Giải pháp mạnh bình ổn thị trường vàng

Vàng miếng giao dịch tự do còn khủng khiếp hơn, có thời điểm giá bán ra cán mức 144,5 triệu đồng/lượng, tăng hơn 4 triệu đồng/lượng so với 1 ngày trước đó. Chỉ trong 2 tuần qua, giá vàng miếng SJC niêm yết đã tăng thêm khoảng 11 triệu đồng/lượng - mức tăng cao chưa từng có từ trước đến nay. Chỉ số giá vàng bình quân 8 tháng năm nay đã tăng 40,25% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trước sự biến động đáng lo ngại này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan chức năng vào cuộc, không để tình trạng thao túng thị trường... Hồi cuối tháng 5-2025, Ngân hàng Nhà nước công bố kết luận thanh tra 4 doanh nghiệp (DN) và 2 ngân hàng về hoạt động kinh doanh vàng. Theo đó, các đơn vị bị thanh tra đều vi phạm về chứng từ hóa đơn, phòng chống rửa tiền, có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về DN, hàng hóa…; mỗi đơn vị bị xử phạt hành chính từ 380 triệu đồng đến 2,64 tỉ đồng.

Sự bất ổn của thị trường vàng trong nước từ lâu đã được nhận diện là do nhiều bất cập trong các quy định pháp lý, nổi cộm nhất là Nghị định 24/2012/NĐ-CP. Trong suốt 13 năm thi hành Nghị định 24 cũng chừng ấy thời gian nhiều DN, ngân hàng và cá nhân thừa cơ trục lợi, làm méo mó thị trường, đẩy rủi ro về phía nền kinh tế và bộ phận người dân có nhu cầu mua vàng để dành thật sự. Những gì Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã bóc mẽ có thể chưa làm sáng tỏ hết tảng băng chìm của "thế giới vàng", vì vậy cần có giải pháp sắt đá hơn để trả lại sự lành mạnh cho thị trường.

Sau chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm hồi tháng 5-2025, tiếp đó là sự ra đời của Nghị định 232/2025/NĐ-CP ban hành hôm 26-8 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP - xóa bỏ cơ chế độc quyền Nhà nước trong việc xuất khẩu vàng nguyên liệu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng - thì trật tự thị trường vàng trong nước được kỳ vọng sẽ được lập lại. Tuy nhiên, diễn biến giá vàng kể từ ngày 26-8 đến nay rất bất thường. Lý do tạm thời được cho là: Nghị định 232 đến ngày 10-10-2025 mới có hiệu lực; nguồn cung vàng miếng khan hiếm trong khi nhu cầu trữ vàng của người dân vẫn rất lớn; căng thẳng địa - chính trị thế giới khiến dòng tiền trú ẩn tìm đến vàng…

Thực ra thì những lần giá vàng "nhảy múa" trước đây cũng được lý giải bằng những nguyên nhân tương tự. Cho nên, ai cũng hiểu rằng khi nào kẽ hở pháp lý còn bị khai thác, khi nào đòn roi pháp chế chưa đủ đau và lợi ích vẫn quá lớn thì gian thương chẳng thể từ bỏ cơ hội. "… khi lợi nhuận lên tới 300% thì không có tội ác nào mà nó ngần ngại" - trong "Tư bản luận" viết như vậy ("nó" không chỉ là tư bản, mà là bất cứ kẻ nào "đục nước béo cò") và chúng ta có thể mượn lập thuyết này để hiểu bản chất vấn đề.

Không thể ngăn trở người dân tìm đến vàng. Lời giải lúc này, ngoài các biện pháp hành chính cứng rắn, thì chìa khóa chính là tăng nguồn cung. Hãy chờ thêm, khi Nghị định 232 chính thức có hiệu lực, cho phép nhập vàng nguyên liệu và cho phép hơn 10 DN, ngân hàng đủ điều kiện sản xuất vàng miếng. Chân dung và bản chất thị trường khi ấy sẽ rõ hơn bao giờ hết.