Ngày 17-10, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cho biết đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo thông tư ban hành quy chế văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân, thay thế Thông tư số 21/2019/TT-BGDĐT.
Có giá trị pháp lý như bản giấy
Một trong những điểm nổi bật của dự thảo lần này là thể chế hóa chủ trương chuyển đổi số trong giáo dục. Cụ thể, dự thảo bổ sung khái niệm văn bằng, chứng chỉ số cùng các quy định về việc cấp, lưu trữ, xử lý và khai thác cơ sở dữ liệu điện tử, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc triển khai trên phạm vi toàn quốc.
Theo dự thảo, Bộ GD-ĐT sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu chung về văn bằng, chứng chỉ để phục vụ cho việc cấp văn bằng số, lưu trữ dữ liệu đã cấp và công khai thông tin. Văn bằng, chứng chỉ giấy và văn bằng, chứng chỉ số có giá trị pháp lý như nhau. Việc ký, cấp, sử dụng văn bằng, chứng chỉ số và khai thác cơ sở dữ liệu sẽ thực hiện theo lộ trình chuyển đổi số do Bộ trưởng Bộ GD-ĐT quy định. Quy trình cấp lại, chỉnh sửa, thu hồi, hủy bỏ văn bằng, chứng chỉ số được thực hiện tương tự như đối với bản giấy.
Lý giải về đề xuất này, đại diện Bộ GD-ĐT cho biết việc cấp văn bằng, chứng chỉ số song song với bản giấy sẽ giúp hiện đại hóa quy trình quản lý, tiết kiệm thời gian, chi phí, đồng thời đáp ứng yêu cầu công khai, minh bạch theo chỉ đạo của Đảng và Chính phủ.
Lễ trao bằng tốt nghiệp cho các tân cử nhân của Đại học Kinh tế Quốc dân tháng 7-2025 Ảnh: ThÙY Linh
Tiện lợi, minh bạch và chống gian lận
Dự thảo đã nhận được nhiều sự đồng tình của các chuyên gia và nhà giáo. Trao đổi về vấn đề này, hiệu trưởng một trường THPT tại TP Hà Nội nhận định, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ 4, việc triển khai văn bằng, chứng chỉ số là một giải pháp đột phá, mang lại sự tiện lợi cho người học trong việc lưu trữ, xác thực khi xin việc hoặc du học, đặc biệt khi tích hợp lên ứng dụng VNeID.
Dưới góc độ khác, TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT), cho rằng văn bằng, chứng chỉ số giúp các nhà tuyển dụng xác minh thông tin ứng viên nhanh chóng, thúc đẩy thị trường lao động minh bạch và hỗ trợ Việt Nam hội nhập quốc tế. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh khả năng chống gian lận, giả mạo nhờ hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia bảo mật cao. Về mặt quản lý nhà nước, quy trình cấp phát được rút ngắn đáng kể, các thủ tục hành chính được cắt giảm, hướng tới giải quyết trực tuyến 100%, giúp tiết kiệm ngân sách và giảm tải cho cán bộ quản lý.
Bước tiến lớn nhưng cần lộ trình thận trọng
Đánh giá dự thảo là một bước tiến mang tính cải cách, phù hợp với thời đại số, các chuyên gia và nhà quản lý giáo dục cũng chỉ ra những thách thức lớn cần có giải pháp đồng bộ.
Về vấn đề hạ tầng và sự công bằng, theo thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (TP HCM), thách thức lớn nhất là hạ tầng công nghệ thông tin phải đồng bộ và an toàn. Thầy Phú lo ngại nguy cơ hình thành "vùng trắng số" nếu các vùng sâu, vùng xa không được hỗ trợ thích đáng. Để giải quyết rủi ro này, hiệu trưởng một trường THCS tại TP HCM đề xuất Bộ GD-ĐT cần có cơ chế hỗ trợ đầu tư trang thiết bị cho các đơn vị còn khó khăn.
Đối với hướng triển khai, điểm chung trong góp ý của các nhà giáo là sự cần thiết của một lộ trình thận trọng. Thay vì áp dụng đại trà ngay lập tức, Bộ GD-ĐT cần triển khai thí điểm ở một số đơn vị có đủ điều kiện để rút kinh nghiệm. Lộ trình này nên được thực hiện có lộ trình rõ ràng: chuẩn bị hạ tầng, thí điểm và cuối cùng là nhân rộng, kèm theo hướng dẫn chi tiết và tập huấn cho cán bộ.
Về cơ chế giám sát và bảo mật, để bảo đảm tính xác thực của hệ thống, các chuyên gia cho rằng cần xây dựng chuẩn an ninh dữ liệu quốc gia và thành lập một ban giám sát độc lập để theo dõi, kiểm tra, đánh giá hiệu quả. Cơ chế này cũng giúp tránh nguy cơ lạm dụng quyền truy cập vào hệ thống dữ liệu giáo dục quốc gia.
Cuối cùng, cần hoàn thiện khung pháp lý, quy định rõ về quy trình thu hồi, chỉnh sửa văn bằng số cũng như quyền khiếu nại của người học. Theo một hiệu trưởng tại TP HCM, sự minh bạch trong trách nhiệm của từng cấp quản lý sẽ giúp giảm thiểu tranh chấp và tạo dựng niềm tin. Đổi mới phải đi cùng với sự khả thi và công bằng, có như vậy quy chế mới sẽ thực sự góp phần xây dựng một nền giáo dục minh bạch và văn minh.
Đặng Trinh
và quét mã QR
Bình luận (0)