Thực tập sinh tại Nhật Bản, kiếm tiền chỉ là nền tảng ban đầu

Bên lề Hội thảo "Tăng cường trao đổi nguồn nhân lực Việt Nam – Nhật Bản thông qua chương trình thực tập sinh (TTS) kỹ năng, TS Nguyễn Lương Trào - Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu lao động (XKĐ) Việt Nam cho rằng để giải bài toán này rất cần sự nỗ lực từ nhiều phía.

TS Nguyễn Lương Trào - Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu lao động

Thưa ông, người lao động (NLĐ) Việt Nam đi làm việc tại Nhật Bản thông qua chương trình TTS kỹ năng sẽ có những lợi ích gì?

- TS Nguyễn Lương Trào: Họ sẽ có môi trường học tập và làm việc tốt. Cũng có rất nhiều điều mà NLĐ có thể học được từ đất nước Nhật Bản với nền công nghiệp tiên tiến, thái độ làm việc khoa học, cần cù và chuyên nghiệp để trở về phát triển kỹ năng nghề nghiệp và tương lai. Đối với nền kinh tế của chúng ta, sau thời gian TTS trở về họ có nguồn lực mới để khai thác với chất lượng tốt hơn. TTS kỹ năng cũng đem lại lợi ích phát triển kinh tế cho chính Nhật Bản – quốc gia sử dụng nguồn lực này, để bù đắp vào sự thiếu hụt lao động đang già cỗi của họ.

Để đi được sang Nhật Bản làm TTS, NLĐ phải chi phí lên tới 5.300 USD, dẫn đến có tình trạng bỏ trốn ra ngoài làm để lấy tiền trả nợ. Ông có ý kiến gì về việc này?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bỏ trốn, chứ không phải vấn đề chi phí cao. Điều quan trọng là NLĐ phải xác định được mục tiêu chuyến đi của mình như thế nào. Nếu NLĐ xác định đi để kiếm tiền bù đắp chi phí trước khi đi và để tiết kiệm để tạo dựng cuộc sống sau này thì mới chỉ là một phần. Tất nhiên, nó mới là nền tảng ban đầu, không quan trọng bằng tích luỹ kỹ năng và kiến thức để sau này phát triển nghề nghiệp. Nếu NLĐ xác định được mục tiêu này thì sẽ ít bỏ trốn.

Điều quan tâm của đa số TTS từ Nhật Bản trở về là tìm được việc làm có thu nhập cao. Làm sao để họ đạt được mong muốn này thưa ông?

Có việc làm với thu nhập cao là mong muốn của nhiều người. Đối với TTS, để giải bài toán này, họ phải đáp ứng yêu cầu cao về kỹ năng của chủ sử dụng Nhật Bản tại Việt Nam. Ví dụ, về tiếng Nhật, trong thời gian 3 năm làm TTS phải phấn đấu học tập mọi lúc mọi nơi để đạt được trình độ N2. Tôi tin chắc, khi đạt N2, các bạn sẽ nói tốt hơn những sinh viên học ngành Ngôn ngữ Nhật ở trong nước bởi lợi thế được giao tiếp hàng ngày, hàng giờ với người bản xứ. Nhiều thực tập sinh trở về, đã trở thành giám đốc của DN Nhật Bản tại Việt Nam. Tôi nhấn mạnh, NLĐ muốn có việc làm với thu nhập cao thì phải ý thức phấn đấu trang bị kiến thức cho mình. Nhưng việc đó, không chỉ NLĐ còn có tác động cả xã hội, DN, gia đình hướng cho họ đến mục tiêu cùng với những tư vấn.

Thứ hai, bản thân NLĐ khi về nước có nhiều hoàn cảnh khác nhau. Có người ở tỉnh này, nhưng DN tuyển dụng NLĐ có mức lương cao lại ở địa phương khác. Quyết định sống xa quê là điều không dễ dàng đối với NLĐ, nhưng trong trường hợp này họ phải sự lựa chọn để có thu nhập cao. Đó cũng là vấn đề cần giải quyết.

Theo kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, sau khi trở về Việt Nam có tới 61% TTS lựa chọn công việc không liên quan đến việc đã làm bên Nhật. Hiệp hội XKLĐ Việt Nam có hoạt động gì để NLĐ được phát huy khả năng và kinh nghiệm?

Vai trò của Hiệp hội là tư vấn cho các DN để nâng chất lượng hoạt động của họ. Chúng tôi đã có bộ quy tắc ứng xử áp dụng cho các DN và được nhiều nước trên thế giới đang nghiên cứu học tập. Khi DN thực hiện tròn trĩnh bộ quy tắc ứng xử này có nghĩa đạt chất lượng hoạt động về nghề nghiệp. Cụ thể là chuẩn mực nghề nghiệp và đạo đức tốt hơn. Và, DN quan tâm, đào tạo NLĐ kể từ lúc họ đi làm TTS, theo dõi đến khi trở về và tư vấn việc làm.

Theo luật, DN không có trách nhiệm phải bố trí việc làm cho TTS trở về. Nhưng, Hiệp hội XKLĐ Việt Nam lại khuyến khích DN tư vấn cho càng nhiều NLĐ càng tốt. Và nếu DN thu xếp được việc làm cho NLĐ thì Hiệp hội càng hoan nghênh. Tất nhiên, khi chấm điểm xếp hạng DN, Hiệp hội luôn đánh giá nội dung này. Đây cũng là một cách thông qua DN để Hiệp hội hỗ trợ cho hai bên, giúp cho TTS trở về tìm kiếm được việc làm ổn định có thu nhập cao góp phần phát triển cuộc sống.