Gần đây, dư luận quan tâm nhiều đến chuyện UBND TP HCM chấp thuận cho Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH), Lực lượng Thanh niên Xung phong TP được mở rộng tuyển dụng viên chức không có hộ khẩu tại TP làm việc ở các trung tâm, cơ sở bảo trợ xã hội ở ngoài TP (thuộc các tỉnh Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Lâm Đồng); Đài Tiếng nói Nhân dân TP tuyển dụng biên tập viên tiếng Khmer. Dù chỉ giới hạn ở một số vị trí ngoài TP nhưng có thể nói đây là những tín hiệu mừng!
Với một thế giới phẳng hội nhập sâu rộng hiện nay, hệ thống hộ khẩu chỉ còn tồn tại ở một vài nước. Hai đô thị lớn nhất nước ta là Hà Nội và TP HCM luôn có nhu cầu điều tiết dân số để tránh hiện tượng quá tải do mật độ dân số đô thị quá cao.
Trong năm 2015, TP Hà Nội sẽ tuyển 560 chỉ tiêu công chức. Theo quy định, thí sinh phải có hộ khẩu thường trú tại Hà Nội. Chỉ những ứng viên tốt nghiệp thủ khoa ĐH; tốt nghiệp ĐH, sau ĐH loại giỏi, xuất sắc ở nước ngoài; có bằng tiến sĩ, tuổi đời dưới 35 tuổi; có bằng thạc sĩ hoặc bằng tốt nghiệp ĐH công lập, hệ chính quy loại giỏi, tuổi đời dưới 30, mới được miễn hộ khẩu. Còn tại
TP HCM, UBND TP cũng chỉ mới nới việc yêu cầu hộ khẩu trong tuyển công chức, viên chức ở một vài vị trí đối với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở LĐ-TB-XH.
Thật ra, hộ khẩu trên danh nghĩa chỉ là một loại giấy tờ chứng nhận thực trạng người dân đang cư trú để cơ quan chức năng quản lý. Thế nhưng, khi đi vào đời sống, hộ khẩu lại có quyền vạn năng, là rào cản giới hạn quyền sống và làm việc của người nhập cư; trong đó hạn chế cả việc thi tuyển công chức, viên chức ở nhiều địa phương.
Có ý kiến cho rằng nhập cư nhiều quá vào các TP lớn sẽ ảnh hưởng đến phúc lợi vốn có của người dân địa phương. Thế nhưng, lực lượng lao động từ nơi khác đến lại là những người năng động, có chí tiến thủ, một bộ phận chấp nhận làm những việc xã hội có nhu cầu mà dân TP không muốn làm... Xét trên bình diện kinh tế, đóng góp của họ góp phần cho tăng trưởng của TP. Do đó, các địa phương nên tìm các biện pháp khác hơn là lấy hộ khẩu để hạn chế vì “công dân có quyền tự do đi lại và cư trú trong nước...” và “công dân có quyền làm việc, lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và nơi làm việc” (điều 23 và 35 của Hiến pháp 2013). Như vậy, các quyền này đã được Hiến định.
Hiện tượng chuyển dịch lực lượng lao động từ nông thôn ra thành thị là một quy luật và xu hướng không thể cưỡng lại dù có hạn chế vấn đề nhập hộ khẩu. Vì vậy, việc cố duy trì quản lý cư trú bằng hộ khẩu không còn hiệu quả và thiết thực. Sử dụng hộ khẩu như một công cụ hạn chế những quyền hợp pháp sẽ tạo điều kiện tha hóa một bộ phận quan chức, gây ra hiện tượng “chạy” hộ khẩu để tìm được một chỗ làm trong cơ quan nhà nước. Hơn nữa, nếu sử dụng người ở địa phương khác trong cơ quan công quyền, nhất là quan chức, sẽ tránh tình trạng dòng họ, gia đình “dắt díu” nhau làm quan.
Đã đến lúc phải thay đổi tư duy về hộ khẩu. Lối suy nghĩ cái gì không quản được thì cấm, địa phương chủ nghĩa không còn hợp thời. Muốn quản lý một xã hội phát triển hài hòa, theo hướng công bằng, dân chủ và văn minh, trước tiên phải tạo sự đồng thuận giữa cơ quan quản lý và đối tượng chịu sự quản lý. Vấn đề hộ khẩu xử lý như thế nào nhằm tạo sự đồng thuận trong xã hội là một thách thức không nhỏ cho chính quyền các đô thị. Điều quan trọng là không thể trì hoãn, tránh né mà phải đối mặt với thách thức.
Sử dụng hộ khẩu như một công cụ hạn chế những quyền hợp pháp sẽ tạo điều kiện tha hóa một bộ phận quan chức, gây ra hiện tượng “chạy hộ khẩu” để tìm được một chỗ làm trong cơ quan nhà nước.
Ông Ngô Truyện, Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Khánh Hòa:
Không xét hộ khẩu để thu hút nhân tài
Tỉnh Khánh Hòa lâu nay không xét đến yếu tố hộ khẩu trong hồ sơ thi tuyển công chức, viên chức. Mỗi khi có đợt tuyển công chức, tỉnh đều công khai các vị trí tuyển dụng. Người dân trên cả nước đều có đủ điều kiện đăng ký dự tuyển. Điều này sẽ góp phần thu hút nhân tài cho tỉnh.
Trong các thông báo tuyển công chức, Sở Nội vụ tỉnh Khánh Hòa nêu rõ người đăng ký dự tuyển chỉ cần đáp ứng đủ các điều kiện là người Việt Nam, đủ 18 tuổi trở lên, có đơn dự tuyển, có lý lịch rõ ràng; có văn bằng, chứng chỉ phù hợp theo yêu cầu vị trí việc làm; có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt; đủ sức khỏe. Riêng đối với người dự tuyển công chức làm việc tại UBND huyện Khánh Sơn, ngoài điều kiện chung còn phải cam kết tình nguyện làm việc từ 5 năm trở lên.
Ông Võ Văn Việt, Trưởng Phòng Công chức Viên chức Sở nội vụ TP Đà Nẵng:
Chỉ tuyển dụng công chức có hộ khẩu là trái luật
Quy định tuyển dụng công chức của TP Đà Nẵng chỉ yêu cầu công dân có quốc tịch Việt Nam, hiện đang cư trú tại các tỉnh, thành trong cả nước. Quy định này được thực hiện dựa theo Luật Cư trú, nếu chỉ tuyển dụng công chức có hộ khẩu tại địa phương là trái với luật này.
Ông Đỗ Minh Hoàng, Chánh Văn phòng Sở Giáo dục và đào tạo TP HCM:
Bỏ hộ khẩu, TP hút hết chất xám của các tỉnh
Việc xét tuyển giáo viên tại TP HCM ở tất cả bậc học đều yêu cầu có hộ khẩu TP. Tuy nhiên, ở một số quận, huyện ngoại thành, do đặc thù bậc mầm non và tiểu học của TP còn thiếu nhiều giáo viên nên có thể chấp nhận tuyển giáo viên với yêu cầu chỉ cần KT3; miễn là quận, huyện đó còn chỉ tiêu biên chế. Phòng nội vụ tại các quận, huyện đó sẽ đề xuất gửi về Sở Nội vụ. Khi Sở Nội vụ đồng ý thì được tuyển. Sau đó, tùy điều kiện mà yêu cầu giáo viên cam kết phục vụ bao nhiêu năm trong ngành giáo dục. Còn với bậc THCS, THPT thì nhất định phải có hộ khẩu tại TP HCM.
Yêu cầu hộ khẩu trong xét tuyển giáo viên là một chuyện tế nhị. Việc xét tuyển giáo viên KT3 chỉ là giải pháp tình thế và không dám mở rộng. Bởi lẽ trước đây, TP từng có chủ trương tuyển giáo viên không cần tiêu chí này nhưng sau đó phải thu hồi lại vì nếu không cần hộ khẩu, hàng loạt sinh viên các trường sư phạm, không những tại TP HCM mà tại các địa phương khác, ra trường sẽ không chịu về tỉnh mà ở lại TP tìm việc. Như thế, các tỉnh, thành sẽ dị nghị, cho rằng TP HCM lấy hết chất xám, nguồn nhân lực giáo viên của họ. Vì thế, không thể bỏ yêu cầu hộ khẩu trong xét tuyển giáo viên được.
Chị Hồ Thị Như Nghĩa, cử nhân ngành quản lý văn hóa Trường ĐH Văn hóa TP HCM:
Đừng làm người tài nản lòng
Một số cơ quan ở TP HCM tuyển công chức, viên chức không cần hộ khẩu là chuyện đáng mừng với những người ngoại tỉnh. Mừng vì sẽ có nhiều người có cơ hội trở thành công chức, viên chức của TP. Câu chuyện hộ khẩu sẽ không còn là rào cản đối với một nơi năng động, nhiều dân nhập cư như TP HCM.
TP HCM là nơi rất quan tâm đến việc thu hút và trọng dụng nhân tài. Do đó, việc đầu tiên là phải loại bỏ những rào cản về thủ tục như hộ khẩu đã khiến người tài nản lòng. Càng thu hút, trọng dụng được nhân tài thì nền công vụ sẽ ngày càng chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch và hiệu quả.
Đã là công dân Việt Nam thì mọi người có quyền và nghĩa vụ như nhau. Hai người có cùng trình độ, chuyên môn nhưng vì 2 chữ “hộ khẩu” mà có sự đối xử khác biệt thì chưa công bằng với sinh viên ngoại tỉnh. Hộ khẩu sẽ làm mất đi cơ hội của những người thật sự muốn cống hiến cho cơ quan nhà nước, nhất là hộ khẩu được đem ra để hạn chế quyền thi tuyển của người lao động.
Mong không chỉ một số cơ quan ở TP HCM bỏ hộ khẩu trong tuyển dụng viên chức mà sắp tới sẽ có nhiều nơi làm như thế, tạo cơ hội cho những người ngoại tỉnh như tôi.
K.Nam - B.Vân - Đ.Trinh - Ph.Anh ghi
và quét mã QR
Bình luận (0)