Chị Minh Tâm (phường Diên Hồng, TP HCM) kể mỗi lần chơi cờ hay đá banh thua, con trai chị (học lớp 3) lại khóc lóc, có lần còn ném cả quân cờ vì tức giận. "Ban đầu tôi nghĩ con chỉ đang buồn. Về sau thấy bé hay đổ lỗi cho bạn, không chịu nhận thua, tôi giật mình nhận ra con chưa từng được dạy rằng thua là chuyện bình thường"- chị Minh Tâm nói.
Thua để học, không phải để dằn vặt
Thật ra, tâm lý thích chiến thắng là điều tự nhiên ở mọi đứa trẻ. Tuy nhiên, nếu không được hướng dẫn cách đón nhận thất bại, trẻ rất dễ rơi vào trạng thái tiêu cực: tự ti, đố kỵ hoặc né tránh thử thách. Thậm chí, thói quen đổ lỗi và khó chấp nhận thua cuộc có thể theo con đến tuổi trưởng thành, ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội.
Bạn tôi, thầy giáo dạy thể dục ở một trường tiểu học kể, trong một trận đá bóng giữa các học sinh lớp 5, Đức- cầu thủ nhí nổi bật của đội, đã sút hỏng quả penalty quyết định. Đội thua, bạn bè buồn bã, Đức ngồi lặng im. Thấy vậy, bạn tôi tiến lại nói: "Không ai thắng mãi mãi, cũng chẳng ai thua cả đời. Con sút hỏng hôm nay để mai tập luyện kỹ hơn, đá tốt hơn".
Lời động viên đúng lúc đã giúp Đức vượt qua cú sốc đầu đời. "Qua đó, tôi cũng muốn học trò biết rằng thất bại là một phần của cuộc sống, không phải là điều phải xấu hổ hay trốn tránh"- bạn tôi chia sẻ.

Minh họa AI: VY THƯ
Đặt cảm xúc của con lên trên kết quả
Nhiều phụ huynh vô tình tạo áp lực khi luôn đòi hỏi con phải thắng, từ thành tích học tập đến các trò chơi. Không ít người "giả thua" khi chơi với con để chiều lòng bé. Điều đó không giúp trẻ học cách thua mà chỉ khiến con ngộ nhận mình luôn giỏi giang hơn người khác.
Chuyên gia tâm lý Nguyễn Thùy Vân nói: "Hãy để con thấy chính cha mẹ cũng biết thua và thua một cách tử tế. Khi chơi cờ cùng con, nếu thua, cha mẹ có thể nói: "Con chơi hay quá, ba thua rồi! Ba sẽ luyện tập thêm!". Câu nói ấy đơn giản thôi nhưng là bài học quý giá về sự khiêm tốn, tinh thần cầu tiến và lòng tôn trọng đối thủ".
Bà Nguyễn Thùy Vân cũng lưu ý khi con buồn vì trượt học sinh giỏi hay không đoạt giải trong một cuộc thi, cha mẹ đừng vội khuyên con "cố gắng lần sau" mà hãy thừa nhận cảm xúc của con: "Ba/mẹ hiểu con buồn, vì con đã nỗ lực nhiều". Sau đó, khi con bình tĩnh hơn, mới cùng con nhìn lại chặng đường đã qua: Con đã học được gì? Con đã cố gắng ra sao? Đâu là điều con tự hào về bản thân? Những câu hỏi ấy giúp con nhìn thấy giá trị của hành trình chứ không chỉ dán mắt vào kết quả. Khi trẻ hiểu rằng thắng- thua là một phần của cuộc sống, con sẽ có tâm thế vững vàng hơn để đón nhận thử thách tiếp theo.
Giúp con nhìn thấy "mặt phải" của thua cuộc
Mỗi thất bại đều mang trong mình một thông điệp. Việc cha mẹ giúp con tìm ra "mặt phải" trong lần thua đó sẽ giúp trẻ không bị tổn thương, mà còn học được cách kiên trì, rèn luyện sự nhẫn nại và bền bỉ. Đó có thể là việc con học được kỹ năng quản lý thời gian tốt hơn sau một lần thi rớt, hay cách làm việc nhóm hiệu quả hơn sau khi bị loại khỏi một vòng thi đồng đội.
Theo cô Trần Kim Thanh (giáo viên trung học phổ thông), đừng quên chia sẻ với con những câu chuyện thực tế của những người nổi tiếng từng thất bại nhưng vẫn thành công. Ví dụ như nhà phát minh Thomas Edison bị từ chối hàng trăm lần trước khi tạo ra bóng đèn, hay cầu thủ Messi từng bị từ chối vào đội bóng quê nhà vì "quá nhỏ con".
"Cha mẹ nào cũng mong con mình thành công nhưng thành công bền vững không đến từ những chiến thắng nhất thời, mà từ bản lĩnh được tôi luyện qua thất bại. Biết thua mà không gục ngã, biết thất bại mà không bỏ cuộc. Đó mới là bản lĩnh thực sự. Và hành trình ấy cần bắt đầu từ trong chính gia đình, từ những trò chơi nhỏ, từ những lần con nhận điểm kiểm tra thấp… Đừng sợ khi thấy con buồn vì thua. Hãy bên con, cùng con học cách thua, để mai này, con biết cách đứng lên và đi tiếp bằng chính đôi chân mình"- cô Trần Kim Thanh nhắn nhủ.
Lưu ý cho cha mẹ
Hãy luôn tôn trọng cảm xúc của con sau thất bại, không phán xét hay so sánh con với người khác. Cùng với đó, hướng dẫn con phân tích nguyên nhân thất bại một cách tích cực. Làm gương cho con bằng việc chấp nhận thua trong các trò chơi và nhấn mạnh rằng nỗ lực và sự tiến bộ quan trọng hơn chiến thắng.
Bình luận (0)