Công nghệ sạch "made in Vietnam" giúp tái chế 92% pin mặt trời thải bỏ

Từ nhu cầu cấp thiết xử lý rác thải pin mặt trời, nhóm nghiên cứu tại Đại học Đà Nẵng đã phát triển thành công công nghệ tái chế sạch, cho phép tái sử dụng đến 92% vật liệu mà không gây ô nhiễm môi trường. Công nghệ lần đầu tiên được làm chủ hoàn toàn bởi người Việt.

Giai đoạn 2017 - 2020, điện mặt trời phát triển mạnh tại Việt Nam, kéo theo bài toán xử lý hàng triệu tấm pin sẽ hết hạn sử dụng sau 20-30 năm hoặc hư hỏng do thiên tai. Hiện có 3 cách xử lý: lưu trữ, chôn lấp và tái chế. Trong đó, tái chế là giải pháp bền vững nhất. Tuy nhiên, công nghệ tái chế sạch hiện vẫn có chi phí rất cao.

Từ năm 2021, Viện Công nghệ quốc tế DNIIT (Đại học Đà Nẵng) bắt đầu nghiên cứu giải pháp công nghệ sạch, chi phí thấp để tái chế pin mặt trời. Dự án 5RTech ra đời từ đây, do TS Đỗ Thế Cần thực hiện, với dây chuyền gồm 5 công đoạn: phân loại, tách thô, tách kính, nghiền, tách kim loại và phi kim.

Giải thích về quy trình, TS Đỗ Thế Cần cho biết: "Tấm pin năng lượng mặt trời khi đưa vào hệ thống máy sẽ được đo lường mức độ sử dụng. Nếu không thể sử dụng nữa (để tích điện), tấm pin sẽ được đưa sang bộ phận tách các phần thô như khung nhôm; sau đó sẽ đến công đoạn tách kính, nhiệm vụ của công đoạn này là tách tấm kính cường lực ở tấm pin ra nguyên vẹn nhất có thể. Sau đó, phần còn lại của tấm pin sẽ được đưa vào công đoạn nghiền và cuối cùng sẽ được tách riêng biệt kim loại hoặc phi kim".

Công nghệ của 5RTech hạn chế tối đa việc sử dụng nhiệt, chủ yếu dựa vào phương pháp cơ học để bóc tách vật liệu, giúp giảm chi phí và không gây ô nhiễm thứ cấp. Đáng chú ý, tỉ lệ tái sử dụng sau khi xử lý lên đến 92%, với các vật liệu được ứng dụng trong nhiều ngành như hàng không vũ trụ, xây dựng, nông nghiệp.

"Hầu như tất cả bộ phận cấu thành nên tấm pin mặt trời sau khi được tách rời đều có thể tái sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho các ngành khác như công nghiệp hàng không vũ trụ, ngành xây dựng, ngành nông nghiệp… Tỉ lệ tái sử dụng của tấm pin năng lượng mặt trời thải bỏ sau khi tái chế lên tới 92%", GS-TSKH Lê Thành Nhân, Viện trưởng Viện Công nghệ quốc tế DNIIT (cộng sự thực hiện dự án) cho biết.

Đặc biệt, dây chuyền này do người Việt nghiên cứu, thiết kế và sản xuất 100%. "Đây là dây chuyền xử lý, tái chế tấm pin mặt trời đầu tiên tại Việt Nam và 100% công nghệ do người Việt Nam nghiên cứu. Chúng tôi tự hào khi làm chủ công nghệ hoàn toàn" - TS Đỗ Thế Cần khẳng định.

Ngoài ra, hệ thống được thiết kế linh hoạt, từng công đoạn có thể vận hành độc lập theo yêu cầu riêng của doanh nghiệp. Hiện, 3 đối tác Nhật Bản đã đặt vấn đề hợp tác, trong khi nhiều doanh nghiệp trong nước đã tiếp cận công nghệ này để thử nghiệm.

Thành công ban đầu của 5Rtech cũng đã được quốc tế công nhận. Dự án đã đoạt giải nhất trong một cuộc thi khởi nghiệp do Bộ Ngoại giao Mỹ tổ chức, đồng thời được mời tham dự Hội nghị Thượng đỉnh đầu tư Mỹ 2025 (SelectUSA Investment Summit 2025) - là dự án khởi nghiệp duy nhất của Việt Nam về năng lượng sạch tại sự kiện này.

Để hỗ trợ giai đoạn thương mại hóa, dự án cũng đã nhận được trợ lực tài chính từ TP Đà Nẵng. "Năm 2024, dự án được thành phố hỗ trợ 250 triệu đồng. Năm nay, chúng tôi tiếp tục được thành phố trợ lực để thương mại hóa thành công sản phẩm. Đây là sự đồng hành vô cùng có ý nghĩa đối với dự án" - GS-TSKH Lê Thành Nhân cho biết.