Trình Quốc hội 2 phương án rút bảo hiểm xã hội một lần

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) Đào Ngọc Dung đã ký tờ trình gửi Quốc hội về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Dự luật này sẽ được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 6 tới đây. Trong tờ trình, Chính phủ tiếp tục trình 2 phương án liên quan bảo hiểm xã hội một lần tại điểm đ khoản 1 Điều 70.

Chính thức trình Quốc hội 2 phương án rút bảo hiểm xã hội một lần

Phương án 1: Quy định hưởng BHXH một lần với hai nhóm người lao động khác nhau:

Nhóm 1: Đối với người lao động đã tham gia BHXH trước khi luật sửa đổi có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm, có nhu cầu thì được nhận một lần.

Về bản chất, quy định này kế thừa Nghị quyết 93/2015/QH13 là cho phép người lao động lựa chọn giữa bảo lưu thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu hoặc hưởng 1 lần nếu có nhu cầu. Tuy nhiên, có điểm khác biệt là nếu người lao động bảo lưu, không nhận BHXH 1 lần, sẽ được hưởng các quyền lợi bổ sung.

Nhóm 2: Đối với người lao động bắt đầu tham gia từ khi luật sửa đổi có hiệu lực trở đi (dự kiến 1-7-2025) không được nhận một lần (chỉ giải quyết hưởng BHXH 1 lần cho các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng BHXH, ra nước ngoài định cư, bị bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo Điều 60 Luật BHXH hiện hành).

Về ưu điểm, Chính phủ cho rằng phương án này dần dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng một lần thời gian qua theo tinh thần Nghị quyết 28-NQ/TW.

Theo dữ liệu, trong những năm đầu số người hưởng không giảm nhiều, nhưng càng những năm sau giảm càng nhiều, từ năm thứ 5 trở đi sẽ giảm nhanh.

Trong ngắn hạn, phương án này không giúp duy trì, gia tăng đối tượng tham gia so với phương án 2, nhưng trong dài hạn tối ưu hơn.

Bên cạnh đó, do quy định không ảnh hưởng tới những người lao động đang tham gia nên sẽ dễ nhận được sự đồng thuận hơn.

Tuy nhiên, theo Chính phủ, vẫn có nhược điểm là do chỉ áp dụng đối với người lao động bắt đầu tham gia từ ngày luật có hiệu lực nên hơn 17,5 triệu người lao động đang tham gia vẫn có quyền chọn hưởng một lần. Do vậy, số người hưởng một lần không giảm nhiều, đặc biệt trong những năm đầu sau khi luật mới có hiệu lực. Đồng thời tạo sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi luật này có hiệu lực trong việc hưởng một lần.

Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia tự nguyện và có thời gian đóng chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất. Thời gian đóng còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ.

Chính phủ cho rằng với phương án này ưu điểm là đảm bảo đúng tinh thần Nghị quyết 28-NQ/TW, hài hòa quyền lợi trước mắt của người lao động và chính sách an sinh xã hội lâu dài.

Mặc dù số người hưởng một lần có thể không giảm nhiều so với hiện hành, nhưng khi người lao động hưởng cũng không hoàn toàn ra khỏi hệ thống do vẫn bảo lưu một phần thời gian đóng còn lại (không ảnh hưởng tới số người tham gia).

Người lao động khi tiếp tục tham gia sẽ được cộng nối thời gian đóng để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội với quyền lợi hưởng cao hơn, có nhiều cơ hội hơn để đủ điều kiện hưởng lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu ...

Theo Chính phủ, đây là phương án vừa đáp ứng được nhu cầu nhận một lần của người lao động trong thời điểm hiện tại, song cũng đáp ứng được yêu cầu bảo đảm sự ổn định của hệ thống, quyền lợi trong dài hạn.

Tuy nhiên, nhược điểm chưa giải quyết triệt để việc rút một lần theo tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế.

Người lao động đã giải quyết một phần thời gian đóng, chỉ còn bảo lưu lại được một phần thời gian đóng nên sẽ ảnh hưởng tới việc thụ hưởng các chế độ (thời gian đóng ngắn) khi tiếp tục tham gia.

Người lao động không được giải quyết hưởng một lần trên toàn bộ thời gian đóng nên có cảm giác bị giảm quyền lợi trước mắt. Đồng thời, có thể xuất hiện tình trạng gia tăng người lao động đề nghị hưởng một lần trước khi luật có hiệu lực thi hành. Bên cạnh đó, theo phương án này, tình trạng hưởng một lần khi còn trẻ (chưa đến tuổi nghỉ hưu) sẽ tiếp tục tiếp diễn trong tương lai.