Đừng để tình yêu sai cách biến con thành “ông trời con”!

Không ít cha mẹ băn khoăn nên nghiêm khắc hay nhẹ nhàng khi dạy con? Nên để con tự do hay đặt ra ranh giới? Câu trả lời không nằm ở hai thái cực, mà ở sự cân bằng giữa tình yêu thương và giới hạn hợp lý.

Nhầm lẫn giữa yêu thương và bảo bọc

Một trong những sai lầm phổ biến trong nuôi dạy con là nhầm lẫn giữa yêu thương và bao bọc quá mức. Không ít cha mẹ sẵn sàng làm mọi việc thay con với lý do "con còn nhỏ, làm sao mà biết?", từ đó hình thành thói quen phục tùng vô điều kiện. Trẻ em lớn lên trong kiểu nuôi dạy này dễ thiếu kỹ năng sống, không có khả năng chịu trách nhiệm và dễ gục ngã trước va chạm đầu đời.

Từng chiều theo mọi sở thích của con gái 5 tuổi, từ ăn uống đến giờ giấc, cho đén khi con bước vào lớp 1, gặp phải những tình huống dở khóc dở cười, chị Lê Thị Mỹ Hạnh (quận Gò Vấp, TP HCM) chia sẻ: "Tôi không nhận ra việc chúng tôi đã quá nuông chiều con cho đến khi con bước vào lớp 1. Cô giáo nói con không hòa nhập, dễ nổi giận, ích kỷ, muốn gì mà không được đáp ứng thì la hét, đập đồ… Chính vì vậy mà các bạn ngại chơi cùng con. Tôi nhận ra mình cần thay đổi cách nuôi dạy".

Theo chuyên gia tâm lý Nguyễn Hữu Long, sự yêu thương phải đi kèm nguyên tắc. Nếu cha mẹ chỉ dỗ dành, làm vừa lòng con mọi lúc, trẻ sẽ nhầm tưởng mình là số 1 và luôn luôn đúng. Thực tế những trẻ được nuôi dạy như vậy khi lớn lên sẽ trở nên khó bảo, ích kỷ, thậm chí mất khả năng tự lập. Tình yêu thương thiếu kỷ luật có thể trở thành rào cản cho sự trưởng thành.

"Nếu được uốn nắn trong giới hạn rõ ràng, con sẽ học được sự tôn trọng, kiên nhẫn và khả năng kiểm soát cảm xúc. Đặt ra giới hạn không phải là cách thể hiện sự cứng nhắc, mà là xây dựng môi trường rõ ràng và ổn định để trẻ cảm thấy an toàn. Khi biết rõ điều gì được phép và điều gì không, trẻ sẽ tự tin hơn trong hành xử, đồng thời học cách chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Dạy tính kỷ luật từ sớm sẽ giúp con trưởng thành vững vàng trong tương lai"- ông Nguyễn Hữu Long nói.

Chìa khóa nuôi dạy con hiệu quả

Không ít phụ huynh chọn cách dạy con nghiêm khắc nhưng lại thiếu sự thấu hiểu, dẫn đến kiểm soát quá mức. Mọi hành vi của con đều bị giám sát chặt chẽ, không cho con không gian để thể hiện chính kiến. Lâu dài, trẻ sẽ trở nên rụt rè, sợ sai và dần thu mình khỏi cha mẹ.

"Tôi từng nghĩ nuôi dạy con trai cần nghiêm khắc nên quản rất chặt. Nhưng rồi càng lớn, con càng ít nói, có chuyện gì cũng không kể. Sau này đi học xa, con viết thư cho vợ chồng tôi, nói rằng cảm thấy bị áp lực vì không được làm theo ý mình dù là những điều rất nhỏ. Tôi đã thay đổi cách nuôi dạy với con trai nhỏ, bớt mắng, lắng nghe nhiều hơn và tôn trọng con hơn"- anh Trần Văn Trí (nhân viên IT tại TP HCM) tâm sự.

Phân tích về vấn đề thả lỏng hay kiểm soát con, chuyên gia giáo dục Nguyễn Thị Minh Phương cho rằng nên chọn con đường thứ ba: nghiêm khắc có yêu thương. 

Đó là khi cha mẹ đặt ra quy tắc nhưng cũng giải thích lý do, lắng nghe con và tôn trọng cảm xúc con. 

"Một đứa trẻ 2 tuổi cần giới hạn về hành vi để học cách kiểm soát cảm xúc, trong khi trẻ 10 tuổi cần được lắng nghe và trao quyền lựa chọn phù hợp. Khi con được yêu thương đúng cách và có ranh giới hợp lý, con sẽ học được tính tự giác, biết đúng sai và tôn trọng người khác".

Cũng theo bà Minh Phương, tình yêu có giới hạn mới là tình yêu bền vững. Trong hành trình nuôi dạy con, tình yêu và giới hạn không loại trừ nhau, mà bổ sung cho nhau. Yêu thương là nền tảng, giới hạn là định hướng. Cha mẹ không cần trở thành người hoàn hảo, chỉ cần đủ bao dung để lắng nghe và đủ vững vàng để giữ nguyên tắc. Bởi một đứa trẻ lớn lên trong sự yêu thương và giới hạn rõ ràng sẽ biết mình được yêu nhưng không phải muốn gì cũng được, từ đó, học cách trưởng thành, tự tin bước vào đời.