Lan tỏa văn hóa đọc đến cộng đồng

Thư viện cộng đồng đó nằm sâu trong con ngõ nhỏ trên phố Đại La, quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội chỉ có 2 phòng nhỏ nhưng từ nơi đây, hàng ngàn cuốn sách đã đến tay bạn đọc, không chỉ ở thủ đô mà còn ở những tỉnh như Hòa Bình, Lào Cai, Nghệ An, Yên Bái, Sơn La, Hà Giang và Lai Châu.

Miễn phí, chỉ đặt cọc bằng niềm tin

Theo Nguyễn Thành Nam, quản trị viên thư viện D Free Book, có thể xem đây như là nơi trung chuyển để những cuốn sách - tri thức không còn nằm im trên giá, bởi trong chừng mực nào đó cũng có thể hiểu rằng: "Sách nằm im là sách chết". Và 6 năm qua, D Free Book đã lan tỏa văn hóa đọc tới rất nhiều em nhỏ, bạn trẻ bằng cách cho mượn, tặng sách miễn phí và đặt cọc bằng niềm tin như khẩu hiệu của thư viện.

Thật tiếc là tôi đã không có dịp theo chân các thành viên của D Free Book trong chuyến đi góp sách và tặng quà tại huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An hồi đầu tháng 10-2023 sau khi địa phương chịu nhiều thiệt hại của đợt mưa lũ vào cuối tháng 9-2023. Hai ngày thực hiện, một tháng kêu gọi và chuẩn bị, đó không phải quãng thời gian quá dài nhưng kết quả nhận được khiến D Free Book cảm thấy hạnh phúc. 

Được nhìn những nụ cười tràn đầy hy vọng của thầy và trò tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú Bính Thuận và Trường Tiểu học Châu Bính, được đón nhận những tình cảm nồng hậu của con người nơi đây là niềm vui của các thành viên. Bởi khi ấy họ biết rằng, họ đã viết thêm được một trang nữa trên hành trình lan tỏa văn hóa đọc đến cộng đồng.

Và những con số đã nói lên tất cả. 1.086 cuốn sách giáo khoa, sách tham khảo; 2.388 cuốn truyện tranh, sách văn học; 3.414 quyển vở; 3.040 chiếc bút bi; 377 chiếc bút chì… cùng với 166 tuýp kem đánh răng; 160 bánh xà phòng; 160 bàn chải; 170 chiếc bánh trung thu… 

Như Nam tâm sự, sự ủng hộ quá lớn đấy đã vượt quá mong đợi của D Free Book, để rồi vượt qua những khó khăn, thử thách, thậm chí thời tiết khiến họ phải hoãn chuyến đi mất một tuần, họ đã có thêm động lực để bước tiếp trên hành trình ý nghĩa này.

Những tủ sách cho trẻ vùng cao

Chuyến đi xây dựng "Tủ sách cho em" ở Nghệ An chỉ là một trong các hoạt động đưa những cuốn sách bầu bạn và trở thành niềm vui cho học sinh tại các tỉnh của D Free Book, cũng như giúp lan tỏa văn hóa đọc phát triển mạnh mẽ ở những nơi này. 

Chẳng hạn như D Free Book đã trao tặng 1.500 cuốn sách giáo khoa, vở viết; xây dựng 2 tủ sách/truyện tranh tại Trường THPT Đại Đồng và tủ sách cho xóm Re, xã Ân Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình hồi tháng 4-2019. Đến tháng 8 cùng năm, nhóm hoạt động thiện nguyện và xây dựng tủ sách ở 3 điểm trường xã A Lù, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai; rồi tháng 11 ở thôn Phìn Tỷ A, xã Du Tiến, huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang. Tháng 12-2020, các thành viên của thư viện xây dựng tủ sách ở Trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học và THCS Dế Xu Phình, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái; tháng 4-2022, hoạt động thiện nguyện và xây dựng tủ sách ở Trường Tiểu học và THCS Háng Đồng, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La; tháng 11-2022, hoạt động thiện nguyện và xây dựng tủ sách tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS và Trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Huổi Luông, xã Huổi Luông, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Và năm 2023 này là Nghệ An.

Việc duy trì thường xuyên hoạt động thiện nguyện và xây dựng tủ sách đó là một cách để D Free Book lan tỏa nhanh hơn và rộng hơn văn hóa đọc đến cộng đồng, nhất là ở những vùng sâu, vùng xa không có điều kiện tiếp cận tri thức. 

Thực tế thì khi kêu gọi cộng đồng quan tâm, giúp đỡ và tài trợ xây dựng thư viện, sẽ có những cuốn sách được trao tặng trùng hoặc không cần đến dựa trên nhu cầu của người sử dụng ở Hà Nội, do vậy, một mặt để tặng cho những bạn đọc cần, D Free Book sẽ gom số sách này dành cho những chuyến đi trong tương lai. 

Nói như đại văn hào Pháp Voltaire thì "Những gì sách dạy chúng ta cũng giống như lửa. Chúng ta lấy nó từ nhà hàng xóm, thắp nó trong nhà ta, đem nó truyền cho người khác, và nó trở thành tài sản của tất cả mọi người".

Từ suy nghĩ đó, có thể hiểu được vì sao hằng năm, D Free Book luôn có những chuyến đi về vùng sâu, vùng xa, qua đó cũng khẳng định vị trí của thư viện và tiếp nhận sự quan tâm, ủng hộ của bạn đọc và các nhà hảo tâm.

Niềm tin trên chặng đường dài

Nằm quanh khu vực có nhiều trường học như Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Xây dựng…, sự xuất hiện của D Free Book như là một lẽ tất nhiên. D Free Book được Hoàng Quý Bình (sinh năm 1995), cựu sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội, thành lập năm 2017. Từ tủ sách cá nhân với 200 đầu sách của mình, Bình thu thập thêm nhiều đầu sách cho các bạn cùng xóm trọ và quanh khu vực trường đến đọc. 

Quyết định táo bạo nhất của anh là thành lập một thư viện cộng đồng với cơ sở đầu tiên đặt tại một khu tập thể trên phố Lê Thanh Nghị, phường Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng năm 2018. Tháng 3-2019, D Free Book cơ sở được thành lập tại ngõ Viện Máy, đường Phạm Văn Đồng, quận Cầu Giấy. Trong khi địa chỉ tại ngõ Viện Máy vẫn được duy trì cho đến nay, D Free Book đã chuyển từ Lê Thanh Nghị đến Đại La vào tháng 6-2020.

Trong cuốn "Thú chơi sách", học giả, nhà sưu tập đồ cổ Vương Hồng Sển (1902-1996) đã viết: "Vũng nước ngọt giữa bãi sa mạc, đối với kẻ lỡ độ đường, quý hơn vàng xoàn. Thư viện, đối với người biết chữ, là một bồng lai tiên đảo để cho họ sống một đời lạc thú, an nhàn, vô tư lự, cạnh những thức ăn tinh thần vừa dạy luyện bắp thịt, vừa dạy luyện trí óc". 

Với những người điều hành D Free Book, quyết tâm làm sống lại văn hóa đọc trong cuộc sống hiện đại, họ kêu gọi các nhà hảo tâm và tổ chức nhiều sự kiện để làm phong phú hơn về số lượng và chất lượng sách tại thư viện. 

Đến nay, sau một hành trình dài có sự đồng hành, chung sức của nhiều tấm lòng, D Free Book đã có khoảng 9.000 đầu sách tại 2 cơ sở ở Hà Nội - nơi mọi người ở mọi lứa tuổi có thể mượn và đọc sách hoàn toàn miễn phí. Theo Nguyễn Thành Nam thì D Free Book là thư viện "3 không": không đặt cọc, không thu phí và không giới hạn đối tượng.

D Free Book giờ đây không chỉ dừng lại ở việc cho mượn sách miễn phí trực tiếp mà còn triển khai cho mượn sách online; xây dựng tủ sách cho trẻ em ở vùng còn khó khăn và kết nối với các tổ chức về sách để tặng sách cho những nơi đang cần... Họ đã trở thành nơi trung chuyển những cuốn sách, với một niềm tin rất lớn rằng, khi tri thức không còn nằm im trên giá, nó sẽ như một món quà mà người đọc có thể mở hết lần này đến lần khác.