Theo thống kê của BHXH Việt Nam, trong 9 tháng đầu năm 2017 có gần 537.000 người và dự báo đến hết năm 2017 sẽ có khoảng 700.000 người lao động xin nghỉ hưu và muốn nhận tiền "một cục". Theo nhận định, số người nhận BHXH một lần đã tương đương số người tham gia mới vào hệ thống. Việc này ít nhiều đang gây lo ngại cho ngành bảo hiểm cũng như các doanh nghiệp trong nước.
NLĐ thiếu niềm tin
Lý giải hiện tượng trên, TS. Phạm Thị Định - nguyên Trưởng Khoa Bảo hiểm - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng có nguyên nhân từ đặc điểm của thị trường lao động Việt Nam.
Bắt đầu từ điều 60 Luật BHXH sửa đổi, trong đó có quy định về việc giải quyết cho người lao động hưởng BHXH một lần. Luật BHXH 2014 được xây dựng theo hướng hạn chế đối tượng hưởng BHXH một lần để bảo đảm an sinh xã hội, tạo cơ hội cho người lao động (NLĐ) có mong muốn tiếp tục tham gia BHXH được tích lũy thời gian để hưởng lương hưu hàng tháng. TS Định cho biết, quy định trên đã tác động đến các khu công nghiệp, những người công nhân lao động...Theo lập luận của họ là, nếu phải chờ đợi đến lúc đủ tuổi nghỉ hưu mới được giải quyết cho nhận trợ cấp một lần, sẽ gây tâm lý chờ đợi, mệt mỏi cho NLĐ.
Việt Nam có đặc điểm thị trường lao động đặc thù, NLĐ chủ yếu thuộc các khu vực nông thôn, làm việc không ổn định, thời gian đóng bảo hiểm ngắn, bị ngắt quãng, có khi một năm chỉ đóng vài tháng, thậm chí có người chỉ đóng bảo hiểm được 1 năm sau đó không đóng nữa. Đối với những trường hợp này, nếu bắt NLĐ phải chờ đợi đến khi đủ tuổi nghỉ hưu là (55 tuổi với nữ và 60 tuổi với nam) để nhận được lương hưu hàng tháng thì khoảng thời gian quá dài và số tiền nhận được cũng không đáng bao nhiêu.Vì vậy, nhiều NLĐ mong muốn khi họ chấm dứt hợp đồng lao động và dừng đóng BHXH họ sẽ được thanh toán một lần phần họ đã đóng góp. Đứng về phía tâm lý NLĐ, bà Định chia sẻ và cho rằng đó là phản ứng bình thường. Ngoài ra, nguyên Trưởng Khoa Bảo hiểm - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho rằng: "NLĐ bao giờ họ cũng chỉ nhìn vào lợi ích trước mắt. Ở đây có một phần nguyên nhân từ sự thiếu hiểu biết nhưng cũng có cả sự thiếu niềm tin. Cứ hình dung, khi đưa ra một cam kết mà phải đợi đến 20 năm sau NLĐ mới biết được kết quả, trong khi rút tiền một lần họ được cầm tiền ngay thì sẽ chia sẻ được với tâm lý của NLĐ".
Từ những lo ngại trên, vị chuyên gia cho rằng bản thân phía bảo hiểm xã hội cũng cần có những thay đổi, nhất là trong công tác điều hành quản lý. Quan trọng nhất là phải lấy được lòng tin của người đóng bảo hiểm, tạo được sự tin tưởng, yên tâm cho NLĐ khi tham gia BHXH.
Thiệt thòi đủ đường
Tuy nhiên, vị chuyên gia cảnh báo, nếu tiếp tục buông xuôi để NLĐ tự do rút tiền BHXH một lần thì về lâu dài sẽ để lại hệ lụy rất lớn. Vì khi có được tiền NLĐ sẵn sàng chi tiêu vào những việc trước mắt như vậy đến khi về già sẽ không có khoản dự phòng lúc ốm đau, bệnh tật. Đến khi đó, gánh nặng cho ngân sách, gánh nặng cho quỹ BHXH là rất nặng nề.
Về phía nhà nước, số NLĐ rút hết tiền một lần càng lớn, thì chính sách hỗ trợ của nhà nước đối với công tác an sinh xã hội phải chi ra càng nhiều. Còn về phía BHXH, sẽ rất khó cân đối được quỹ. Trên thực tế, trong những năm vừa qua BHXH cũng đã phải thực hiện chính sách tăng mức đóng bảo hiểm do thâm hụt nguồn thu. Việc này ít nhiều đã gây ảnh hưởng lớn tới hoạt động của doanh nghiệp cũng như thu nhập của NLĐ. "Tôi lấy ví dụ, doanh nghiệp (DN) đang trả lương cho NLĐ là 10 triệu/tháng, nhưng mức lương đóng BHXH chỉ là 6 triệu/tháng. Như vậy, từ ngày 1-1-2018, DN phải đóng BHXH cho NLĐ dựa trên thu nhập, nghĩa là phải đóng 18% trên tổng 10 triệu/tháng thay vì đóng 18% trên mức lương 6 triệu/tháng như trước đây. Nếu đóng BHXH theo tổng thu nhập thì sẽ làm chi phí của doanh nghiệp tăng lên. Cuối cùng, tất cả chi phí tăng lên sẽ bị tính vào giá thành sản xuất và giá bán cho người tiêu dùng, như vậy, người bị thiệt ở đây vẫn là người dân và NLĐ.
Về lý thuyết là như vậy, còn trên thực tế các DN sẽ tìm cách né luật, NLĐ vẫn chịu thiệt. Ví dụ, thay vì đưa ra mức lương 10 triệu/tháng, DN chỉ trả lương 8 triệu/tháng, cộng thêm 18% tiền BHXH trên tổng mức lương đó. Với cách này DN vẫn giữ được tiếng trả lương cao, đóng bảo hiểm nhiều nhưng thực tế phần tăng thêm đã bị cấu trừ vào lương của chính NLĐ. Như vậy, với cả hai trường hợp trên thì NLĐ đều không được lợi gì", TS Định nói.
và quét mã QR
Bình luận (0)