Dư âm sau triển lãm Nguyễn Á: Lưu giữ ký ức, thắp lên khát vọng tương lai

Sau bốn ngày diễn ra tại Đường Sách TP HCM, triển lãm ảnh kết hợp ra mắt sách "50 năm Sức mạnh Việt Nam" và "Thành phố Hòa bình – Thành phố của chúng ta" của nhiếp ảnh gia Nguyễn Á đã khép lại. Nhưng dư âm của những khuôn hình thấm đẫm tình yêu đất nước, con người và thành phố này vẫn còn đọng lại trong lòng nhiều người xem.

Chọn ngày 27-7 – Ngày Thương binh Liệt sĩ – để ra mắt hai dự án lớn, Nguyễn Á không giấu được xúc động. Với anh, đó không chỉ là cột mốc thời gian, mà là một khoảnh khắc cần thiết để lắng lại, để tri ân và để khẳng định: lịch sử không chỉ nằm trong quá khứ, mà đang được viết tiếp mỗi ngày, bằng chính sự cống hiến lặng thầm của biết bao con người.

Lắng lại giữa dòng chảy tất bật

Đại biểu và người xem đến với triển lãm không chỉ để ngắm ảnh. Họ đến để đứng lặng trước những khoảnh khắc mà Nguyễn Á gọi là "ảnh bộ" – tức là mỗi bức ảnh không đứng một mình, mà đã nối dài thành mạch ký ức, mạch cảm xúc xuyên suốt qua nhiều thế hệ.

"Tôi là người Sài Gòn – TP HCM. Mỗi góc phố, mỗi khu chợ, con hẻm, cây cầu… đều là một phần trong cuộc sống của tôi. Những bức ảnh này không chỉ chụp bằng máy, mà là bằng trái tim – vì tôi thấy mình cần phải giữ lại những gì đang đổi thay mỗi ngày, để thế hệ sau hiểu hơn về nơi họ đang sống" – Nguyễn Á tâm sự.

Không gian triển lãm, vì thế, không chỉ là nơi treo ảnh. Đó còn là nơi để người ta nhận ra sự thay đổi thầm lặng nhưng mãnh liệt của một thành phố đang từng bước vươn lên – thành phố của ký ức, của hồi sinh và của tương lai.

Lặng thầm "bay cùng nhân vật"

Một trong những câu chuyện được kể lại nhiều nhất tại triển lãm là hành trình "cùng bay" của nhiếp ảnh gia Nguyễn Á với Thượng tá Trương Thanh Bình – người điều khiển chiếc máy bay biểu tượng của lực lượng không quân trong lễ duyệt binh.

Không ít người ngỡ ngàng khi biết Nguyễn Á đã ngồi trong chính chiếc máy bay quân sự ấy để chụp ảnh. Đó là trải nghiệm hiếm hoi và vô cùng nguy hiểm, nhưng với anh, người nghệ sĩ không chỉ đứng ngoài để ghi nhận, mà phải sống cùng nhân vật, thậm chí là cùng họ vượt qua giới hạn.

"Lúc bay tôi không nghĩ gì nữa. Chỉ có cảm xúc, và một trách nhiệm duy nhất: phải giữ được khoảnh khắc ấy cho người xem. Nó không chỉ là một bức ảnh, mà là một lát cắt của lịch sử hiện đại" – Nguyễn Á chia sẻ.

Nguyễn Á nói: "Tôi không phải là người giỏi nói lời hoa mỹ. Chỉ muốn nói lời cảm ơn – với những nhân vật trong ảnh, những người đồng hành, và cả những ai đã đứng lặng trước tấm hình và hiểu được điều tôi muốn nói. Điều duy nhất tôi làm được, là tiếp tục chụp. Tiếp tục kể chuyện, theo cách của mình".

• Nguyễn Á – Góc nhìn đầy nhân văn từ Làng Nủ

• Nguyễn Á gây xúc động với "Vươn lên thôn Làng Nủ"

Có lẽ, nhiếp ảnh của Nguyễn Á không phải là nghệ thuật của sự "tạo hình", mà là nghệ thuật của sự lắng nghe. Lắng nghe lịch sử, lắng nghe thành phố, và lắng nghe chính lòng mình. 

Và đó cũng là lý do vì sao sau triển lãm, người ta không chỉ nhớ đến những bức ảnh. Người ta nhớ đến một người lặng thầm, nhưng bền bỉ – người "ghi chép bằng ánh sáng" cho ký ức dân tộc.