kiện chủ doanh nghiệp (DN) để đòi lương, nợ BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Kết quả, tòa tuyên buộc công ty phải trả cho CN So Hờ Mận 19 triệu đồng và CN Nguyễn Thị Ngọc Tuyền hơn 15 triệu đồng tiền lương và nợ BHXH. Không lâu sau đó, TAND quận Bình Tân cũng đã tuyên buộc Công ty TNHH Sunlight phải trả cho anh Hồ Ngọc Hải, quản đốc công ty, hơn 100 triệu đồng tiền lương, BHXH, BHYT, BHTN. Đây chỉ là 3 trong số các vụ kiện mà NLĐ ủy quyền cho các cán bộ CĐ TP thực hiện thời gian qua và đều giành thắng lợi. Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui thắng kiện, đội ngũ cán bộ CĐ, đặc biệt là NLĐ, rất lo bởi đa phần chủ DN tại các công ty này đều đã bỏ trốn, tài sản để lại cũng không còn bao nhiêu nên không thể thi hành án và điều này đồng nghĩa NLĐ bị "treo" quyền lợi.

Công nhân Công ty TNHH Bum Jin Vina tham dự buổi hướng dẫn thủ tục khởi kiện do Công đoàn các KCX-KCN TP tổ chức

Đáng nói hơn là khâu thi hành án cũng bị tắc ngay cả đối với những DN còn hoạt động. Chẳng hạn, vào năm 2017, trước thời điểm giám đốc Công ty TNHH Sunlight bỏ trốn, đã có 5 CN ở công ty này khởi kiện ra tòa đòi lương, nợ BHXH và được tuyên thắng kiện. Thế nhưng, kết quả là NLĐ vẫn không đòi được quyền lợi vì tài khoản công ty là con số 0, còn nhà xưởng, máy móc chủ yếu là thuê, mượn.

Người lao động ngại khởi kiện

Theo ông Huỳnh Văn Tuấn, Chủ tịch CĐ các KCX-KCN, khởi kiện là biện pháp cuối cùng để NLĐ đòi quyền lợi. Thời gian qua, dù công tác đại diện NLĐ khởi kiện còn nhiều khó khăn song tổ chức CĐ TP vẫn nỗ lực hỗ trợ NLĐ đòi quyền lợi chính đáng. "Tuy nhiên, thắng kiện mà không đòi được quyền lợi sẽ khiến NLĐ mất niềm tin vào CĐ, đặc biệt là sự nghiêm minh của pháp luật. Đó cũng là lý do NLĐ không mặn mà với việc khởi kiện, trong khi DN tiếp tục vi phạm pháp luật" - ông Tuấn bức xúc.

Điển hình là vụ việc tại Công ty TNHH Nam Phương (KCN Tây Bắc, huyện Củ Chi). Ngay khi phát hiện DN này nợ hơn 28,6 tỉ đồng BHXH, CĐ các KCX-KCN đã hướng dẫn thủ tục cần thiết cho việc khởi kiện và phát tận tay từng CN. Thế nhưng, kết quả chỉ có 4/600 CN nộp hồ sơ khởi kiện. Tại phiên tòa sơ thẩm vào tháng 9-2018, tòa xử 4 CN này thắng kiện và buộc công ty trả hơn 250 triệu đồng tiền BHXH, trợ cấp thôi việc, thai sản... Thời điểm đó, dù vẫn hoạt động bình thường nhưng ban giám đốc công ty vẫn chây ì không chịu thi hành án. Đến tháng 11-2018 thì chủ DN bỏ trốn khỏi Việt Nam.

Khởi kiện nhưng không đòi được quyền lợi mà còn đối diện nguy cơ mất việc là lý do tại sao rất nhiều CN tại Công ty TNHH May Kim Long (huyện Hóc Môn) e ngại dù biết rằng sẽ thiệt thòi. Từ tháng 7-2014, Công ty TNHH May Kim Long nợ BHXH của 54 CN với tổng số tiền hơn 2,7 tỉ đồng. Giữa năm 2017, LĐLĐ huyện đã tiếp nhận ủy quyền của NLĐ để khởi kiện ra tòa nhưng chỉ có 9 CN đang làm việc đồng ý. Kết quả, dù thắng kiện nhưng đến nay, 9 CN nói trên vẫn chưa được thanh toán 300 triệu đồng quyền lợi. Điều gây bức xúc cho tập thể CN là DN vẫn hoạt động bình thường và số nợ BHXH tiếp tục tăng (đến cuối tháng 10-2018, tổng số nợ BHXH là gần 3,8 tỉ đồng), bất chấp việc bị các cơ quan chức năng TP và địa phương xử phạt nhiều lần. Giải thích lý do không khởi kiện, CN Lê Thị Thúy chia sẻ: "Thời gian khởi kiện kéo dài, thủ tục lại rườm rà trong khi không phải CN nào cũng có đủ những hồ sơ cần thiết để cung cấp cho tòa. Việc thắng kiện nhưng không được DN chi trả quyền lợi khiến chúng tôi nản chí, từ đó không muốn mất thời gian cho việc này".