Đề xuất thí điểm thành lập khu thương mại tự do Đà Nẵng

Sáng 31-5, thay mặt Chính phủ báo cáo tờ trình dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung nghị quyết số 119/2020 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Nguyễn Chí Dũng cho biết một trong các chính sách mới được đề xuất là cho phép thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng.

Bộ trưởng KH-ĐT nêu rõ theo pháp luật hiện hành thì chưa có quy định về khu thương mại tự do. Tuy nhiên, đây là mô hình phổ biến đã có trên 150 quốc gia. Các quốc gia không ngừng điều chỉnh áp dụng thí điểm các cơ chế đột phá, cạnh tranh để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển thương mại, dịch vụ.

Theo Bộ trưởng KH-ĐT, dù chưa được luật pháp quy định, song Việt Nam đã từng bước tiếp cận tới mô hình kinh tế này thông qua việc phát triển những mô hình tương tự có quy mô nhỏ hơn như: Khu chế xuất, khu phi thuế quan, cửa hàng miễn thuế… nhằm tiến tới thành lập khu thương mại tự do ở Việt Nam để hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế.

Trên cơ sở nghiên cứu một số mô hình khu thương mại tự do thành công trên thế giới như: Châu Âu, Trung Quốc, Singapore, Hàn Quốc, Chính phủ đề xuất phương án phát triển Khu thương mại tự do Đà Nẵng được xây dựng gồm 3 khu chức năng: Sản xuất; hậu cần cảng-logistics; thương mại-dịch vụ.

Cùng đó, quy định các chính sách thí điểm tại khu thương mại tự do Đà Nẵng phù hợp với điều kiện thể chế Việt Nam hiện nay, đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo việc kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong thực tiễn triển khai các chính sách về sau. Trong quá trình triển khai thực hiện sẽ đánh giá, xem xét đề xuất mở rộng cho phù hợp.

Việc phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng nhằm tạo động lực phát triển mới, giúp đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế-xã hội của thành phố, phát huy vai trò là đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ; là cơ sở để thí điểm nghiên cứu chính sách mới, làm tiền đề để luật hóa các quy định về khu thương mại tự do cho cả nước.

Báo cáo thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết việc thành lập khu thương mại tự do là chủ trương lớn có đủ căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý. Đây là chính sách mang tính đột phá, là quyết tâm chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của TP Đà Nẵng và Chính phủ trong áp dụng mô hình phát triển tiên tiến của thế giới. Nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của TP Đà Nẵng và của cả vùng.

Cùng đó, việc thí điểm mang ý nghĩa đặt nền móng cho việc hình thành chính sách mới trong quá trình vận hành nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Đồng thời, có lựa chọn lĩnh vực đột phá để tập trung phát triển là vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Đây cũng là bước thử nghiệm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm để hoàn thiện dần.

Đa số ý kiến Ủy ban Tài chính-Ngân sách tán thành với chủ trương thí điểm thành lập Khu thương mại tự do tại TP Đà Nẵng.

Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề lớn, không chỉ mang tính chất kinh tế mà liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, gắn với thể chế và hệ thống pháp luật. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ, quy định cụ thể về khái niệm, mô hình tổ chức; chức năng, nhiệm vụ; nguồn lực thực hiện, đầu tư phát triển hạ tầng… khu thương mại tự do. Đồng thời, đánh giá tác động đến phát triển doanh nghiệp, tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội và tính lan tỏa vùng miền…

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) đồng tình với đề xuất thực hiện thí điểm lập khu thương mại tự do Đà Nẵng. Đà Nẵng có lợi thế rất riêng như có cảng quốc tế, sân bay quốc tế, là vùng du lịch mang tầm cỡ quốc tế. Do vậy, đây không chỉ là nơi giao lưu về hàng hóa mà còn thu hút khách quốc tế.

Bên cạnh đó, Đà Nẵng có độ thu hút, hấp dẫn, quy tụ nhà đầu tư lớn quốc tế và khả năng tạo ra yếu tố mang tính chất vượt trội để thu hút các nhà đầu tư một cách bền vững, lâu dài.

Đà Nẵng cũng có đủ các lợi thế và điều kiện để hình thành khu thương mại tự do, là nơi có thể quy tụ được các nhà đầu tư lớn trong, ngoài nước. Vì vậy, việc hình thành khu thương mại tự do Đà Nẵng là rất phù hợp.

Cũng theo ông Cường, cần có những cơ chế mở hơn nữa để biến Đà Nẵng thành một khu kinh tế mở có thể thu hút các nguồn lực đầu tư từ bên ngoài mạnh hơn. Nếu như mô hình khu thương mại tự do thành công ở Đà Nẵng sẽ tạo ra một mô hình mới ở Việt Nam trong thu hút các nguồn lực đầu tư bên ngoài. Đồng thời, tạo cầu nối phát triển trong nước, trở thành trung tâm phát triển ở miền Trung và là mô hình lan tỏa cho các vùng khác có điều kiện trong tương lai.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, cần tạo cơ chế, môi trường, không gian có tính hấp dẫn cho Đà Nẵng thực hiện thí điểm. Trong đó, có thể mở cơ chế để biến khu thương mại tự do Đà Nẵng thành nơi thu hút khách du lịch đến tiêu tiền, mua hàng hóa, chứ không chỉ là nơi sản xuất, luân chuyển hàng hóa thông thường.