Đề án 1 triệu ha: Không chỉ có lúa gạo

Liên quan việc giảm phát thải, bán tín chỉ carbon khi thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa ở ĐBSCL, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành liên quan chịu trách nhiệm, làm sao có sản phẩm trong quý II/2025. Khi thực hiện Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030" (Đề án 1 triệu ha lúa), ngoài lúa gạo, nông dân còn có thể thu lợi từ việc bán tín chỉ carbon.

Giảm 5-6 tấn CO2/ha

"Nếu bảo đảm lợi ích thì nông dân sẽ tích cực tham gia, còn nếu không thì có trải thảm đỏ họ cũng không làm" - Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý tại Hội nghị "Bàn giải pháp thúc đẩy triển khai thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa" vừa tổ chức ở Cần Thơ.

Đề án 1 triệu ha lúa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 27-11-2023. Đến nay, các mô hình thí điểm thực hiện đề án đang thu được kết quả khả quan khi giảm chi phí, tăng năng suất và nâng cao thu nhập cho nông dân.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Trần Thanh Nam cho hay bộ này cùng các địa phương và Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) đã triển khai thực hiện 7 mô hình thí điểm tại 5 tỉnh, thành: Cần Thơ, Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng. Đến nay, 4 mô hình thí điểm vụ hè thu năm 2024 đạt kết quả rất tích cực.

Cụ thể, so với ruộng lúa đối chứng, mô hình này giảm chi phí 20%-30%, tăng năng suất 10%, tăng thu nhập cho nông dân 20%-25% (từ 4-7,6 triệu đồng/ha); giảm trung bình 5-6 tấn CO2/ha. Tất cả sản lượng lúa thu hoạch đều được doanh nghiệp (DN) đăng ký bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg so với bên ngoài.

Trên cơ sở triển khai các mô hình thí điểm, Bộ NN-PTNT đã phối hợp với các địa phương cùng chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB) và IRRI xây dựng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định phát thải phù hợp quy chuẩn quốc tế. Việc này nhằm tạo cơ sở khoa học để áp dụng đo đạc cho toàn diện tích tham gia đề án.

"Với kết quả bước đầu khả quan của các mô hình thí điểm, nhiều hộ dân và hợp tác xã (HTX) trồng lúa trong khu vực rất phấn khởi, đồng tình ủng hộ. Bộ NN-PTNT đã thống nhất cùng các địa phương ĐBSCL tiếp tục nhân rộng mô hình canh tác bền vững, giảm phát thải tại 12 tỉnh, thành (trừ Bến Tre - PV), áp dụng ngay trong vụ thu đông 2024 và đông xuân 2024-2025" - Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.

Theo ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, để mở rộng mô hình, Ngân hàng Nhà nước cần sớm có các chính sách tín dụng phù hợp để DN triển khai liên kết với HTX, tổ hợp tác và nông dân khi áp dụng quy trình kỹ thuật trong sản xuất.

Trong khi đó, ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang, kiến nghị Bộ NN-PTNT điều chỉnh, bổ sung cơ chế, chính sách hỗ trợ các bên tham gia đề án là nông dân, HTX, DN. Đặc biệt, cần hoàn thiện quy trình thực hiện chi trả tín chỉ carbon dựa vào kết quả cho vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp.

Một trong những khó khăn khi thực hiện đề án được ông Nguyễn Thanh Nhàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang, nêu lên là hạ tầng thủy lợi chưa hoàn thiện. Vì vậy, ông kiến nghị trung ương có cơ chế đầu tư đồng bộ cho vùng sản xuất lúa.

Tăng tốc, bứt phá

Tại hội nghị nêu trên, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu tăng tốc, bứt phá hơn nữa để đạt mục tiêu 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp càng sớm càng tốt; qua đó đạt khoảng 14-15 triệu tấn lúa, 9-10 triệu tấn gạo chất lượng cao. Chậm nhất là đến năm 2030, đề án phải đạt mục tiêu này.

"Liên quan việc giảm phát thải, giảm khí methane trong nông nghiệp, bán tín chỉ carbon, Bộ NN-PTNT, Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Tài chính chịu trách nhiệm, làm sao có sản phẩm trong quý II/2025" - Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Thủ tướng, các bộ hữu quan cần phải quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định, lâu dài để phát triển lúa chất lượng cao, phát thải thấp, hoàn thành trong quý II/2025. Các địa phương ĐBSCL phối hợp với các bộ, ngành ứng dụng khoa học - công nghệ, xây dựng thương hiệu lúa trong phân khúc chất lượng cao; xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi, ưu tiên để đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét. Ngành ngân hàng tiếp tục triển khai các gói tín dụng; nghiên cứu để năm 2025 thực hiện gói tín dụng với quy mô khoảng 30.000 tỉ đồng cho đề án; cho DN vay vốn mua vật tư, giống, sản xuất - kinh doanh.

Về việc vay vốn thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa, Thủ tướng giao Bộ NN-PTNT chịu trách nhiệm và cấp phát cho các địa phương.