Cuộc thi viết “LÒNG TỐT QUANH TA”: Sứ giả tiếng Việt ở trời Âu

Hiểu rõ được tầm quan trọng của việc giữ gìn tiếng Việt trong gia đình cũng như trong cộng đồng người Việt ở xa Tổ quốc, TS chuyên ngành lâm nghiệp Đào Thị Châu Hà đã dành thời gian tư vấn, giúp đỡ các gia đình người Việt ở Đức và nhiều nước châu Âu giáo dục con cái, học và lan tỏa tiếng Việt.

Gìn giữ nếp nhà Việt

TS Đào Thị Châu Hà (Châu Hà Đào-Bär là tên sau khi lấy chồng) quê Hà Nội, sang CHLB Đức từ năm 28 tuổi. Cô nguyên là nghiên cứu viên tại Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thuộc Viện Hàn lâm và Khoa học Việt Nam.

Từ khi sang định cư tại Đức, được sự ủng hộ của chồng, cô lập bàn thờ vọng, thường xuyên thắp nhang tưởng nhớ tổ tiên, dạy con tiếng Việt và văn hóa Việt qua các hoạt động thường ngày. Vào dịp Tết Nguyên đán, cô cùng chồng chuẩn bị mâm cúng cổ truyền, và tất nhiên không thể thiếu bánh chưng. Năm nào thu xếp được, cả gia đình đến nhà bạn bè cùng gói bánh. Châu Hà kể bố mẹ, em gái cô là những người hoạt động trong lĩnh vực ngôn ngữ, báo chí nhưng cô lại chọn lối đi riêng, học cấp 2 chuyên văn, lên cấp 3 tập trung học các môn khoa học tự nhiên. Cô được học bổng NORAD của Na Uy sang Thái Lan học thạc sĩ và được học bổng DAAD sang CHLB Đức học tiến sĩ chuyên ngành lâm nghiệp tại Georg-August-Universität Göttingen từ năm 2008.

Ngoài công việc hằng ngày, Châu Hà Đào-Bär sắp xếp thời gian tư vấn, giúp đỡ các gia đình người Việt trong quận về các chủ đề liên quan đến giáo dục con cái, giúp đỡ họ tự tin hội nhập với môi trường sống nơi đất khách. Châu Hà bày tỏ: "Tôi mong góp sức mình giúp các bé người Việt Nam ở Đức có điều kiện, cơ hội giống như các bạn nhỏ sinh ra và lớn lên ở Đức".

Mở lớp online để tăng độ lan tỏa

Để giúp các trẻ em trong cộng đồng người Việt ở xa Tổ quốc gìn giữ tiếng Việt, xây dựng phương pháp và học liệu phù hợp mở rộng phạm vi hợp tác với những cá nhân, tổ chức quảng bá tiếng mẹ đẻ và cung cấp thông tin về các lớp tiếng Việt cội nguồn.

Qua hệ thống giao tiếp Zoom, hằng tuần Châu Hà trò chuyện và đọc sách cho các bé trong CLB Trẻ nói tiếng Việt ở nước ngoài. Châu Hà chia sẻ cô mong muốn giúp trẻ không bỏ lỡ cơ hội trở thành "cá thể song ngữ". "Bởi lẽ, "cá thể song ngữ" thường thông minh hơn, tiếp cận các vấn đề một cách nhanh nhạy và có xu hướng sáng tạo. Các bé sẽ có ít nhất hai công cụ ngôn ngữ để tư duy, học tập, làm việc. Có được tiếng Việt, các cháu có khả năng học tốt ngôn ngữ nước sở tại và cả các ngôn ngữ khác" - cô giải thích. Từ tháng 1-2023 đến nay, Châu Hà đã tổ chức khoảng 80 buổi đọc với hơn 70 đầu sách hữu ích cho các bé sống ở nhiều thành phố khác nhau, thậm chí có bé ở tận Canada cũng tham gia. Trước và sau buổi đọc, các bạn còn tranh thủ khoe những bức tranh vừa vẽ hay cuốn sách tiếng Việt mới… Không chỉ đọc, cô còn dành thời gian nói chuyện về các chủ đề trong sách giúp các bé thêm vốn từ, tự tin, chủ động hơn trong giao tiếp. Có cuốn sách dài cả trăm trang, mất nhiều buổi đọc nhưng các bé vẫn thích thú, mong đợi lắng nghe. Gần đây, cô tổ chức 6 buổi đọc trực tiếp trong "Dự án Người đọc tại chỗ" của TS Nguyễn Thị Thu Hương, đưa các bé đến với một không gian mới mẻ, gợi mở chủ đề để các bé tương tác và đưa ra ý tưởng. Ngoài ra, để thêm phần sinh động, cô còn cho các bé làm thủ công, chơi trò chơi, học các bài hát liên quan đến cuốn sách. Theo Châu Hà, chọn cách đọc trực tiếp giúp các bé có cơ hội tương tác với bạn.

Ngoài ra, Châu Hà cũng xây dựng kênh YouTube cá nhân "Ms Chery Bear" để chia sẻ các video về văn hóa Việt và các bài học tiếng Việt; lập CLB Trẻ nói tiếng Việt ở nước ngoài trên Facebook; tổ chức các lớp học tiếng Việt trực tuyến cho con em người Việt ở Đức, Áo, Thụy Sĩ. Tham gia "Dự án Vườn đọc sách" của HORAMI với vai trò người đọc sách, dẫn chương trình Podcast. Cô sáng tác các bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của tiếng Việt, các bài thơ ngắn giúp các bé học tiếng. Khi môi trường học tiếng Việt của các bé còn nhiều hạn chế, không giống với việc học tiếng Việt ở trong nước thì những học liệu này rất có ích. Cô xây dựng bộ học liệu tiếng Việt với hệ thống câu hỏi trắc nghiệm về tiếng Việt trên Quizizz, hiện có khoảng 100 bài tập và sẽ tiếp tục được bổ sung, hoàn thiện.

Trước Tết Nguyên đán Giáp Thìn, cuốn sách song ngữ "Ngày Tết của bé" viết bằng thơ của Châu Hà do cô Quỳnh Trần dịch ra tiếng Đức được xuất bản để dành tặng hai con của cô và những bạn nhỏ đang sống xa Tổ quốc. Sách kể chuyện một em bé ở nước ngoài về Việt Nam ăn Tết, tìm hiểu văn hóa Việt khi cùng cả nhà đi chợ, gói bánh, nấu cỗ, bày biện và đón Tết. Sách có bản audio được cô đọc theo dạng rap vui nhộn nên các bạn nhỏ dễ nhớ, dễ thuộc. Trung thu năm ngoái và năm nay ở quận Treptow-Köpenick, cô làm người dẫn chương trình tại lễ hội do chị Vũ Thị Nguyệt Hường (abw-DIALOG Trung tâm Hội nhập cho người di cư) tổ chức với sự hỗ trợ tài chính từ quận, thu hút hàng trăm người tham gia; đặc biệt có sự tham dự của lãnh đạo, công chức quận. Đây cũng là cơ hội để quảng bá văn hóa Việt Nam tại Đức.

Các em nhỏ trong CLB Văn hóa và tiếng Việt vô cùng hào hứng được vui hát múa, được xem múa lân, biểu diễn võ thuật, nhạc cụ dân tộc, thưởng thức những món ngon truyền thống của Việt Nam do chính bố mẹ các bé kỳ công chuẩn bị. Tết Trung thu năm nay, cô góp sức cùng các gia đình tiếp tục tổ chức chương trình cho các cháu.

Ấp ủ nhiều dự án mới

Châu Hà cho hay dù bận việc cơ quan nhưng do say mê, yêu thích cô vẫn duy trì các lớp học online của mình, vẫn cùng cô Chu Phương dạy tiếng Việt cho các bé ở Familieklub Keplerstraße. Cô tin tưởng: "Tiếng Việt luôn ở sâu thẳm trong trái tim các bạn nhỏ. Cần kiên trì giúp các bé "bật công tắc" tình yêu quê hương để đón nhận ánh sáng lung linh của nó".

Hỏi về công việc sắp tới, cô hào hứng kể dự định xuất bản một cuốn thơ "Tiếng Việt vui", đặt yêu cầu dạy tiếng, phù hợp với đối tượng trẻ học tiếng Việt. Cô là một trong nhiều thành viên của một dự án sách song ngữ Đức - Việt. Dự kiến cuối năm 2024, dự án sẽ ra mắt 10 truyện cổ tích. Cô dự kiến xuất bản bộ truyện song ngữ về bé Sóc - cô con gái nhỏ, xoay quanh những hoạt động, trải nghiệm với gia đình, bạn bè, thiên nhiên. Các bạn nhỏ sẽ thấy hình ảnh của mình qua bé Sóc nhí nhảnh, ngây thơ. Bộ sách khéo léo lồng ghép cách bố mẹ thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm, dành thời gian cho con cái cũng như cách xử lý tình huống và giáo dục con.

Châu Hà say mê, miệt mài và luôn tìm ý tưởng mới để đưa vào bài giảng. Các trò chơi nào nên áp dụng, mẫu câu nào có thể làm một bài thơ, thậm chí cô còn sáng tác vài bài hát ngắn cho các bé. "Đã đam mê, yêu thích nên khi đạt được kết quả nó trở thành động lực để cháu theo đuổi hành trình giữ gìn tiếng Việt. Thấy các bạn nhỏ nói đúng, viết đúng, đến buổi học khoe việc mình đã làm, hát được bài hát đã học khiến cháu rất vui, rất cảm động. Tiếng Việt chính là sợi dây thiêng liêng gắn kết các bé với người thân của mình" - Châu Hà đúc kết.