ĐỊA CHỈ ĐỎ LÀM NÊN ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN 1975 (*): Từ Rạch Chiếc đến Dinh Độc Lập

Khi tàu metro số 1 giảm tốc độ về ga Rạch Chiếc trên TP Thủ Đức, TP HCM, hành khách có dịp quan sát, cảm nhận nhiều hơn với Công viên - Bia tưởng niệm các chiến sĩ chiến đấu bảo vệ cầu Rạch Chiếc.

Giữ cầu bằng mọi giá

Cầu Rạch Chiếc nằm trên Xa lộ Biên Hòa - sau này là Xa lộ Hà Nội, từ tháng 8-2023 đổi tên thành đường Võ Nguyên Giáp - những ngày tháng 4-1975 diễn ra trận chiến ác liệt chiếm và bảo vệ cầu, mở đường cho quân giải phóng tiến vào Sài Gòn.

Địch biết vị trí mang tính chất sinh tử ấy nên cố thủ quyết liệt, biến nơi này thành bức tường thép, sẵn sàng phá hủy cầu khi có tình huống xấu để ngăn bước chân đoàn quân tiến công. "52 chiến sĩ của Lữ đoàn 316 đặc công biệt động đã ngã xuống vào những ngày cuối tháng 4-1975 khi đánh và giữ cầu Rạch Chiếc" - ông Tư Cang, tên thật là Nguyễn Văn Tàu, đại tá tình báo, Anh hùng Lực lượng vũ trang, nguyên Chính ủy Lữ đoàn 316 đặc công biệt động, nhớ lại.

Ở tuổi 97, ông Tư Cang vẫn vững tố chất "tai phải tỏ, mắt phải sáng" của người làm tình báo. Nhờ vậy, ký ức về những năm tháng chiến đấu hào hùng nay vẫn còn nguyên vẹn trong ông, đặc biệt là Chiến dịch Hồ Chí Minh và đại thắng mùa xuân năm 1975.

Nhớ mãi lằn ranh sinh tử mỏng manh trên cầu Rạch Chiếc, ông Tư Cang kể ngày 25-4-1975, Lữ đoàn 316 nhận lệnh bỏ mục tiêu đánh Bộ Tư lệnh Hải quân Việt Nam Cộng hòa (đường Tôn Đức Thắng ngày nay), chuyển sang đánh cầu Rạch Chiếc. 

Hơn 70 chiến sĩ của Lữ đoàn 316 tức tốc hành quân từ Nhơn Trạch (Đồng Nai) về cầu Rạch Chiếc để thực hiện nhiệm vụ. Khuya 27-4-1975, Lữ đoàn 316 tiến đánh cầu Rạch Chiếc và chỉ hơn 10 phút thì giành chiến thắng.

Đánh chiếm xong, gian nan tiếp theo xuất hiện, các chiến sĩ phải bám trụ và giằng co gay go với địch. Hai ngày 28, 29 vô cùng căng thẳng. Đến 6 giờ 30 phút ngày 30-4-1975, xe tăng của quân ta xuất hiện, băng qua cầu và thần tốc tiến thẳng về trung tâm Sài Gòn, hướng tới mục tiêu trọng yếu.

Tung bay cờ giải phóng

Theo tư liệu, sáng 30-4-1975, trên đại lộ Thống Nhất (nay là đường Lê Duẩn, quận 1), đoàn xe tăng quân ta tiến vào Dinh Độc Lập. Dẫn đầu đội hình là xe tăng mang số hiệu 843 thuộc Lữ đoàn xe tăng 203, Quân đoàn 2. Chiếc 843 tiến sát hàng rào húc vào cổng phụ bên trái, một cánh cổng đổ nghiêng.

Đại đội trưởng Bùi Quang Thận chỉ huy xe 843 nhanh chóng cầm lá cờ giải phóng nhảy khỏi xe chạy vào bên trong. Lúc này, xe tăng 390 do Chính trị viên đại đội Vũ Đăng Toàn chỉ huy chạy đến, tăng tốc lao thẳng. Một cánh cổng chính Dinh Độc Lập đổ sập, cánh còn lại bung bản lề đổ nghiêng. Chiếc xe lao lên bồn cỏ trước Dinh. 

Chính trị viên Vũ Đăng Toàn ra lệnh cho lái xe và một pháo thủ ở lại canh phòng còn bản thân vào yểm trợ cho đồng đội Bùi Quang Thận. Một số chiến sĩ quân Giải phóng chạy vào bên trong Dinh đưa Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh cùng Nội các tới phòng họp.

11 giờ 30 phút trưa 30-4-1975, lá cờ xanh đỏ sao vàng của quân Giải phóng được kéo lên tung bay trên nóc Dinh Độc Lập. Dưới sân, nhiều xe tăng tiếp tục tiến vào.

Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh được đưa lên xe Jeep sang Đài Phát thanh Sài Gòn để thu âm lời tuyên bố đầu hàng. 13 giờ 30 phút cùng ngày, lời tuyên bố đầu hàng được phát đi trên làn sóng của Đài Phát thanh: "Tôi, Đại tướng Dương Văn Minh, Tổng thống chánh quyền Sài Gòn, kêu gọi quân lực Cộng hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện quân Giải phóng miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bố chánh quyền Sài Gòn từ trung ương tới địa phương phải giải tán hoàn toàn, giao toàn bộ chánh quyền cho Chánh phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam". Chính ủy Bùi Văn Tùng thay mặt quân Giải phóng đọc lời tuyên bố chấp nhận sự đầu hàng.

Từ thời khắc ấy, Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng Sài Gòn - Gia Định toàn thắng.

Ngày thống nhất đã đến

50 năm đã trôi qua nhưng với ông Phạm Chánh Trực (ông Năm Nghị, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TP HCM), ký ức về những ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước còn vẹn nguyên trong tâm trí.

Khi ấy, ông là Bí thư Thành Đoàn Sài Gòn - Gia Định, trực tiếp tham gia vào chiến dịch Hồ Chí Minh. Thành Đoàn lúc bấy giờ được Thành ủy chỉ đạo chuẩn bị vào chiến dịch Hồ Chí Minh, tổ chức năm cánh quân ở trung tâm thành phố nổi dậy khởi nghĩa, phối hợp với mũi tấn công của quân giải phóng. Như vậy, bên ngoài có những lực lượng vũ trang mũi nhọn, bên trong có những cuộc nổi dậy khởi nghĩa của quần chúng

"Đêm 29-4, chúng tôi xuống đường, bám vùng ven đến Tân Bình, chờ thời cơ tổng tiến công. Đến trưa 30-4, khi nghe Dương Văn Minh tuyên bố và chỉ thị cho quân đội Sài Gòn không được nổ súng, án binh bất động, chúng tôi lập tức tiến quân thẳng về quận 11 để giành chính quyền" - ông Năm Nghị kể.

Ông Năm Nghị nói tiếp: "Lúc đó, lực lượng chỉ có vài chục người, dù có vũ trang nhưng "vũ khí" mạnh nhất chính là lá cờ Mặt trận. Điều xúc động nhất là ngay khi thấy ngọn cờ Mặt trận, quần chúng đổ xuống đường đi theo, hò reo, mời lực lượng cách mạng lên xe để tiến nhanh hơn vào trung tâm.

Và rồi, điều kỳ diệu nhất đã xảy ra, một Sài Gòn yên ắng đến lạ thường. Không còn tiếng bom, tiếng súng, không còn những cuộc không kích kinh hoàng. Sau buổi trưa 30-4, chỉ còn tiếng reo hò của nhân dân vang lên khắp các nẻo đường, một khí thế cách mạng bùng lên như ngọn lửa thiêng. Người dân không chờ đến lúc xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập mới ùa ra. Ngay từ ngoại ô Hàng Xanh, họ đã tràn xuống đường, hòa vào đoàn quân chiến thắng".

Nguyên Bí thư Thành Đoàn Sài Gòn - Gia Định cho hay ông nhớ như in hình ảnh những đoàn người bám lấy xe tăng, reo mừng, ôm chầm lấy những người lính giải phóng. Đến quận 1, xe tăng chật vật lắm mới di chuyển được vì quần chúng đổ ra đường quá đông. "Khi ấy, tôi biết rằng chúng ta đã thắng. Không chỉ là chiến thắng quân sự mà là chiến thắng của lòng dân, của khát vọng hòa bình, của một dân tộc đã chiến đấu suốt bao năm để giành lại độc lập, tự do" - ông Năm Nghị đúc kết.

Từ nơi từng là đầu não của chế độ cũ, Dinh Độc Lập ngày nào giờ đây là Hội trường Thống Nhất, trở thành một biểu tượng của chiến thắng, của hòa bình và thống nhất. Mỗi viên gạch, mỗi cánh cửa trong dinh vẫn như còn vang vọng khoảnh khắc lịch sử hào hùng ấy - khoảnh khắc mà triệu triệu trái tim Việt Nam đã chung nhịp đập hân hoan trong ngày non sông liền một dải. 

Góp công của lực lượng tình báo

Ông Tư Cang cho biết giai đoạn giữa tháng 4-1975, ngày nào Trung ương cũng đặt cho lực lượng tình báo một câu hỏi "gắt" nhất: "Nếu ta đánh mạnh vào Sài Gòn thì Mỹ có trở lại không?".

Theo lời ông Tư Cang, tình báo Nguyễn Văn Minh (đại tá, Anh hùng Lực lượng Vũ trang, đã qua đời) lấy được bức thư của Tổng thống Mỹ gửi cho Tổng thống chính quyền Sài Gòn Nguyễn Văn Thiệu.

Lá thư được ông Nguyễn Văn Thiệu photocopy và gửi cho Đại tướng Cao Văn Viên (Tổng Tham mưu trưởng Quân lực Việt Nam Cộng hòa). Điệp viên Nguyễn Văn Minh đã tiếp cận được văn bản quan trọng này rồi báo cáo toàn bộ về Trung ương.

Trong bức thư, Tổng thống Mỹ cho biết với tình hình hiện tại của nước Mỹ, đặc biệt là sự phản ứng của người dân nên Mỹ sẽ không trở lại Sài Gòn. Thay vào đó, Mỹ chuyển cho chính quyền Sài Gòn Nguyễn Văn Thiệu 700 triệu USD.

Từ tin tình báo quan trọng này, Trung ương xác định đánh vào Sài Gòn...

____________

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 17-3